Με τον νέο ψηφιακό του δίσκο, ο συνθέτης Ευαγόρας Καραγιώργης αναπτύσσει έναν μουσικό διάλογο με τους πρωταγωνιστές του εμβληματικού πίνακα του Αδαμάντιου Διαμαντή «Ο κόσμος της Κύπρου».
– Τι σε συγκινεί στο έργο του Αδαμάντιου Διαμαντή «Ο κόσμος της Κύπρου»; Ο ζωγράφος Αδαμάντιος Διαμαντής έκανε μια εκτεταμένη σπουδή στον τόπο και τους ανθρώπους του. Για πάνω από τρεις δεκαετίες, σχεδίασε με το μολύβι του εκατοντάδες πρόσωπα, χαρακτήρες τους οποίους γνώρισε εις βάθος. Γνώρισε και τις οικογένειες τους, τα παιδιά και τα εγγόνια τους, τις συνήθειές τους, τα μίση και τα πάθη τους. Δεν τους ζωγράφισε απλά, αλλά τους αποτύπωσε σαν «ανθρώπους που έπιασαν τόπο». Μέσα από την τέχνη του, μεγάλωσε και εξύψωσε τον μικρό του κόσμο. Με συγκίνησε η προσπάθειά του να δει πέρα από τα πρόσωπα, πίσω από την ορατή πλευρά του φεγγαριού.
– Ποιο ήταν έναυσμα ώστε να προσεγγίσεις μουσικά το σπουδαίο αυτό έργο; Το 1986 αγόρασα μια εξάφυλλη κάρτα του πίνακα και την κρέμασα αργότερα πάνω από το πιάνο μου. Την αγόρασα ξανά και την έκανα δώρο σε φίλους. Τη μελετούσα συχνά, αλλά η ιδέα γεννήθηκε το 1997, όταν μελοποίησα το «Αγιάναπα Β΄» του Γιώργου Σεφέρη. Το 1998 γνώρισα τον Μιχάλη Πιερή, όταν έκανα τα τραγούδια για το «Χρονικό του Λεόντιου Μαχαιρά». Μου χάρισε την αλληλογραφία των Σεφέρη-Διαμαντή την οποία επιμελήθηκε. Το «Αγιάναπα Β΄» το άκουσε ο Μιχάλης όταν σχεδίαζε το Διεθνές Συνέδριο Γ. Σεφέρη (Λευκωσία-Πλάτρες 26-29/2/2000). Με κάλεσε να παρουσιάσω τραγούδια από το Χρονικό και κάτι από Γιώργο Σεφέρη. Στο Συνέδριο παρουσίασα έξι τραγούδια από το Χρονικό του Λεόντιου Μαχαιρά (ΘΕΠΑΚ 1988) και τη «Μουσική Αναφορά» στον πίνακα του Διαμαντή «Ο Κόσμος της Κύπρου». Η Μουσική Αναφορά περιλάμβανε Τ’ όνειρο σε ορχηστρική μορφή, τρία τραγούδια από το Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄ – Στον Κόσμο της Κύπρου, Μνήμη και Αγάπη, Αγιάναπα Β΄, Επικαλέω τοι την Θεόν, το Λεπτομέρειες στην Κύπρο και το ορχηστρικό Στο ζωγράφο Διαμαντή. Αυτή η πρωτόλεια «Μουσική Αναφορά» εξελίχθηκε στην «Ιστορία μιας εικόνας», η οποία σχεδιάστηκε το φθινόπωρο του 1999 και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2000, οπότε και παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Κύπρια τον Οκτώβριο από την ΚΟΚ.
– Έχεις μελετήσει την αφήγηση του ζωγράφου για τον πίνακα και την αλληλογραφία του με τον Γιώργο Σεφέρη. Πώς επεξεργάστηκες μουσικά αυτό το υλικό; Στην αλληλογραφία του ζωγράφου με τον ποιητή διακρίνεται η μεγάλη αγάπη των δύο για την Κύπρο και τον κόσμο της, ένα κόσμο που χάνεται, αλλά και οι βαθιά φιλικές σχέσεις που ανέπτυξαν οι δύο μετά τη γνωριμία τους και τις επισκέψεις τους σε άπειρα μνημεία, εκκλησίες και χωριά της Κύπρου το 1953-54. Από την αφήγηση του Διαμαντή «έκλεψα» ιδιαίτερες φράσεις – χωρία που με οδήγησαν να επιλέξω άτομα, χαρακτήρες ή στοιχεία του πίνακα για να κάνω μουσικές αναφορές. Παράλληλα, μέσα από τα κείμενα αυτά οδηγήθηκα σε μουσικά θέματα τα οποία επεξεργάστηκα, συνδύασα και ανέπτυξα.
– Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση; Για μένα πρόκληση ήταν το ίδιο το έργο, ο πίνακας, όταν πήγα να τον μελετήσω το 2000 στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Καλό είναι να βλέπεις την εξάφυλλη κάρτα στον τοίχο σου καδρωμένη, αλλά είναι τεράστια η συγκίνηση από τον πραγματικό και επιβλητικό καμβά. Κάπου εκεί συνειδητοποίησα την πρόκληση που είχα μπροστά μου.
– Πόσο δύσκολο είναι να δημιουργήσεις έναν ψηφιακό δίσκο στην Κύπρο; Πέρα από το μουσικό υλικό, σαν μεταφυσικό πρόβλημα στη σύλληψη αλλά και ρεαλιστικό στην καταγραφή, υπάρχουν πολλές δυσκολίες. Οι ψηφιακοί δίσκοι δεν έχουν αγοραστικό κοινό. Όλα είναι στο διαδίκτυο. Τελευταία παρατηρείται μια επιστροφή στο βινύλιο. Παρ’ όλα αυτά, γίνεται μια καταγραφή. Για μεγάλες παραγωγές η δυσκολία είναι στο οικονομικό, αφού το αγοραστικό κοινό στην Κύπρο είναι μικρό. Κάνεις μια παραγωγή και δεν ξέρεις αν θα να μπορέσεις να πληρώσεις το στούντιο ηχογράφησης, τους μουσικούς, τον μαέστρο, τον γραφίστα… Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, γιατί το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη αγκάλιασε την προσπάθεια και κάλυψε με χορηγία του την ηχογράφηση του έργου. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον διευθυντή του Ιδρύματος κ. Χαράλαμπο Μπακιρτζή για τη σημαντική βοήθεια. Με μικρότερα ποσά στήριξαν την παραγωγή η Ι. Μ. Λεμεσού και ο δήμος Πάφου.
– Πρόκειται για μια συλλογική δουλειά με 28 μουσικούς και μαέστρο τον Πέτρο Στυλιανού. Ποιοι άλλοι συνεργάστηκαν και ποια η δική τους συμβολή στην παραγωγή; Ο μαέστρος Πέτρος Στυλιανού ανέλαβε τα οργανωτικά και τη συγκρότηση μιας ορχήστρας 28 εξαίρετων μουσικών (έρευνα, επικοινωνία, συμβόλαια, παρτιτούρες, χρονοδιαγράμματα, διδασκαλία, διεύθυνση, ηχογράφηση). Η Κλειώ Παπαδιά την προετοιμασία των τραγουδιών. Το στούντιο Suite16 – Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης την ηχογράφηση (Θέατρο Παλλάς) σε συνεργασία με το Ίδρυμα ΣΟΚ, την επεξεργασία, διορθώσεις και μιξαρίσματα στο στούντιο. Ο Γιάννης Διονυσίου ερμήνευσε τα 4 τραγούδια και στο λαούτο ήταν ο Χαράλαμπος Παντελή. Για λόγους αρχείου, η ηχογράφηση βιντεοσκοπήθηκε από τον Γιώργο Στυλιανού με βοηθό τον Αναστάσιο Καραγιώργη. Στον δίσκο υπάρχουν αρκετά κείμενα τα οποία επιμελήθηκε η Ειρήνη Μοδέστου, καθώς και μεταφράσεις από την Ελένη Μόλλισον. Η Λεβέντειος Πινακοθήκη παραχώρησε τον πίνακα «Ο Κόσμος της Κύπρου» σε ψηφιακή μορφή για το εξώφυλλο και το ένθετο που σχεδίασε η Στέφανη Παντελίδου. Τέλος, με τις πληρωμές των μουσικών και άλλων συντελεστών ασχολήθηκε, και ασχολείται ακόμα, η Φωτεινή Παπαδοπούλου. Σε όλους, και ιδιαίτερα στον Πέτρο Στυλιανού, οφείλω αιώνιες ευχαριστίες.
Η παρουσίαση του ψηφιακού δίσκου του Ευαγόρα Καραγιώργη «Η ιστορία μιας εικόνας» θα γίνει στο Αρχοντικό της Αξιοθέας στη Λευκωσία, στις 10/10, 20:30, τηλ. 22894531-2.
Φιλελεύθερα, 3.10.2021.
