Η ανάδειξη μιας πόλης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης δεν είναι μόνο μια στιγμιαία τιμή, αλλά ένα στρατηγικό βήμα που ξεκινά από το παρόν και επηρεάζει δραστικά το μέλλον της πόλης.
Έχει πρώτα απ’ όλα πρακτική αξία για την καθημερινή ευημερία των κατοίκων της, αφού εναρμονίζεται με τον σύγχρονο πολιτισμό, τις αξίες και τα δικαιώματα ενός ευρωπαίου πολίτη. Αυτή η προοπτική δημιουργεί το όραμα αλλά ταυτόχρονα χτίζει ένα πλούσιο περιβάλλον που ευνοεί την ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών, τεχνολογιών και δημιουργικών βιοτεχνιών. Η ενίσχυση των τεχνολογικών και δημιουργικών κλάδων δίνει στην πόλη τη δυνατότητα να προσελκύει νέους επιχειρηματίες, ενώ η εκπαίδευση και ο πολιτισμός συνδυασμένοι μπορούν να διαμορφώσουν μια παραγωγική και ευφυή κοινωνία που απολαμβάνει το παρόν και δημιουργεί το μέλλον.
Με τα πόδια γειωμένα σε ένα δημιουργικό παρόν και με το βλέμμα σταθερό προς ένα ευοίωνο, κοινό, ευρωπαϊκό μέλλον, οι άνθρωποι αναδημιουργούν την πόλη και τη μεταμορφώνουν σε ένα κέντρο καινοτομίας και δημιουργίας που προωθεί βιώσιμες και ευφυείς πρακτικές για την επόμενη γενιά.
Η επιδίωξη μιας πόλης να γίνει Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης φέρνει πληθώρα ωφελημάτων. Καταρχάς, μια τέτοια αναγνώριση ενισχύει τον πολιτισμό και την τέχνη της περιοχής, προσελκύοντας καλλιτέχνες και δημιουργώντας πλούσια πολιτιστική κουλτούρα. Επιπλέον, αυξάνει τον τουρισμό, ενισχύοντας την οικονομία και προωθώντας την κοινωνική αλληλεπίδραση.
Με την ανάδειξή της ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα, μια πόλη ενισχύει την εκπαίδευση, προωθεί τη δημιουργικότητα και αφουγκράζεται τον παλμό της νεολαίας για την ανάπτυξη νέων ιδεών και πρωτοβουλιών. Με άλλα λόγια, η θέση αυτή δίνει στην πόλη την ευκαιρία να προβάλει μεν την πολιτιστική της κληρονομιά, αλλά κυρίως να αναδείξει τη σύγχρονη δημιουργία και την πολιτιστική της ανάπτυξη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ενισχύοντας τη φήμη της και διευκολύνοντας τη διαπραγμάτευση διεθνών συνεργασιών και συμπράξεων σε κοινωνικό, εκπαιδευτικό αλλά και ατομικό επίπεδο, δίδοντας ρόλο και λόγο σε όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους της.
Οι νέοι και οι νέες πρέπει να αποτελούν την κινητήριο δύναμη. Και χρειάζεται να τους δοθεί ο λόγος, να ακουστεί η φωνή τους, να γίνουν ορατοί με τα έργα και τις ιδέες τους. Από καλλιτεχνικά εργαστήρια και πολιτιστικές εκδηλώσεις σε σχολεία, προγράμματα και συμπράξεις με ευρωπαϊκά σχολεία και οργανισμούς, μέχρι ψηφιακές πλατφόρμες που προάγουν την ελεύθερη, δημιουργική έκφραση. Και υπάρχουν πολλοί νέοι και νέες που ενδιαφέρονται και δύνανται να συμμετέχουν ενεργά σε δραστηριότητες αναδόμησης μιας πόλης. Η αλληλεπίδραση μεταξύ νέων δημιουργών εντός και εκτός εθνικών συνόρων αντιπροσωπεύει ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της δυναμικής που πρέπει να αναπτυχθεί στα πλαίσια αυτής της διεκδίκησης.
Πυξίδα για κάθε δράση πρέπει να είναι ένας ξεκάθαρος Στρατηγικός Σχεδιασμός για τον Πολιτισμό. Πρωτοβουλίες για περισσότερη επικοινωνία και συνεργασία μπορούν να ενισχύσουν την ανταλλαγή ιδεών και πρακτικών: Πρώτον, διοργανώνοντας εκδηλώσεις και προγράμματα που ενθαρρύνουν την συμμετοχή της κοινότητας. Δεύτερον, προωθώντας συνεργασίες με τοπικούς κι ευρωπαϊκούς πολιτιστικούς φορείς και επιχειρήσεις. Τρίτον, ενθαρρύνοντας την ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ σχολείων και κοινοτήτων.
Με αυτούς τους τρόπους, μπορούμε να δημιουργήσουμε γέφυρες που ενισχύουν τον διαπολιτισμικό διάλογο. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες προτάσεις-ιδέες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το ρόλο των νέων αναδεικνύοντας και το έργο που γίνεται στις σχολικές μονάδες:
- Διοργάνωση Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων: Συνεργασία των Δημοτικών Αρχών με τα σχολεία για την προώθηση θεατρικών παραστάσεων, εικαστικών εκθέσεων ή μουσικών γεγονότων στο ευρύτερο κοινό της πόλης με ελεύθερη είσοδο.
- Ευρωπαϊκά Εκπαιδευτικά Προγράμματα: Συνεργασία με εκπαιδευτικούς για την ανάπτυξη πολιτιστικών προγραμμάτων που ενθαρρύνουν την εκπαίδευση και τη δημιουργικότητα σε όλες τις ηλικίες. Δημιουργία πλατφόρμας όπου θα υπάρχουν συγκεντρωμένες όλες οι Δράσεις.
- Διασυνδέσεις τοπικών σχολείων με ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα: Δικτύωση και επισκέψεις για ανταλλαγή ιδεών και πρακτικών μεταξύ σχολείων και κοινοτήτων, προωθώντας την κοινωνική συμμετοχή, την καλλιτεχνική δημιουργία και τον διαπολιτισμικό διάλογο.
- Καλλιτεχνικά Εργαστήρια σε Σχολεία: Συνεργασία με καλλιτέχνες για τη διεξαγωγή εργαστηρίων στα σχολεία, όπου οι νέοι μπορούν να αναπτύξουν τις δημιουργικές τους ικανότητες και να παρουσιάσουν τα έργα τους στην κοινότητα.
- Ψηφιακές Πλατφόρμες Δημιουργικής Έκφρασης: Δημιουργία διαδικτυακών πλατφορμών όπου οι νέοι μπορούν να μοιράζονται τις δημιουργίες τους, ενισχύοντας τον διαδικτυακό πολιτιστικό διάλογο και προβάλλοντας την τοπική ιδιαιτερότητα και κουλτούρα.
Οι νέοι μπορούν να συνεισφέρουν στον πολιτισμό με τη δημιουργικότητά τους, την καινοτομία και την ενασχόλησή τους με σύγχρονες τάσεις. Η φρεσκάδα των ιδεών τους αναδεικνύει νέες εκφάνσεις της τέχνης, του πολιτισμού και της κοινωνίας, προσφέροντας προοπτικές που αντανακλούν τη σύγχρονη πραγματικότητα. Για να ενισχυθεί όμως η συμμετοχή τους, χρειάζεται να έχουν χώρους όπου μπορούν να εκφραστούν, βήμα για να ακουστούν και ευκαιρίες για συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων.
Εκπαιδευτικά προγράμματα, δραστηριότητες και διαγωνισμοί που ενισχύουν τη δημιουργικότητα και τη συνεργασία είναι αποτελεσματικοί τρόποι. Παρέχοντας ευκαιρίες στους νέους να αναλάβουν ευθύνες και να διαμορφώσουν το περιβάλλον τους, ενισχύουμε το αίσθημα ενδιαφέροντος και συμμετοχής τους. Οι κοινότητες των νέων, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να διευκολύνουν την αμοιβαία αλληλεπίδραση και ενίσχυση. Πολύ σημαντική είναι και η αναγνώριση των προσπαθειών τους καθώς ενισχύει τα κίνητρα, τον ενθουσιασμό και τη συμμετοχή τους.
Με άλλα λόγια, η σημασία της ανάδειξης μιας πόλης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, πρέπει να συνδέεται με τη συνεχή δέσμευσή της προς το μέλλον, μέσα από τη συμμετοχή όλων των πολιτών και τη δημιουργία αειφόρων δομών πολιτισμού. Σ΄ αυτή την προσπάθεια, δομικός και δυναμικός πρέπει να είναι ο ρόλος της νεολαίας, των σχολείων και των πολιτιστικών φορέων και σωματείων.
Η αναπτυξιακή δυναμική που δημιουργείται μέσα από τον πολιτισμό, η ενίσχυση του κοινωνικού ιστού και η διαμόρφωση ενός αειφόρου, δημιουργικού περιβάλλοντος, αναδεικνύονται ως κλειδιά για την επιτυχία. Επομένως, η ανάδειξη μιας πόλης σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, αποτελεί όχι μόνον μια τιμή, αλλά προϋποθέτει κυρίως την ενεργό εμπλοκή όλων των πολιτών και τη δέσμευση τους προς έναν πλούσιο, αειφόρο, δυναμικό, καινοτόμο, ευρωπαϊκό πολιτισμό που θα δώσει καρπούς για τις νέες γενιές και το κοινό μας μέλλον.
* Η Αγγέλα Καϊμακλιώτη είναι διευθύντρια Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης, πρόεδρος της Πολιτιστικής Κίνησης Λάρνακας, ΦΙΛΟΠΟΛ και μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος Πολιτιστικής Δημιουργίας για Παιδιά και Νέους.
