Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, σχέδια επί χάρτου οργανώνουν την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Πρώτος ανοίγει τη συζήτηση ο Νόρμαν Φόστερ, ο οποίος ανοικοδόμησε το γερμανικό κοινοβούλιο που είχε καταστραφεί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις εικόνες από τον πόλεμο στην Ουκρανία, εκτός από την ανθρωπιστική διάσταση, δεν μπορεί κάποιος να μην πονέσει και για τα κτίρια που καταστρέφονται. Εμβληματικά κτίρια που κτίστηκαν πριν από αιώνες και υπήρξαν μάρτυρες πολλών ιστορικών στιγμών, ισοπεδώνονται ή χάσκουν βομβαρδισμένα, χωρίς ζωή. Κάποια από αυτά, μάλιστα, θεωρήθηκε απίθανο να κτυπηθούν λόγω της ιστορικότητας και χρήσης τους, με αποτέλεσμα να βρουν καταφύγιο εκεί εκατοντάδες άμαχοι. Η ιστορικότητα τους ωστόσο δεν απέτρεψε την καταστροφή. Κτίρια και άνθρωποι, ολόκληρες πόλεις, χάνονται στην δίνη του πολέμου.
Κι ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται, χωρίς κανένα σημάδι που να δείχνει πως πλησιάζει στο τέλος, άρχισε η συζήτηση για ανοικοδόμηση του Χάρκοβο. Ίσως σαν μια κίνηση ελπίδας πως η ζωή θα επανέλθει. Ιδιαίτερης σημασίας θεωρείται το ότι η εν λόγω συζήτηση γίνεται με κύριο πρωταγωνιστή τον Νόρμαν Φόστερ. Τον Βρετανό αρχιτέκτονα που ανοικοδόμησε το Ράιχσταγκ, το κτίριο που στεγάζει το Γερμανικό ομοσπονδιακό κοινοβούλιο στο Βερολίνο, το οποίο είχε καταστραφεί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η επιτυχία της εν λόγω αποκατάστασης ήταν τέτοια που, από το 1990 που έγινε, δέχεται εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ ο γυάλινος θόλος αποτελεί πλέον σύμβολο διαφάνειας στη νέα Γερμανία.
Ο Φόστερ λοιπόν, 86 χρόνων, του οποίου το γραφείο αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, διάκοψε τα έργα στα οποία εργαζόταν στη Ρωσία ως ένδειξη διαμαρτυρίας, ήρθε σε επαφή με το δήμαρχο του Χάρκοβο, Ιγκόρ Τερέχοφ, και του παρουσίασε πρόταση για ανοικοδόμηση της πόλης, το 1/4 των κτιρίων της οποίας καταστράφηκαν. Πρόκειται για τη δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Ουκρανίας και η οποία βρίσκεται στα σύνορα με τη Ρωσία, διαθέτοντας –μέχρι τουλάχιστον την 24ή Φεβρουαρίου- πολλά αξιόλογα κτίρια, κυρίως σε στιλ Αρ Νουβό. Από την έναρξη του πολέμου βομβαρδίζεται συνεχώς και οργανώσεις καταγγέλλουν “βάρβαρη καταστροφή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς”. Σύμφωνα με πληροφορίες, κατοικίες, νοσοκομεία, σχολεία και κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως μια όπερα, μια αίθουσα συναυλιών και κυβερνητικά γραφεία, έχουν πληγεί από οβίδες.
Στη συνομιλία που είχαν οι δύο άντρες, η οποία έγινε μέσω βιντεόκλησης, ο Φόστερ διαβεβαίωσε ότι θέλει «να συγκεντρώσει τα καλύτερα ταλέντα του κόσμου» σε ό,τι αφορά την αρχιτεκτονική, το ντιζάιν και τη μηχανική και να αρχίσουν να εργάζονται αμέσως για «να αναγεννηθεί η πόλη του Χαρκόβο». Είπε ότι σε πρώτο στάδιο θα καταρτιστεί ένα σχέδιο (masterplan) για μια «πόλη του μέλλοντος» η οποία «θα συνδυάζει την κληρονομιά του ένδοξου παρελθόντος με οικολογικά κτίρια και υποδομές. «Στο πνεύμα του συνδυασμού της πλανητικής συνείδησης με την τοπική δράση, θα επιδιώξω να φέρω σε επαφή τα κορυφαία ουκρανικά ταλέντα με την παγκόσμια τεχνογνωσία και τις συμβουλές», δήλωσε.
Σε αποσπάσματα της συζήτησης που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον Τερέχοφ, ο δήμαρχος ακούγεται να λέει, στα ρωσικά ότι «έχει δει τη δουλειά (του Φόστερ) και θέλει πραγματικά να δει αυτό το νέο, προοδευτικό στυλ, στην πόλη».
Σύμφωνα με τον Τερέχοφ, το 25% των κτιρίων της πόλης έχει καταστραφεί. «Το Χάρκοβο χρειάζεται καινούρια νοσοκομεία, σχολεία, βρεφονηπιακούς σταθμούς αλλά και γραφεία για τον τεχνολογικό τομέα που γνωρίζει άνθιση. Όλα αυτά τα κτίρια θα πρέπει να διαθέτουν αντιαεροπορικά καταφύγια, ενώ οι πολυκατοικίες θα πρέπει να έχουν υπόγεια πάρκινγκ που θα μπορούν να μετατραπούν σε καταφύγια σε περίπτωση ανάγκης», πρόσθεσε.
Να σημειώσουμε πως η Ουκρανία διαθέτει χιλιάδες αρχιτεκτονικά μνημεία κάποια εκ των οποίων περιλαμβάνονται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Ελεύθερα, 15.5.2022.
