Οι ξενοφοβικές δηλώσεις της νέας κυβερνητικής ηγεσίας της Ιταλίας, με διατύπωση ευθείας απειλής για μαζική εκδίωξη προσφύγων, επαναφέρουν στο προσκήνιο τα όσα τραγικά παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια να συμβαίνουν στην Ευρώπη με τα μεταναστευτικά ρεύματα από τις περιοχές των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, που οδηγούν σε ένα μόνο και αβίαστο συμπέρασμα: Η Ε.Ε. χρεοκοπεί δυστυχώς στον τομέα των πολιτικών ή καλύτερα των μη πολιτικών για τη μετανάστευση. Με ανοχή στις ανυπόφορα ρατσιστικές συμπεριφορές πρώην χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού –μελών σήμερα της Ε.Ε.–, που προχώρησαν σε ανέγερση φρακτών και κλείσιμο συνόρων. Ταυτόχρονα η Ε.Ε. υπόκειται και λειτουργεί πρόθυμα υπό το κράτος των εκβιασμών της Τουρκίας, η οποία δίκην «ανατολικού παζαριού» επιβάλλει σειρά ταπεινωτικών για την Ευρώπη όρων, προκειμένου να μη διοχετεύσει σε χώρες-μέλη τούς εκεί εγκατασταθέντες πρόσφυγες.
Η απάντηση όμως δεν είναι τα γκέτο ή η ξενοφοβία, αλλά οι αληθινές μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίσουν την ενσωμάτωση, θα καταπολεμήσουν την παράνομη εργασία και την εμπορία ανθρώπων και θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή για τους ανθρώπους των φτωχότερων χωρών εκτός Ευρώπης, εμποδίζοντας, παράλληλα, τη διαρροή επιστημονικού δυναμικού από τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Για μια αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης χρειάζονται συγκεκριμένες πολιτικές:
1. Θέσπιση κοινών κανόνων στην Ε.Ε. για τη νόμιμη μετανάστευση, οι οποίοι θα βασίζονται στην αλληλεγγύη και τον επιμερισμό των βαρών, ενώ ταυτόχρονα θα σέβονται πλήρως τις αρμοδιότητες των κρατών-μελών σε αυτό τον τομέα.
2. Δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Χάρτας για την ενσωμάτωση των μεταναστών, βασισμένη στα ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις και τον αμοιβαίο σεβασμό, η οποία θα πρέπει να συντονίζεται με τις πολιτικές που διέπουν την υποδοχή μεταναστών. Μια πολιτική ενσωμάτωσης η οποία θα θεμελιώσει μια διαδικασία για την απόκτηση της υπηκοότητας και την εκπροσώπηση των μεταναστών χωρίς αποκλεισμούς.
3. Να ενταθούν οι προσπάθειες της Ευρώπης για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης μέσω μιας κοινής πολιτικής ελέγχου των εξωτερικών συνόρων, μιας βελτιωμένης συνεργασίας για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων από τα εγκληματικά δίκτυα και της δημιουργίας εταιρικών σχέσεων με τρίτες χώρες, οι οποίες να συμπεριλαμβάνουν και διαδικασίες επανεισδοχής.
4. Δέσμευση στην ενίσχυση της συνεργασίας με τρίτες χώρες (συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών επανεισδοχής), ώστε να τυγχάνει διαχείρισης η μετανάστευση πιο αποτελεσματικά, με παράλληλη προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των χωρών αυτών. Επιβάλλεται η εμβάθυνση των υφιστάμενων μηχανισμών και η δημιουργία νέων για την αντιμετώπιση των συνεπειών που έχουν οι αναπτυσσόμενες χώρες από την απώλεια ειδικευμένων εργαζομένων σε νευραλγικούς τομείς, λόγω της μετανάστευσής τους στην Ε.Ε.
5. Ανάπτυξη ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου που να βασίζεται σε δίκαιους κανόνες γι’ αυτούς που φεύγουν εσπευσμένα από περιοχές συγκρούσεων και σε διεθνείς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιμερισμού των βαρών μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Για την αποτελεσματικότερη μεταναστευτική πολιτική, η ευρωπαϊκή συνεργασία είναι απαραίτητη. Με αλληλοσεβασμό και κυρίως με έμπρακτη αλληλεγγύη. Η αμήχανη, φοβική και δειλή αντίδραση των ευρωπαϊκών συλλογικών θεσμικών οργάνων μπροστά στην έκρηξη των μεταναστευτικών ρευμάτων και η επονείδιστη συμπεριφορά μερικών χωρών-μελών, που προσπαθούν να «βγάλουν την ουρά τους απ’ έξω» και που αρνούνται να επωμιστούν βάρη στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, συνιστούν στάσεις που υπονομεύουν ευθέως τις αρχές και τις αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε και θα πρέπει να λειτουργεί η Ε.Ε.
Συνέχιση αυτών των συμπεριφορών θα οδηγήσει την Ευρώπη σε μείζονα κρίση, την ώρα που χρειάζεται η αποκατάσταση της αξιοπιστίας και της φερεγγυότητάς της, που έχουν πληγεί καίρια από την οικονομική κρίση.
*Τέως Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων.
