Λίγο πριν εξέλθει, η Γενική Διευθύντρια του Ριάλτο ρίχνει μια τελευταία ματιά σε όσα αφήνει πίσω.
Το 1999 η τότε διοικητική λειτουργός της ΕΘΑΛ αναλάμβανε τα ηνία της καλλιτεχνικής –αρχικά- διεύθυνσης του Θεάτρου Ριάλτο, για να το οδηγήσει στη νέα εποχή μετά την αποκατάστασή του. Από τότε μέχρι σήμερα μοιάζει να παρήλθε μια ολόκληρη εποχή για τα πολιτιστικά δρώμενα της Λεμεσού και της Κύπρου, κατά την οποία η ίδια διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο. Να όμως που μετά από 25 χρόνια –μ’ ένα διάλειμμα τριών ετών- αυτός ο κύκλος κλείνει και η Γεωργία Ντέτσερ παραδίδει στην επόμενη γενιά τη σκυτάλη αυτού του κορυφαίου πόλου πολιτιστικής και κοινωνικής πρωτοπορίας. Απόλυτα συνειδητοποιημένη, δηλώνει έτοιμη για ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή της όπου πλέον θα ορίζει η ίδια τον χρόνο της.
» Όταν ανέλαβα, ήταν μια εποχή που ανοίγονταν πολλές προοπτικές. Η επαναλειτουργία του Θεάτρου Ριάλτο ήταν σημαντική τομή για τη Λεμεσό- και όχι μόνο. Έδωσε τεράστια δυναμική σε μια πόλη που ψιλοκοιμόταν. Μόνο το καλοκαίρι, ουσιαστικά, υπήρχε κίνηση με κάποια πολιτιστικά γεγονότα, πέρα από τις λαϊκές γιορτές. Το Ριάλτο δημιούργησε καταρχάς τον χώρο. Υπήρχε οικονομική ευρωστία από πλευράς του Συνεργατικού Ταμιευτηρίου Λεμεσού που το έφτιαξε με υψηλές προδιαγραφές, αλλά κυρίως του έδωσε ψυχή. Έφτιαξε τον οργανισμό, διόρισε άτομα με τεχνογνωσία, το εξόπλισε, προσέλαβε εξειδικευμένο προσωπικό.
» Είμαι ο πρώτος άνθρωπος που προσελήφθη. Είχα ένα καλό και στέρεο καμβά για να λειτουργήσω. Λευκό μεν, αλλά εξαιρετικά υποστηριγμένο. Αυτό το πλαίσιο που είχε στηθεί μάς έδωσε ακριβώς την ευκαιρία να «κεντήσουμε» πάνω στον καμβά. Ήμουν σε ένα γραφείο στον 2ο όροφο του Ταμιευτηρίου μ’ ένα φαξ και μια γραφομηχανή. Το πρώτο πρότζεκτ που ανέλαβα ήταν τα εγκαίνια. Έκτοτε πέρασαν τόσοι και τόσοι σπουδαίοι καλλιτέχνες, οι κορυφαίοι της Κύπρο, της Ελλάδας, αλλά και από το εξωτερικό. Ο κύκλος κλείνει με τις συναυλίες του Αλκίνοου στις 28 και 29 Ιανουαρίου. Του το ζήτησα, προσωπικά, γιατί νιώθω ότι είναι ένας καλλιτέχνης με τον οποίο ταυτίζομαι πλήρως.
» Η Πλατεία Ηρώων ήταν πάντοτε πολυπολιτισμική. Μια πρώην τουρκοκυπριακή πλατεία, που στην πορεία γέμισε καμπαρέ. Αυτά άρχισαν να κλείνουν ουσιαστικά με τη λειτουργία του Ριάλτο. Το βράδυ που έφευγα μετά τις παραστάσεις συναντιόμουν με τους ανθρώπους, είχαμε έναν σεβασμό. Δεν ήταν βέβαια και τόσο ευχάριστο να βλέπεις κάτι τύπους να τραβούν τις κοπελιές. Πάντως, δεν βίωσα ποτέ κάποια φραστική ή άλλη επίθεση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι το Ριάλτο άλλαξε την ιστορία της Πλατείας, η οποία βρισκόταν στα νύχια της νύχτας και με την παρέμβαση αυτή δόθηκε πίσω στην πόλη. Ήταν μια επαναστατική κίνηση περισσότερο από κοινωνικής, παρά από πολιτιστικής σκοπιάς.
» To μεγάλο στοίχημα ήταν η ενδυνάμωση του ρόλου της Λεμεσού ως πολιτιστικό κέντρο. Θεωρώ ότι το πετύχαμε με το παραπάνω. Και γρήγορα, μάλιστα. Κάναμε καίριες ενέργειες. Υπήρξε διαχρονικά εξαιρετική συνεργασία με τις τότε Πολιτιστικές Υπηρεσίες και τους λειτουργούς τους. Καταφέραμε ν’ αναπτύξουμε θεσμούς όχι μόνο στη Λεμεσό, αλλά και παγκύπρια. Συμβάλλαμε στη δημιουργία μιας τροχιάς ανάπτυξης και μεγάλης δυναμικής στον χώρο του πολιτισμού. Ένας άλλος στόχος που πετύχαμε είναι η ανάπτυξη κοινού. Το 1999, για παράδειγμα, το κοινό ήταν μοιρασμένο σε παραστάσεις και συναυλίες- κράχτες. Τους προσφέραμε την ευκαιρία να γνωρίσουν κι άλλα πράγματα.
» Δεν είμαι απολύτως ικανοποιημένη με την πρόοδο που σημειώθηκε ως προς την ανάπτυξη του κοινού. Διότι ως λαός τείνουμε ακόμη να υποστηρίζουμε τα γνωστά και επιτυχημένα. Έχουμε μικρότερη περιέργεια απ’ όσο θα έπρεπε για τα καινούργια, αυτά που αξίζει να ανακαλυφθούν. Εμείς, πάντως, το παλέψαμε. Θυμάμαι παραστάσεις που είχαν 20 άτομα μέσα. Τις κάναμε, όμως. Και τις υποστηρίξαμε. Και σιγά- σιγά νομίζω ότι αναπτύχθηκε ένα κοινό πιο περίεργο. Η ανάπτυξη κοινού είναι σημαντικό κεφάλαιο. Πρέπει και το κράτος να εστιάσει περισσότερο εκεί. Κι αν με ρωτάς, ένα από τα προβλήματα που έχουν συγκεκριμένα σχέδια ανάπτυξης στην Κύπρο είναι ότι δεν περιλαμβάνουν κι αυτή την πτυχή, που θα έπρεπε να ήταν το πρώτο ζητούμενο.
» Ως Ριάλτο αναπτύξαμε σχέσεις με σχολεία και εκπαιδευτικούς φορείς. Ακόμη και σήμερα, κάνουμε ξεναγήσεις, ή δημιουργούμε προγράμματα που έχουν στόχο την εξοικείωση με τον χώρο. Θεωρώ, βέβαια, ότι το Ριάλτο «πριμοδοτήθηκε» από την έναρξή του διότι είχε το πλεονέκτημα να αποτελεί διαχρονικά ιστορικό κομμάτι της Λεμεσού. Και μόνο η επαναλειτουργία του, η επανένταξη στην πόλη, συνέγειρε τον κόσμο. Θυμάμαι τη συγκίνηση που είχαν τότε οι Λεμεσιανοί. Ένα μέρος του κοινού ένιωθε εξαρχής ταυτισμένο. Κατά κάποιον τρόπο, υπάρχει στο DNA του Λεμεσιανού. Αυτό το αξιοποιήσαμε. Εργαστήκαμε ώστε αυτή η παρουσία να πολλαπλασιαστεί.
» Αυτές τις μέρες, τις τελευταίες αυτής της πορείας, αναπολώ κάποια πράγματα. Είναι πολλές οι στιγμές και τις θυμάμαι όλες με αγάπη. Τα εγκαίνια ήταν σαφώς μια κομβική στιγμή. Δεν είναι λίγο να έχεις δίπλα σου έναν Θεοδωράκη κι έναν Κακογιάννη και να τους ακούς να μιλάνε. Θυμάμαι με συγκίνηση τον απόηχο των εγκαινίων. Καμιά φορά φυλλομετρώ τα βιβλία που εκδώσαμε, όπως το επετειακό του 2019 για τα 20χρονα, και ανατρέχω σε γεγονότα. Είναι πολλά! Πρόσφατα, θυμήθηκα τις μεγάλες παραγωγές όπερας που φέρναμε από Πολωνία, Ρωσία, Ουκρανία, Γερμανία. Ήταν γεγονότα μεγάλου βεληνεκούς για την εποχή και παρά το κόστος καταφέραμε να κρατήσουμε τον θεσμό για 6-7 χρόνια.
» Όχι, δεν θέλω να ξεχάσω τίποτα. Στην πολλή χαρά υπάρχουν πάντα κι αυτές οι μικρές στιγμές λύπης. Σ’ αυτή την πορεία των 25 χρόνων, πάντως, οι χαρές και οι συγκινήσεις ήταν απείρως περισσότερες. Υπήρξαν δύσκολες στιγμές, με κυριότερη την οικονομική κρίση του 2011-13. Έπληξε το Ριάλτο, μειώθηκαν τα κονδύλια. Το 2013 ήταν ακόμη πιο έντονο αυτό και μπήκε σ’ αυτή τη δίνη του Συνεργατισμού. Το 2015, όταν πια αποφάσισα να πάω στην Πάφο, το Ριάλτο δεν είχε πια σχέση με το παλιό Ταμιευτήριο της Λεμεσού αλλά με ανθρώπους που καθόντουσαν στα κεντρικά στη Λευκωσία. Προέκυψε μια αποξένωση και τότε έκρινα ότι δεν μ’ ενδιέφερε και πολύ να παραμείνω.
» Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, δεν ήταν στόχος μου να επιστρέψω όταν θα τελείωνε η θητεία στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Είχα ήδη προτάσεις συνεργασίας με πόλεις που διεκδικούσαν τον τίτλο στη Γερμανία, τις οποίες σκεφτόμουν. Αλλά κυρίως αυτό που ήθελα ήταν έξι μήνες ξεκούρασης, μετά από τρία καταιγιστικά χρόνια με ελάχιστο ύπνο, πολύ μόχθο, σωματική εξάντληση. Ωστόσο, ο καλός μου φίλος κύριος Κίκης Καζαμίας, ήταν επίμονος και μ’ έπεισε να επιστρέψω. Βρήκα τα πράγματα σε μια ροή. Ο μηχανισμός ήταν εκεί. Το είδα σαν μια νέα αρχή, αλλά και σαν μια συνέχεια.
» Είμαι αρκετά συνειδητοποιημένη πως η ικανοποίηση στη ζωή δεν πρέπει να προέρχεται μόνο απ’ αυτά που κάνει κάποιος στο πλαίσιο μιας επαγγελματικής πορείας. Εντάξει, δεν ήταν απλά μια «δουλειά» για μένα, αλλά πάντως ήταν ένας κύκλος που πιστεύω ότι τώρα πια έκλεισε. Και καλώς έκλεισε. Νιώθω, εξάλλου, ότι το χρωστώ και σε ανθρώπους νεαρότερους. Όταν άρχισα εγώ στο Ριάλτο ήμουν 40 χρονών. Πλέον είμαι 65. Θεωρώ, ότι δικαιωματικά αυτή τη θέση πρέπει να την αναλάβει ένας άνθρωπος πιο νέος. Να πάρει το τιμόνι και να οδηγήσει τον οργανισμό σε μια πορεία που δεν θα απέχει από την αποστολή του Ριάλτο, αλλά θα φέρει νέο ύφος και νέα πνοή. Θεωρώ ότι πρέπει έμπρακτα να δίνουμε τόπο στα νιάτα. Κάποιοι επιθυμούν να βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας μέχρι τελικής πτώσης. Έτσι, όμως, πώς άνθρωποι που είναι τώρα 30 και 40 ετών θα έχουν την ευκαιρία να αποδείξουν ότι μπορούν να κάνουν πράγματα;
» Οι άνθρωποι δεν θα μου λείψουν. Θα είμαι κοντά και θα τους βλέπω. Είμαι ήδη στο ΔΣ του οργανισμού της Λεμεσού για τη διεκδίκηση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2030. Σε ανθρώπινο επίπεδο, οι σχέσεις παραμένουν. Εννοείται και ότι θα παραμείνω θεατής, υποστηρικτής. Δεν θα χαθώ από προσώπου Γης. Αυτό που ουσιαστικά διεκδικώ περισσότερο με την αποχώρησή μου, είναι να ορίζω πια εγώ τον χρόνο μου. Είμαι σ’ αυτή τη φάση της ζωής που θέλω να ζήσω το άλλο κομμάτι, εκείνο χωρίς τις πολλές υποχρεώσεις.
» Το Ριάλτο είναι ένας οργανισμός που έχει σταθερό δυναμικό για χρόνια. Πρώτιστα, βρίσκεται στα καλά χέρια όλων αυτών των ανθρώπων. Μετά βρίσκεται στα καλά χέρια ενός ικανού και άξιου διοικητικού συμβουλίου, με μια εξαιρετική πρόεδρο, τη Δάφνη Πίττα, η οποία στο πνεύμα της ανανέωσης αποτελεί ιδανική επιλογή για τη νέα εποχή. Ο διάδοχός μου, ο Αλέξης Βασιλείου, είναι καταρχάς ένας οικείος άνθρωπος και επαγγελματίας για το Ριάλτο. Συνεργαστήκαμε πολλές φορές. Συνεργάστηκε και θεσμικά ως διευθυντής της Στέγης Χορού Λεμεσού. Θεωρώ ότι το Ριάλτο λειτούργησε συνετά ως προς την προετοιμασία της διαδοχής. Δρομολογήθηκε έγκαιρα, με την επιλογή ενός ανθρώπου που θεωρούμε ότι έχει όλα τα φόντα και τις προϋποθέσεις ν’ ανταποκριθεί και να το πάει και παραπέρα. Παράλληλα, δόθηκε η ευκαιρία μεταβατικής συμπόρευσης για κάποιους μήνες του νέου διευθυντή με την απερχόμενη, ώστε να είναι ομαλή η διαδικασία. Είμαι αισιόδοξη ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα, ότι το Ριάλτο θα αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο, παραμένοντας πιστό στην αποστολή και τη φιλοσοφία του. Το μοναστήρι να ‘ναι καλά, που λέμε…
» Είναι συγκλονιστική η πρόοδος που έγινε στο πολιτιστικό πεδίο της Κύπρου αυτή την 25ετία. Έγιναν άλματα. Έχει πλέον αναπτυχθεί o επαγγελματισμός στις τέχνες. Το 1998 ήταν στα σπάργανα. Μεμονωμένα άτομα, χωρίς καμία στήριξη, έτρεχαν κάποια πράγματα σύμφωνα με τις δυνάμεις τους. Σήμερα βλέπουμε μια ανάπτυξη, με ανθρώπους να δουλεύουν με το βλέμμα στραμμένο προς τα έξω. Φυσικά, υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη.
» Tο Ριάλτο ήταν πρωτοπόρο στη δημιουργία θεσμών και υποστηρικτικών μηχανισμών. Θα μπορούσε αυτό το ρεφλέξ να το έχει και η Πολιτεία. Αλλά δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει την Πολιτεία, γιατί καταρχάς μιλάμε για άλλα μεγέθη και άλλες οικονομικές δυνατότητες. Σοφά λοιπόν προχωρήσαμε σε μια συνένωση δυνάμεων. Ενώσαμε δηλαδή τις προδιαγραφές, την τεχνογνωσία και την ευελιξία με την οικονομική και θεσμική ισχύ της Πολιτείας, αναπτύσσοντας όλους αυτούς τους θεσμούς.
» Πρωτοπορήσαμε και κατά την περίοδο της πανδημίας. Πολύ γρήγορα το Ριάλτο συνειδητοποίησε πόσο δύσκολη είναι η εποχή για τον καλλιτεχνικό κόσμο και αμέσως αντέδρασε. Δηλαδή, προώθησε online παραγωγές, έστησε προγράμματα που βοηθούσαν τους δημιουργούς. Ένας τέτοιος, σχετικά μικρός ιδιωτικός οργανισμός έχει καλύτερα αντανακλαστικά σε σχέση με τους πολιτειακούς μηχανισμούς. Είναι φυσιολογικό.
» Η ίδρυση του Υφυπουργείου Πολιτισμού σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τα πολιτιστικά μας πράγματα. Ωστόσο, βασική αδυναμία παραμένει η μη ικανοποιητική στελέχωση. Κι ένα δεύτερο θέμα η πραγματογνωμοσύνη. Υπάρχουν εξαιρετικοί και προθυμότατοι λειτουργοί, αλλά ενδεχομένως να πρέπει να ενισχυθούν και με εξωτερικούς συνεργάτες, με συμβούλους, ώστε αυτό που προτείνει κάθε φορά η Πολιτεία να είναι σοβαρό, τεκμηριωμένο, ξεκάθαρο και απαλλαγμένο από αδυναμίες και αμφιβολίες. Για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά το νομοσχέδιο για την υπόσταση του καλλιτέχνη, σπουδαία προεργασία έχει γίνει από το Φυτώριο και τους εικαστικούς καλλιτέχνες. Οι επηρεαζόμενοι θα έπρεπε να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση. Κι όχι απλώς να τους φέρουν προ τετελεσμένων σε μια τελική διαβούλευση.
» Πιστεύω ότι αυτό που λείπει από το πολιτιστικό μας πεδίο κι αυτό που δημιουργεί όλα τα προβλήματα, είναι ότι ακόμη και το Υφυπουργείο, ο καθ’ ύλην αμόδιος φορέας, δεν έχει μακροχρόνια και στοχευμένη πολιτιστική στρατηγική. Πρέπει να εντοπίσει, να καταγράψει και να αναλύσει σωστά τις ανάγκες. Αυτό δεν μπορεί να το κάνει ένας λειτουργός μόνος του. Χρειάζεται μελέτη, έρευνα, πολυφωνία. Αν ξέραμε πού θέλουμε να φτάσουμε, όλα θα είχαν λυθεί. Και το καθεστώς του καλλιτέχνη και τα θέματα των επιχορηγήσεων και όλα.
» Η διαδικασία διεκδίκησης του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας είναι ευκαιρία για κάθε πόλη. Είναι μια ευκαιρία για την τοπική κοινωνία να ψάξει, να εντοπίσει και να καταγράψει τις δυνατότητες που έχει στον πολιτιστικό τομέα και να εκπονήσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική. Μέσα σ’ αυτή ανήκει, βέβαια, και η διεκδίκηση. Εάν τελεσφορήσει, καλώς. Εάν όχι, θα έχουν επιτευχθεί πολλά άλλα πράγματα. Είναι μια διαδικασία ωφέλιμη για κάθε πόλη που εμπλέκεται.
» Είμαι ευχαριστημένη από τον τρόπο που κινείται η ομάδα του «Λεμεσός 2030». Γίνεται μια δουλειά που σ’ αυτή τη φάση δεν είναι πολύ ορατή προς τα έξω. Δεν δημιουργεί σ’ αυτό το στάδιο μεγάλα γεγονότα. Στη Λεμεσό υπάρχει το δυναμικό και η υποδομή για να γίνουν τέτοια γεγονότα ανά πάσα στιγμή. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι δουλειά στη βάση. Είναι αρκετά επίπονη, γιατί δεν αρκείται στα όσα καλά υπάρχουν, στα αντικειμενικά πλεονεκτήματα. Στόχο έχει να προσεγγίσει τον κόσμο, ν’ αφουγκραστεί για όσα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Όταν μιλάμε για Πολιτιστική Πρωτεύουσα δεν εννοούμε μόνο δράσεις και εκδηλώσεις. Ο θεσμός έχει μεγάλο εύρος που καλύπτει ουσιαστικά όλη μας τη ζωή.
» Η Πάφος είναι μια πονεμένη ιστορία. Δεν θέλω και να την αδικήσω, γιατί ξέρουμε όλοι καλά ότι κέρδισε το χρίσμα εν μέσω μιας πολύ δύσκολης οικονομικά εποχής, που δεν ξέραμε τι θα ξημερώσει. Όπου στεκόσουν το 2013 και το 2014 και μιλούσες για Πολιτική Πρωτεύουσα, οι περισσότεροι απαντούσαν «εδώ δεν έχουμε να φάμε». Η πόλη έκανε όλη εκείνη τη διαδρομή μέσα σε πολύ αντίξοες συνθήκες. Αυτό που προβληματίζει και που αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή είναι το «μετά». Στόχος πρέπει να είναι μια μακροπρόθεσμη πολιτιστική στρατηγική που να ξεπερνά το 2030.
» Προοπτική στην Πάφο να κοιτάξει το «μετά» υπήρχε. Υπήρχε κι ένα κονδύλι που είχε περισσέψει για να διατηρηθεί η δυναμική. Το μέγα λάθος που έγινε ήταν ότι παύτηκε ο οργανισμός προκειμένου να γίνει ένας καινούριος. Ίσως όλοι οι εμπλεκόμενοι, οι φορείς και οι άνθρωποι που ήμασταν πιο κοντά, να έπρεπε τότε να αντιδράσουμε. Διότι με την παύση του οργανισμού ουσιαστικά όλη η δυναμική περιήλθε στα χέρια του Δήμου, ο οποίος δεν είχε ούτε την τεχνογνωσία, ούτε την ικανότητα, αλλά -όπως φάνηκε εκ των υστέρων- ούτε τη διάθεση. Ο οργανισμός άφησε πίσω του ανθρώπους που δούλεψαν και είχαν αποκτήσει την τεχνογνωσία και τη σχέση, ήξεραν να οδηγήσουν το οικοδόμημα στην επόμενη μέρα, έστω και σε μικρότερη κλίμακα.
» Αν δεν είχα αυτή την εμπλοκή με τα πολιτιστικά δρώμενα, μάλλον θα ήμουν πολύ πιο βαρετός άνθρωπος (γέλια). Έχω κερδίσει πολλά. Ήταν πάντοτε ένα κομμάτι που με συνόδευε. Και μπορεί να μην είμαι πλούσια υλικά, αλλά εσωτερικά νιώθω πολύ πλούσια. Δεν είναι απαραίτητα κανόνας ότι η ενασχόληση και η επαφή με τα πολιτιστικά δρώμενα μάς κάνει καλύτερους ανθρώπους.Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν παρακολουθήσει ποτέ κάποια παράσταση που ενδεχομένως να έχουν μεγαλύτερη συναίσθηση του τι σημαίνει Πολιτισμός από πολλούς «καλλιεργημένους» και τακτικούς θαμώνες χώρων που φιλοξενούν πολιτιστικά δρώμενα.
» Δεν έχω καμία προσωπική φιλοδοξία ή βλέψεις. Θέλω μόνο να ορίζω τον χρόνο μου. Μού προτάθηκε να ασχοληθώ με την πολιτική, τώρα με τις δημοτικές εκλογές. Αρνήθηκα. Σ’ όλη μου τη ζωή μέχρι τώρα ήμουν πάντοτε μ’ ένα ξυπνητήρι κι ένα ρολόι στο σβέρκο. Θέλω να καθίσω, ρε παιδί μου, το μεσημέρι σπίτι μου. Να πάω ταξίδια. Να αρμενίσω το καλοκαίρι τα πέλαγα. Θέλω να παίρνω το πρωί τα σκυλιά μου βόλτα χωρίς πίεση χρόνου, να καθίσω στο παγκάκι του πάρκου και να χαζέψω, να κοιτάζω τη Λεμεσό και να χαίρομαι. Είναι τύχη να μπορείς να απολαμβάνεις τέτοιες στιγμές.
» Αισθάνομαι «πάσης Κύπρου». Ο πατέρας μου κατάγεται από τους Αγίους Ομολογητές. Γνώρισε τη μητέρα μου στη Βάσα Κοιλανίου, όταν ήταν αστυνομικός στην περιοχή. Την παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκαν στη Λεμεσό, όπου γεννηθήκαμε τα τρία παιδιά. Ζούσα εκεί μέχρι την Γ’ Δημοτικού. Μετά εγκατασταθήκαμε στο πατρικό του πατέρα μου, στους Αγίους Ομολογητές. Τα νεανικά μου χρόνια τα έζησα στη Λευκωσία. Εκεί έκανα φίλους κι αν είναι κάτι που μου λείπει λίγο στη Λεμεσό είναι αυτές οι παρέες από το σχολείο. Όταν θα ερχόμουν με τον σύντροφό μου από τη Γερμανία για να μείνουμε μόνιμα στην Κύπρο, δεν ήθελε να έρθει Λευκωσία. Προτιμούσε μια πόλη με θάλασσα. Αρχικά, πήγαμε στην Πάφο. Ήταν Φεβρουάριος του 1984. Νοικιάσαμε ένα σπίτι στην Κάτω Πάφο και όταν βγαίναμε να περπατήσουμε δεν είχε ψυχή. Ούτε ένα μήνα δεν καθίσαμε. Πήγαμε στη Λεμεσό κι από τότε ουσιαστικά μένω εκεί. Όμως, έχω πολλούς φίλους στη Λευκωσία, όσο και στην Πάφο με την οποία συνδέθηκα ειδικά μετά το 2017.
» Αποχωρώντας, από το γραφείο μου το μόνο που θα πάρω είναι ένα πόστερ μ’ ένα απόφθεγμα του Μπρεχτ, που με συντροφεύει εδώ και χρόνια. Βιβλία, υπολογιστές, όλα θα τα αφήσω. Θεωρητικά, τελευταία μου μέρα είναι η 31η του Γενάρη. Μέχρι τότε θα είμαι εκεί. Δεν χρειάζομαι άδεια. Είναι άλλη η σχέση. Δεν έχω κάτι να κρύψω. Ούτε πριν είχα. Δεν χρωστάω και δεν μου χρωστάει κανένας. Φεύγω πραγματικά με πληρότητα και ικανοποίηση.
Ελεύθερα, 28.1.2024
