«Μαμά γερνάω» έλεγε ένα δημοφιλές τραγούδι, που κυκλοφόρησε το 1988 και που τραγούδησε η Τάνια Τσανακλίδου σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου και μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη.

Το ίδιο δείχνει να ισχύει για τις περισσότερες χώρες της Δύσης, που τα τελευταία χρόνια βλέπουν τους πληθυσμούς τους και να συρρικνώνονται αλλά και να γερνούν.

Η Ιαπωνία είναι μια τέτοια χώρα με τις γεννήσεις να βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών. Το 2023 γεννήθηκαν 758.631 μωρά, ένας αριθμός μικρότερος κατά 5,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Την ίδια ώρα, ο αριθμός των ηλικιωμένων αυξάνεται συνεχώς. Άλλωστε η Ιαπωνία είναι μια χώρα που φημίζεται για την μακροβιότητα των κατοίκων της, με σχεδόν το 30% από αυτούς να είναι 65 ετών και άνω. Πέρυσι, το ποσοστό των ατόμων άνω των 80 ετών ξεπέρασε για πρώτη φορά το 10%.

Η διαχείριση του δημογραφικού είναι δύσκολη. Οι ειδικοί λένε ότι οι λόγοι πίσω από τη μείωση του πληθυσμού είναι περίπλοκοι και έχουν να κάνουν με χαμηλότερα ποσοστά γάμου, με το ότι όλο και περισσότερες γυναίκες εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό, μέχρι το αυξημένο κόστος της ανατροφής των παιδιών, όπως επίσης και με το ψυχολογικό και σωματικό κόστος που αυτή συνεπάγεται.

Η λύση, προφανώς, δεν είναι οι εκκλήσεις για αύξηση των γεννήσεων που συνήθως συνοδεύονται με δραματικό ύφος, ούτε και οι παροχές ώστε οι άνθρωποι να πειστούν να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά. Έχει φανεί ξεκάθαρα πως τα ζευγάρια πλέον δεν γεννούν περισσότερα παιδιά όχι γιατί δεν μπορούν, αλλά κυρίως γιατί δεν θέλουν.

Και για αυτό πολλές φορές τη λύση δεν την δίνουν οι κυβερνήσεις αλλά η ίδια η κοινωνία. Βλέποντας τις πωλήσεις της συνεχώς να μειώνονται, μια από τις μεγαλύτερες ιαπωνικές εταιρείες ανακοίνωσε ότι σταματά εντελώς την παραγωγή πάνας για μωρά και εστιάζει στους ενήλικες. Ήδη από το 2011 οι πωλήσεις πάνων για ενήλικες είχαν ξεπεράσει αυτές για βρέφη. Καθώς, η κατάσταση χειροτέρευε αυτό που έγινε να παράγουν πάνες ενηλίκων, παρά μωρών.

Είναι πολύ πιθανόν πως αυτή είναι η πορεία που θα πάρει η κατάσταση στο μέλλον. Με τις δουλειές που θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν σε λιγότερο και μεγαλύτερο ηλικιακά εργατικό δυναμικό, με σχολεία και πανεπιστήμια που θα λειτουργούν με μειωμένο αριθμό μαθητών και σπουδαστών, με το ασφαλιστικό που θα αναδιαμορφωθεί πλήρως για να μπορέσει να αντέξει. Με τις ίδιες κοινωνίες που αναγκαστικά θα ρίχνουν το βάρος τους στην τρίτη και όχι στην πρώτη ηλικία, όπως γίνεται μέχρι τώρα.