Παρόλο που τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο έγιναν πολλά βήματα προόδου για διευκόλυνση των εργαζομένων γονέων, καθώς αυξήθηκε η περίοδος της άδειας μητρότητας και υιοθετήθηκε η άδεια και το επίδομα πατρότητας, απέχουμε πολύ να φτάσουμε στο σύστημα  που εφαρμόζουν χώρες όπως η Σουηδία. Πρόκειται για ένα από τα πιο γενναιόδωρα συστήματα γονικής άδειας, με μια πιο ουδέτερη ως προς το φύλο προσέγγιση. Από την άλλη, η χώρα μας είναι πιο μπροστά π.χ.από τη Σλοβακία, η οποία δεν παραχωρεί την άδεια πατρότητας, ωστόσο είναι πιο αυξημένη η άδεια μητρότητας.

Σε σχέση με το επίδομα που παραχωρείται στους εργαζόμενους γονείς, σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το επίδομα της άδειας ανέρχεται στο 100% του μισθού του κάθε εργαζoμένου. Οι χώρες με το μικρότερο ποσοστό κάλυψης των αποδοχών είναι η Ουγγαρία (70%), η Τσεχία (70%) και η Κύπρος (72%).  Τα στοιχεία περιλαμβάνονται σε μελέτη για τα σχέδια στήριξης της μητρότητας και της πατρότητας που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ηνωμένο Βασίλειο, που διενήργησε ο Τομέας Ερευνών και Μελετών της Βουλής, μετά από αίτημα του βουλευτή του ΑΚΕΛ Γιώργου Κουκουμά. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης διαβίβασε στη Βουλή τα σχέδια που εφαρμόζουν 19 χώρες. Η ευρωπαϊκή οδηγία που αφορά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς ορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις, προκειμένου να επιτευχθεί ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς τις ευκαιρίες στην αγορά εργασίας και τη μεταχείριση στον χώρο εργασίας. Βάσει της συγκεκριμένης οδηγίας, η ελάχιστη άδεια μητρότητας που θα πρέπει να παρέχουν τα κράτη μέλη είναι 14 εβδομάδες, δύο από τις οποίες είναι υποχρεωτικές, με αμοιβή τουλάχιστον ίση με το επίδομα ασθενείας. Αξίζει να σημειωθεί πως Ολλανδία και Σλοβακία, που δεν εφάρμοζαν τα πρότυπα της οδηγίας, θα πρέπει να προχωρήσουν σε βελτίωση των νομοθεσιών τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Ανάλογα με τα παιδιά

Στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει διαφοροποίηση της διάρκειας της άδειας και του ύψους των επιδομάτων, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών στην οικογένεια, με εξαίρεση τη Γαλλία και τη Σλοβενία. Στις συγκεκριμένες χώρες, η περίοδος της άδειας αλλά και το επίδομα είναι σε συνάρτηση με τον αριθμό των τέκνων. Για παράδειγμα, στη Γαλλία η περίοδος αποζημίωσης αυξάνεται από 6 σε 8 εβδομάδες πριν από τον τοκετό και από 10 σε 18 εβδομάδες μετά τον τοκετό, όταν η ασφαλισμένη ή το νοικοκυριό της έχουν την ευθύνη τουλάχιστον 2 παιδιών. Στις πλείστες χώρες υπάρχει διαφοροποίηση αναφορικά με το ύψος των επιδομάτων σε περίπτωση πολλαπλών γεννήσεων (δίδυμα, τρίδυμα κ.λπ.).

Σε σχέση με την γονεϊκή άδεια και επιδόματα στην Αυστρία, στη Γερμανία, στην Εσθονία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Κροατία, στη Λιθουανία, στην Πορτογαλία, στη Σλοβακία, στη Ρουμανία και Τσεχία παρέχεται αμειβόμενη γονεϊκή άδεια. Εξάλλου, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Πορτογαλία, στη Σουηδία και στη Σλοβενία το δικαίωμα γονεϊκής άδειας μπορεί να μεταφερθεί από τον έναν γονέα στον άλλο. Στην Ουγγαρία, Φινλανδία και Ολλανδία η γονεϊκή άδεια είναι θεσμοθετημένη χωρίς απολαβές. Τέλος, σύμφωνα με τη μελέτη, η Γερμανία και η Σουηδία έχουν τα πιο γενναιόδωρα συστήματα αναφορικά με τις παροχές γονεϊκών επιδομάτων.

Τι ισχύει στην Κύπρο

Στην Κύπρο η άδεια μητρότητας είναι από 18 εβδομάδες, ενώ πέρσι η άδεια αυξήθηκε στις 22 εβδομάδες για το δεύτερο παιδί και σε 26 εβδομάδες από το τρίτο παιδί. Το επίδομα μητρότητας ισούται με το 72% του εβδομαδιαίου μέσου όρου των βασικών ασφαλιστικών αποδοχών των ασφαλισμένων γυναικών κατά το προηγούμενο έτος εισφορών. Το εβδομαδιαίο ποσό του βασικού επιδόματος αυξάνεται στο 80% εάν η μητέρα έχει ένα προστατευόμενο μέλος, 90% αν έχει δύο προστατευόμενα μέλη και 100% εάν έχει τρία προστατευόμενα μέλη.

Η άδεια πατρότητας είναι δύο εβδομάδες και δικαιούνται να τη λάβουν οι ασφαλισμένοι σύζυγοι που  πληρούν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις και δεν λαμβάνουν πλήρεις απολαβές από τον εργοδότη. Προϋπόθεση για την παραχώρηση της άδειας και του επιδόματος πατρότητας είναι οι νέοι γονείς να έχουν συνάψει γάμο ή ή σύμφωνο συμβίωσης. Στο 72% των ασφαλιστικών αποδοχών του πατέρα ανέρχεται το επίδομα πατρότητας.

Τι προσφέρουν σε άλλες χώρες της ΕΕ

– Στη Σουηδία χορηγείται γονική άδεια για 480 ημέρες (περίπου 16 μήνες) για ένα παιδί (δηλαδή 240 ημέρες ο κάθε γονέας) και 390 από αυτές τις ημέρες πληρώνονται με συντελεστή 80% του μισθού. Ο χρόνος των 480 ημερών μπορεί να δοθεί στους γονείς οποιαδήποτε στιγμή, μέχρι το παιδί τους να γίνει 12 ετών. Σε περίπτωση πολλαπλής γέννας, οι γονείς λαμβάνουν 180 επιπλέον ημέρες, με γονεϊκό ωφέλημα για κάθε επιπλέον παιδί. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε γονέας δικαιούται να λάβει άδεια άνευ αποδοχών (γονεϊκή άδεια) μέχρι το παιδί να γίνει 18 μηνών

– Στη Γαλλία η άδεια μητρότητας είναι 16 εβδομάδες, ενώ σε περίπτωση πολλαπλού τοκετού (2 παιδιά) η παροχή του επιδόματος αρχίζει 12 εβδομάδες πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και στην περίπτωση γέννησης περισσότερων των δύο παιδιών 24 εβδομάδες πριν την ημερομηνία τοκετού και τελειώνει 22 εβδομάδες μετά την ημερομηνία τοκετού. Το ημερήσιο επίδομα καθορίζεται με βάση τη μισθοδοσία κατά τους 3 μήνες πριν την έναρξη της άδειας μητρότητας ή τους 12 μήνες στην περίπτωση εποχιακής ή μη συνεχούς δραστηριότητας. Η μέγιστη διάρκεια της άδειας πατρότητας είναι 25 μέρες και επιπλέον 3 ημέρες άδεια μετά τον τοκετό. Το επίδομα πατρότητας υπολογίζεται όπως το επίδομα μητρότητας.

– Στη Γερμανία η άδεια μητρότητας είναι 14 εβδομάδες. Για τις εργαζόμενες μητέρες το επίδομα μητρότητας υπολογίζεται με βάση τις εισφορές στο ταμείο κοινωνικής ασφάλισης κατά τους τελευταίους 3 μήνες πριν την έναρξη της περιόδου μητρότητας. Για τις αυτοτελώς εργαζόμενες μητέρες υπολογίζεται με βάση τον μηνιαίο μέσο όρο απολαβών τους τελευταίους 6 μήνες πριν την έναρξη της περιόδου μητρότητας και ισούται με 70% του μηνιαίου μέσου όρου εισοδήματος. Επίσης, λαμβάνουν και επίδομα  τέκνου €219 για κάθε παιδί (για το 1ο και 2ο παιδί), €225 ευρώ για το 3ο παιδί και €250 μηνιαίως για το 4ο και κάθε επιπλέον παιδί. Παράλληλα, τους παραχωρείται «μπόνους αδελφού», πρόκειται για πρόσθετη αμοιβή όταν υπάρχουν και άλλα παιδία στην οικογένεια. Μπορούν, επίσης, οι εργαζόμενοι γονείς να λάβουν και γονεϊκή άδεια για 36 μήνες και θα λαμβάνουν και για12 μήνες γονεϊκο επίδομα, με ελάχιστο ποσό €300 μηνιαίως και ανώτατο ποσό €1800.

– Στη Φιλανδία η μητέρα λαμβάνει 105 μέρες άδεια μητρότητας, η οποία αρχίζει 30-50 εργάσιμες ημέρες πριν από την εκτιμώμενη ημέρα τοκετού. Η διάρκεια της άδειας πατρότητας είναι 54 εργάσιμες ημέρες (9 εβδομάδες). Οικογένειες με πολλαπλές γέννες δικαιούνται επιπλέον 60 εργάσιμες ημέρες γονεϊκού επιδόματος για κάθε παιδί, αρχίζοντας από το δεύτερο. Οι γονείς δικαιούνται πρόσθετη άδεια άνευ απολαβών για τη φροντίδα του παιδιού τους, μέχρι το παιδί να γίνει 3 ετών. Το ποσοστό παροχών για την άδεια μητρότητας είναι 90% για τις πρώτες 56 ημέρες της άδειας μητρότητας για ετήσια εισοδήματα έως €60.225,00. Για τις επόμενες ημέρες, το επίδομα μητρότητας ανέρχεται σε 70% του εισοδήματος για ετήσια εισοδήματα έως €39.144. Το επίδομα πατρότητας, καθώς και το γονεϊκό επίδομα, ανέρχονται στο 70% του εισοδήματος.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ

Έγιναν βελτιώσεις αλλά…

Δύσκολο είναι στην Κύπρο να είσαι εργαζόμενη γυναίκα και να αποκτάς παιδί. Παρά τις βελτιώσεις που έγιναν στις παροχές, αυτές δεν είναι αρκετές για να στηρίξουν τη συνύπαρξη οικογένειας και δουλειάς. Όσον αφορά τα σχέδια που παρέχουν κάποιες σκανδιναβικές χώρες, θα χρειαστούν πολλά ακόμη χρόνια για να εφαρμοστούν στη χώρα μας. Θα είμαστε τυχεροί εάν τα παιδιά μας καταφέρουν να καταστούν δικαιούχοι τέτοιων γενναιόδωρων σχεδίων στο μέλλον. Δεν μηδενίζουμε τις βελτιώσεις που έγιναν, ωστόσο έχουμε πολύ δρόμο ακόμα. Φυσικά, υπάρχουν και χώρες που βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από εμάς, ωστόσο, εμείς θα πρέπει να αντιγράψουμε τις παροχές των προηγμένων χωρών.