Είναι κάποιοι δείκτες που με τρόπο παραπλανητικό θεωρούνται πως απεικονίζουν ψηλό επίπεδο «ανάπτυξης», κρύβοντας την πραγματικότητα και τις μεγάλες τρύπες. Ιδιαίτερα αν περιοριστούμε στα εύκολα, σε μια αριθμητική και μηχανιστική προσέγγιση χωρίς την αναγκαία ανάλυση στην κάθε περίπτωση…
Ένα παράδειγμα αποτελεί η κατά κεφαλή παραγωγή αστικών απορριμμάτων, δηλωτική της (υπερ)κατανάλωσης που σημαίνει σπατάλη και ενέργειας και υδάτινων και άλλων φυσικών πόρων. Η εικόνα που προκύπτει δεν βελτιώνεται με κάποιο ψηλό ποσοστό ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης, λιπασματοποίησης ή και παραγωγής ενέργειας γιατί κάθε μια από αυτές τις διεργασίες έχει το δικό της περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Είναι, άραγε, ανάπτυξη ο ψηλός δείκτης αριθμού αυτοκινήτων; Γιατί όχι; Οι πολίτες έχουν την οικονομική ευχέρεια να αγοράζουν συχνά αυτοκίνητα, επιχορηγούμενοι και από δημόσιους πόρους και τράπεζες, να τα αλλάξουν πριν την ώρα τους αλλά και να αποκτούν πολλαπλά οχήματα στην οικογένεια… Μπορεί να φταίει η κουλτούρα αλλά δεν αμφισβητείται μια υπαρκτή αντικειμενική ανάγκη. Ό,τι και να φταίει, απεδώ προκύπτει, πέρα από την οικονομική διάσταση, άλλοι δείκτες, της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, της συχνότητας ασθενειών του αναπνευστικού ακόμα και οι στατιστικές για θανάτους που συνδέονται με τον αέρα που αναπνέουμε. Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα θα βοηθούσε, το ίδιο και ο έλεγχος της μηχανικής κατάστασης των εισαγόμενων μεταχειρισμένων οχημάτων καθώς και η αποτελεσματικότητα του ελέγχου όλων των οχημάτων π.χ. με τη διαπίστευση των Κέντρων Τεχνικού Ελέγχου. Ατυχώς η προσπάθεια που ξεκίνησε πριν εικοσιπέντε χρόνια, χάθηκε μαζί και με άλλες πρωτοβουλίες μέσα στην απροθυμία της Πολιτείας να στηρίξει θέματα διασφάλισης ποιότητας. Τελικά πολύ πιο ουσιαστικοί δείκτες ανάπτυξης είναι η βελτίωση της ποιότητας του αέρα σε συσχετισμός και με τη μείωση του αριθμού (ή, τουλάχιστον, της χρήσης) των ιδιωτικών οχημάτων κι όχι μόνο η μετάβαση στα ηλεκτρικά, η αύξηση των επιβατών στα μέσα μαζικής διακίνησης (των οποίων η υπηρεσία πρέπει, επιτέλους, να βελτιωθεί παραπέρα) κ.α. Την ίδια ώρα χρειαζόμαστε τη δυνατότητα ασφαλούς ποδηλατοκίνησης. Κάπως έτσι μπορεί και να βελτιώσουμε την ίδια την ποιότητα της ζωής.
Όλα αυτά είναι στοιχεία της προοπτικής να έχουμε υγιείς πόλεις που να είναι και έξυπνες, όχι μόνο σε εργαλεία αλλά και με υποδομές (όπου τα εργαλεία θα αξιοποιούνται) αλλά να είναι και πράσινες (πώς αλλιώς θα είναι έξυπνες και υγιείς) ώστε οι πολίτες να μπορούν να περπατούν περισσότερο, σε σκιαζόμενα πεζοδρόμια και χωρίς την έκλυση από το ασφαλιτικό οδόστρωμα τής ολοήμερα απορροφούμενης θερμότητας. Αναμφισβήτητα, την (αρνητική) συμβολή τους στο κυκλοφοριακό έχουν και η εκτός λογικής (σε χωροθέτηση και μέγεθος) και χωρίς μελέτη επιπτώσεων πύργοι…
16-22 Σεπτεμβρίου. Σαν να μην πέρασαν είκοσι τρία χρόνια! Ήταν τότε που ήρθε το ευρωπαϊκό μήνυμα για πόλεις πιο φιλικές για τους πολίτες (και τους επισκέπτες) τους. Το «πάω στην πόλη χωρίς αυτοκίνητο» ξεκίνησε νωρίτερα στη Γαλλία (1998) σημαδεύοντας μια μέρα του χρόνου, με τρόπο συμβολικό και ως έκφραση της επείγουσας ανάγκης για φιλικές πόλεις. Κι από τη μέρα, φτάσαμε στη βδομάδα κινητικότητας… Τη σκυτάλη την πήραν τότε οι Οικολόγοι. Πήρε χρόνια να περάσει ευρύτερα το μήνυμα και μακάρι να ξεφύγει από το φολκλόρ.
Μέσα από προγράμματα και σχεδιασμούς είναι παραδεκτό πως τόσο η κεντρική κυβέρνηση όσο και η τοπική αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα ο Δήμος Λευκωσίας, έχουν κατανοήσει τη σημασία των μέσων μαζικής διακίνησης και της μείωσης της εξάρτησης από το ατομικό αυτοκίνητο. Ενα μικρό αλλά ελπιδοφόρο βήμα αποτελεί η πρόσφατη ρύθμιση με τη λεωφορειολωρίδα στην είσοδο της Λευκωσίας. Ο αριθμός των επιβατών αυξάνει αλλά θα πρέπει και οι όποιες δυσκολίες εντοπίζονται να τυγχάνουν άμεσα αποτελεσματικής διαχείρισης. Στα συστήματα διασφάλισης ποιότητας o στόχος (και η υποχρέωση) για συνεχή βελτίωση είναι καθοριστικός. Άλλωστε ένα μόνο βήμα, ακόμα κι ελπιδοφόρο, ουδόλως είναι αρκετό αν πλείστα άλλα οδηγούν στην αντίθετη κατεύθυνση!
Υπάρχει, ατυχώς, μια πολλαπλή αντίφαση! Εξακολουθούμε να φτιάχνουμε δρόμους που υπονομεύουν αυτό τον στόχο. Σίγουρα ο στόχος θα χρειαστεί χρόνο για να ολοκληρωθεί που ελπίζουμε να είναι σημαντικά μικρότερος από τη διάρκεια ζωής μιας «τετράφαρδης» λεωφόρου, χώρια η μη αντιστρεπτή καταστροφή που θα επιφέρει με την κατασκευή της, είτε μέσα στο δάσος της Αθαλάσσας και της Παιδαγωγικής Ακαδημίας είτε, ανάλογα, και στο γραμμικό πάρκο Στροβόλου. Κι όταν θες συνειδητά να αποθαρρύνεις την εισβολή οχημάτων στα ιστορικά κέντρα των πόλεων (εξαιρουμένων των κατοίκων και οχημάτων τροφοδοσίας και έκτακτων περιστατικών) δεν είναι λογικό να φτιάχνεις πρόσθετους χώρους στάθμευσης. Ακόμα κι όταν κάποιοι είναι αναγκαίοι για μια μεταβατική περίοδο, η τιμολογιακή πολιτική πρέπει να αντανακλά και να υποστηρίζει τη στόχευση. Το αντίθετο, στα λεξικά περιγράφεται ως «αντίφαση!».
Πέρα, λοιπόν, από τους όποιους (χρήσιμους) επετειακούς συμβολισμούς, έχει καθοριστική σημασία η προσήλωση στον στόχο της πόλης που να την χαίρονται οι πολίτες της και να την αγαπούν οι επισκέπτες της! Έχοντας ξεκινήσει από τη μια μέρα, περάσαμε στη μια βδομάδα. Είναι ώρα να πάμε στην κάθε μέρα…
