Ανδρέας Στυλιανού: Ζούμε σ’ ένα κόσμο όπου η πρωτοτυπία είναι σχεδόν αδύνατη

Ο εικαστικός Ανδρέας Στυλιανού πιστεύει ότι το μόνο που εμποδίζει μια καλή ιδέα είναι η απραξία.

Σε διάλογο με την πλούσια συλλογή του Μουσείου Πιερίδη στη Λάρνακα, το παλαιότερο ιδιωτικό μουσείο στην Κύπρο, θα βρίσκεται για δύο μήνες η σειρά έργων του Ανδρέα Στυλιανού «Holomorphosis». Η έκθεση, που διοργανώνουν το Μουσείο Πιερίδη- Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου και η Future DMND με έδρα το Λος Άντζελες καταλαμβάνει επτά χώρους εντός του μουσείου και επιχειρεί μέσα από μια πρόταση καλλιτεχνικής καινοτομίας να προεκβάλει την ιστορική αφήγηση της συλλογής, μέσα από το όραμα του καλλιτέχνη. Τα έργα περιλαμβάνουν φωτεινές εγκαταστάσεις νέον, περίπλοκα κεραμικά, υποβλητικά γλυπτά από μπρούντζο και ανοξείδωτο χάλυβα, αιθέριες συνθέσεις από βιτρό και πίνακες ζωγραφικής. Η καλλιτεχνική πρακτική του Στυλιανού, ενός δημιουργού με αρχιτεκτονικό υπόβαθρο και με παρουσία σε διάφορες χώρες του κόσμου, επιστρατεύει μια ποικιλία μέσων για να δώσει ζωή σ’ έναν αδρανή κόσμο.

–Τι συνιστά η «ολομόρφωση» στην κοσμοθεωρία σου; Είναι μια νέα λέξη για μένα, τη διάλεξα επειδή με τον τρόπο αυτό μπορώ να της δώσω τη σημασία που πραγματικά φαντάζομαι, αντί για μια λέξη που προκαθορίστηκε για μένα. Όποτε σκεφτώ αυτή τη λέξη, σκέφτομαι μια πανέμορφη ροζ σαύρα με κομμένη ουρά, η οποία μεγαλώνει και ολοκληρώνεται. Πιστεύω πως ζούμε σ’ ένα κόσμο όπου η πρωτοτυπία είναι σχεδόν αδύνατη κι όλα είναι δανεισμένα από το παρελθόν. Βρίσκουμε άνεση σε μια κουλτούρα που ανακυκλώνει τη μόδα και την τέχνη, με αποτέλεσμα τη μέγιστη οπτική εντύπωση. Αποφάσισα να υποκινήσω ένα ταξίδι προσωπικής οπτικής ικανοποίησης μέσω τις πλούσιας συλλογής του Μουσείου Πιερίδη, δημιουργώντας νέα έργα τέχνης, που ολοκληρώνουν μια νέα αφήγηση του σήμερα.

–Τι εξερευνά η συγκεκριμένη δουλειά; Τα έργα αυτά δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2022-23, μια περίοδο όπου όλοι επέστρεψαν σε μια διακεκομμένη κανονικότητα, πολλοί κανόνες καταργήθηκαν κι ο καθένας καλείται να αντιδράσει και να βρει ισορροπία. Τα έργα μου πάντα εξερευνούν ένα τελικό οπτικό αποτέλεσμα μέσω καταλυτικών αποφάσεων και υπαγορεύονται από την προσοχή στις λεπτομέρειες. Αν και αυτή η διαδικασία σκέψης είναι απόλυτα αρχιτεκτονική, το τελικό αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να διαφέρει περισσότερο. Τι είναι τελειωμένο και τι ατέλειωτο; Είναι πάντα κάτι που με απασχολεί. Δίπλα σε ανεκτίμητα τεχνουργήματα, τα έργα μου έρχονται να συγκριθούν ως υλικά σημασίας και να διηγηθούν τον δικό τους κανόνα τέχνης. Η δουλειά μου είναι αναμφισβήτητα αποτέλεσμα προσωπικής αισθητικής, όπου ικανοποιώ πρώτα τον εαυτό μου και ως αποτέλεσμα το κοινό που τα «καταναλώνει».

–Το μέσο στη δική σου τεχνοτροπία είναι το μήνυμα; Μεταξύ άλλων, η έκθεση δίνει έμφαση στα ποικίλα υλικά που αποτελούν τις διάφορες νέες συλλογές έργων. Στοχευμένα προσπαθώ να διακόψω την αντίληψη και αναμονή του θεατή, όπου θέλει τον καλλιτέχνη να χρησιμοποιεί ομοιόμορφα υλικά και εικόνες για να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο μήνυμα. Αντιθέτως, χρησιμοποιώντας πολλαπλά κοινά νήματα, εξελίσσω μια δουλειά δύο χρόνων σ’ ένα οπτικό θέαμα, όπου επαναπροσδιορίζω την απόλυτη ελευθερία χρώματος και μορφής.

–Τι μπορεί να καταστρέψει μια καλή ιδέα; Το μόνο εμπόδιο μιας καλής ιδέας είναι η απραξία. Πολλές φορές μια καλή ιδέα χρειάζεται πόρους και χρηματοδοτήσεις για να υλοποιηθεί. Μέχρι στιγμής, μέσω της γκαλερί μου στο Λος Άντζελες– FutureDMND, έχουν χρηματοδοτηθεί τεράστια έργα όπως η εγκατάσταση νέον (6Χ4 μ.) στο Μουσείο Πιερίδη. Χωρίς αυτούς και τους συλλέκτες που πιστεύουν στο έργο μου, λίγα θα ήταν εφικτά. Επίσης κάτι που ενισχύει μια καλή ιδέα είναι οι συνεργάτες και η τεράστια βοήθεια που είχα από τη μητέρα μου ως υπεύθυνη της έκθεσης και την Κατερίνα Πατσαλίδου ως επιμελήτρια της έκθεσης. Δεν θα μπορούσα να παραλείψω ν’ αναφερθώ στη δύναμη που μου έδωσε η εμπιστοσύνη του Δημήτρη Πιερίδη, προσφέροντας τους χώρους του μουσείου. Σε άλλη, απλότερη ερμηνεία, η υπερανάλυση κι η αναγκαστική προσπάθεια για επικοινωνία μιας ιδέας μπορεί επίσης ν’ αλλοιώσει το αποτέλεσμα.

–Η ομορφιά είναι υποκειμενική; Τι θεωρείς εσύ ωραίο; Η αντίληψη της ομορφιάς είναι κάτι μεταβαλλόμενο. Κάτι που θεωρούσα χθες άσχημο, σήμερα μπορεί να είναι το ομορφότερο πράγμα στον κόσμο. Ωραίο μπορεί να είναι ένα περιποιημένο γεύμα ή ένας καναπές. Τα έργα τέχνης συνήθως τα κρίνω με το αν υφίσταται ή όχι λόγος να υπάρχουν πέρα από τις εγωιστικές ορμές του καλλιτέχνη. Σκέφτομαι το έργο σε σχέση με τα έργα που έχουν προϋπάρξει και τη σχετικότητά τους στο σήμερα. Η ομορφιά στο μόνο που βοηθά είναι στη μετακίνηση ενός έργου βραχυπρόθεσμα.

–Υπάρχει κάτι που να σε ιντριγκάρει στην ασχήμια; Εκτιμώ καλλιτέχνες όπως ο Πολ ΜακΚάρθι και ο Τζορτζ Κόντο που κατάφεραν να επικοινωνήσουν μια συγκεκριμένη ασχήμια ως ομορφιά. Χωρίς ασχήμια δεν υπάρχει ομορφιά και χωρίς μέτρια έργα δεν υπάρχουν αριστουργήματα. Ομολογώ ότι υπάρχουν στιγμές που αξιοποιώ την ασχήμια ενός δημιουργήματος, σε σύγκριση με το βλέμμα του θεατή. Για μένα υπάρχουν άσχημα χρώματα- για παράδειγμα το καφέ. Θαυμάζω καλλιτέχνες που επανειλημμένα καταφέρνουν να χρησιμοποιούν αυτό το χρώμα με κομψότητα. Για πρώτη φορά προμηθεύτηκα καφέ χρώμα και επιδίωξα να το δουλέψω σε μια σειρά από κεραμικά πιάτα για το μουσείο. Σίγουρα με ιντριγκάρει η προσοχή που ελκύει κάτι άσχημο σε σύγκριση με κάτι που απλά υπάρχει παθητικά και αδιάφορα στον κόσμο.

–Η εικαστική αντίληψη καλλιεργείται ή είναι εν μέρει ενστικτώδης; Η εικαστική αντίληψη χρειάζεται μια ολιστική κατανόηση του εαυτού σε σχέση με το περιβάλλον και αντίστοιχα με τη θεώρηση των υπολοίπων ανθρώπων σε σύγκριση με τον χρόνο. Σίγουρα καλλιεργείται, αλλά χρειάζεται πολλή θέληση. Μέσω της συλλογής τέχνης πέραν των 500 έργων που έχουμε συγκεντρώσει με τον αδερφό μου από το 2012 μέχρι σήμερα, συναντούμε συχνά άτομα «πεινασμένα» για τέχνη, χωρίς καθόλου εφόδια. Παρόλο που ήμαστε ένα νησί με τεράστιο πολιτιστικό πλούτο και κουλτούρα, η παιδεία πάνω στην τέχνη υστερεί κι αυτό είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια μαζική εικαστική αντίληψη.

–Η ενασχόληση με την τέχνη είναι μια επιταγή ελευθερίας; Η αποκλειστική ενασχόληση με την τέχνη είναι η επιδίωξη της ελευθερίας. Για έναν ανερχόμενο καλλιτέχνη υπάρχουν τεράστιες ευθύνες προς τις γκαλερί, τους συλλέκτες και την κοινωνία, όπου εάν τις χειριστείς λάθος, έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο μέλλον σου. Σε προσωπικό επίπεδο, δημιουργώ το καλύτερο έργο που μπορώ να πράξω τη συγκεκριμένη στιγμή έχοντας κατά νου το Τώρα και το Αύριο. Η συγκεκριμένη έκθεση είναι μια ανταπόκρισή στο παρελθόν, καθώς δημιουργώ τώρα για το μέλλον. To έργο «3-12 OCLOCK», στην πρώτη αίθουσα του μουσείου, αποτελείται από 12 πιάτα φτιαγμένα με τις μεθόδους των μεσαιωνικών εκθεμάτων και απεικονίζουν ένα ρολόι που αναφέρεται στο παρελθόν και το μέλλον, μέσω εμβληματικών χαρακτήρων.