Στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ελάχιστους κανόνες για τις δημόσιες προμήθειες, έτσι ώστε να διαφυλάσσονται οι βασικές αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης, του ανοιχτού ανταγωνισμού και της ορθής διαχείρισης των διαδικασιών. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια ανταγωνιστική, ανοιχτή και ευνομούμενη αγορά δημόσιων συμβάσεων, η οποία στηρίζει την ανάπτυξη της απασχόλησης και των επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Κύπρος έχει πλήρως εναρμονισθεί με το ευρωπαϊκό δίκαιο περί δημοσίων συμβάσεων και μάλιστα σε κάποιους τομείς, έχει προχωρήσει και στην εφαρμογή ηλεκτρονικών διαδικασιών για τη διεξαγωγή των διαγωνισμών.
Το κράτος παραμένει ο πιο μεγάλος αγοραστής σε τοπικό επίπεδο και αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Εξ’ αυτών, η εμφάνιση της πανδημίας σε προγενέστερο στάδιο αλλά και η εκρηκτική κατάσταση στην Ουκρανία σήμερα, δοκιμάζουν τόσο τους Αγοραστές όσο και τους Ανάδοχους ως προς την υλοποίηση των συμφωνηθέντων συμβάσεων. Ταυτόχρονα, οι γενικότερες αυξήσεις που παρατηρούνται σε όλους σχεδόν τους τομείς διαφοροποιούν σημαντικά τα δεδομένα στις επιχειρήσεις σε καθημερινή βάση. Επιπρόσθετα, οι αυξήσεις στο μεταφορικό κόστος, οι καθυστερήσεις στις αφίξεις των εμπορευματοκιβωτίων και η γενικότερη αναστάτωση στον τομέα του εφοδιασμού, δημιουργούν αλυσιδωτές συνέπειες στην παραγωγή και το εμπόριο.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που προέκυψε τεράστιο θέμα και με την εκτέλεση Δημοσίων Συμβάσεων, καθώς από την ημερομηνία ανάθεσης μέχρι την ημερομηνία εκτέλεσης και παράδοσης των υλικών ή των προϊόντων, μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα, ικανό πλέον να μεταβάλει αρνητικά τους συμφωνηθέντες όρους της Σύμβασης.
Το ΚΕΒΕ, αφού έλαβε πολλά αιτήματα από μέλη του, σε συνεννόηση με το Γενικό Λογιστήριο, προχώρησε στην καταγραφή της διαδικασίας που θα πρέπει να ακολουθήσει ο Ανάδοχος σε περίπτωση που επιθυμεί να αιτηθεί τροποποίηση στους όρους της Σύμβασης του. Η δυνατότητα αλλαγών δίδεται κατά περίπτωση και ανάλογα με τους όρους του κάθε συμβολαίου και οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να απευθυνθούν στα αρμόδια όργανα χειρισμού των προτεινόμενων αλλαγών και απαιτήσεων. Σε γενικές γραμμές η διαδικασία γίνεται σε 3 βήματα:
1. Ο Ανάδοχος ετοιμάζει εμπεριστατωμένη επιστολή προς την εκάστοτε Αναθέτουσα Αρχή του Κράτους (Αγοραστή) με την αιτιολογία της απαίτησης (π.χ. τροποποίηση της χρονικής απαίτησης, τροποποίηση οικονομικών απαιτήσεων κτλ.). Σημειώνεται ότι η επιστολή θα πρέπει να συνοδεύεται με τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την εγκυρότητα των απαιτήσεων (π.χ. νέες τιμές, αυξημένα μεταφορικά έξοδα σε σχέση με τα αρχικά έξοδα κ.α.)
2. Ο Συντονιστής της Σύμβασης ετοιμάζει έκθεση με στοιχειοθέτηση των σχετικών προϋποθέσεων που προβλέπονται στο άρθρο 72 του «Ο περί της Ρύθμισης των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων και για Συναφή Θέματα Νόμος του 2016 (73(I)/2016)» και της ΚΔΠ 138/2016. Εάν η αλλαγή εμπίπτει στις αρμοδιότητες του τότε την εξετάζει και λαμβάνει την ανάλογη απόφαση. Σε περίπτωση που η αλλαγή ξεπερνά τα όρια εξουσίας του Συντονιστή καθώς και στις περιπτώσεις απαιτήσεων, η έκθεση του διαβιβάζεται στα αρμόδια όργανα χειρισμού των προτεινόμενων αλλαγών και απαιτήσεων δηλαδή στην Τμηματική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΤΕΑΑ) ή την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ) ανάλογα με την περίπτωση.
3. Η τελική απόφαση μεταβιβάζεται από τα εν λόγω αρμόδια όργανα (Συντονιστή Σύμβασης, Προϊστάμενο της αναθέτουσας Αρχής, ΤΕΑΑ, ΚΕΑΑ) που επιλαμβάνονται της εξέτασης των απαιτήσεων προς την Αναθέτουσα Αρχή και αυτή οφείλει να ενημερώσει τον Ανάδοχο.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι Ανάδοχοι οφείλουν πριν προχωρήσουν σε οποιαδήποτε ενέργεια, να μελετούν προσεκτικά τις πρόνοιες και τους όρους των συμβάσεων τους.
Το ΚΕΒΕ έχει ήδη ζητήσει όπως σε περιπτώσεις που γίνονται απαιτήσεις για αλλαγές, η εξέταση τους να προχωρά με γρήγορους ρυθμούς και διαδικασίες αναγνωρίζοντας τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στην αγορά και επηρεάζουν γενικότερα το επιχειρείν.
* Λειτουργός Τμήματος Βιομηχανικής Ανάπτυξης, Καινοτομίας και Περιβάλλοντος, ΚΕΒΕ
