Δεν ξέρω αν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας άλλαξε λογογράφο ή επικοινωνιακή διάθεση, αλλά η φετινή του ομιλία στα Βραβεία Θεάτρου ΘΟΚ μου φάνηκε κομματάκι άσφαιρη και άγευστη.
Έχουμε καλομάθει μια φορά τον χρόνο, ως είθισται, στην τελετή αυτή να ακούμε εξαγγελίες, υποσχέσεις και πιπεράτες παρεμβάσεις και φέτος μας κακοφάνηκε. Κι ας ξέρουμε ότι οι πλείστες υποσχέσεις είναι κούφιες, δεν πειράζει. Σε σκηνή θεάτρου τις δίνει άλλωστε, εκεί που κανείς δεν παρεξηγεί έναν ηθοποιό όταν παίζει έναν ρόλο.
Η αλήθεια είναι ότι πέρσι η «παράσταση» ήταν πιο «ζωντανή». Είχε εκπλήξεις, ανατροπές, σασπένς. Θυμίζω ότι επικρατούσε κι ένα κλίμα αμηχανίας στον καλλιτεχνικό χώρο μετά τον διορισμό Χατζηγιάννη. Τότε την προσοχή μας είχε κεντρίσει το συναρπαστικό φινάλε με την υπόσχεση που έδωσε ο Νίκος Χριστοδουλίδης απευθυνόμενος στους καλλιτέχνες ότι θα τον βλέπουν συχνά απέναντί τους να χειροκροτεί τις παραστάσεις τους.
Όχι ότι αναμέναμε να το κάνει πράξη και δεν ξέρω κιόλας πόσοι το πήρανε τοις μετρητοίς, αλλά τουλάχιστον είναι μια ατάκα που καταπολεμά τα χασμουρητά. Τελικά, όπως αναμενόταν, ούτε το βουνό πήγε στον Μωάμεθ, ούτε ο Πρόεδρος αφουγκράστηκε από πρώτο χέρι ανάγκες και εκκρεμότητες που στοιβάχτηκαν.
Έχουμε το ίδιο το Υφυπουργείο γι’ αυτή τη δουλειά, θα πει κάποιος. Και σωστά. Είναι αλήθεια ότι το Υφυπουργείο προσπαθεί να αφουγκραστεί. Έλα, όμως, που δύο χρόνια μετά εξακολουθεί να μην είναι τίποτα παραπάνω από μια θεσμικά αναβαθμισμένη εκδοχή των Πολιτιστικών Υπηρεσιών. Με τα κενά στη στελέχωση να εξακολουθούν να «φωνάζουν» και να καλύπτονται με το σταγονόμετρο. Για πόσα χρόνια ακόμα, άραγε, θα βρίσκουμε μπροστά μας εκείνη την κερατένια τη «δημοσιονομική ουδετερότητα»; Τέλος πάντων…
Ο Πρόεδρος, λοιπόν, αφού μοιράστηκε μαζί μας μερικές εθιμοτυπικές ατάκες που έχουν πια κακογεράσει, όπως για τον ηθοποιό που «σημαίνει φως» και για το θέατρο «που διαμορφώνει αξίες» και «θα παραμείνει το δεύτερό μας σχολείο», προχώρησε στο… παρασύνθημα. Ξεκίνησε τον απολογισμό του πρώτου χρόνου της διακυβέρνησης σε σχέση με τον πολιτισμό αναφέροντας ως πρώτο επίτευγμα την προπληρωμένη Κάρτα Πολιτισμού Νέων (!).
Προφανώς ήθελε να δώσει έμφαση και να τη διαφημίσει λιγουλάκι, αφού η απήχηση που έχει η εφαρμογή του διατυμπανισμένου αυτού μέτρου με την περίοπτη θέση στην προεκλογική ατζέντα, δεν είναι η αναμενόμενη. Ας μην καταθέσω σήμερα τις σοβαρές μου ενστάσεις για το αν είναι ενδεδειγμένο και σοβαρό το μέτρο αυτό για να «φέρουμε τους νέους μας κοντά στα πολιτιστικά δρώμενα».
Όμως, από πού αλλού να ξεκινούσε; Ό,τι έχει να επιδείξει ο καθένας. Το νομοσχέδιο για το Καθεστώς του Καλλιτέχνη σπεύδει βραδέως ανάμεσα στους μηχανισμούς του κράτους και σταυρώνουμε όλοι τα δάχτυλα τουλάχιστον του χρόνου τέτοια εποχή να ξεκινήσει ο Πρόεδρος την ομιλία του στα Βραβεία του ΘΟΚ με πανηγυρικό για την εφαρμογή του. Παίζεται…
Χαρούμενοι θα είμαστε αν προχωρήσει και δημιουργία πλαισίου για φορολογικά κίνητρα για στήριξη του πολιτισμού και από τον ιδιωτικό τομέα, που είναι μια καλή ιδέα και μπορεί η Πολιτεία να διατείνεται ότι είναι σε προχωρημένο στάδιο, αλλά μάλλον στην πράξη θα αποδειχτεί ακόμη πιο πολύπλοκο και από το Καθεστώς του Καλλιτέχνη.
Την καλή –αν και όχι ιδιαίτερα πρωτότυπη- ατάκα τη φύλαξε για το τέλος φέτος ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Είπε ότι «ουσιαστικά, ο πολιτισμός είναι που παράγει πολιτική και όχι το αντίθετο». Γιατί, ποιος είπε το αντίθετο, Πρόεδρε; Αρλούμπες θα λέμε; Μια χαρά τούς «έκανε το τσάι τους» και ο Δημιουργός της Χρονιάς Πάρις Ερωτοκρίτου όταν στην αντιφώνησή του υπέδειξε ότι τα κονδύλια είναι απαξιωτικά κι ότι απαιτείται συγκροτημένη πολιτιστική πολιτική και άνοδος του πολιτισμού στην ατζέντα των κυβερνητικών προτεραιοτήτων.
Η πολιτική, λοιπόν, είναι αυτοτροφοδοτούμενη. Παράγει –και αναπαράγει- τον εαυτό της για τον εαυτό της. Πολλαπλασιάζεται, ανθίσταται και μεθίσταται. Για να το κάνουμε πιο λιανά, λαϊκίζοντας και λιγάκι, αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις και συχνά (όχι όλοι) ταλαιπωρούν τις ζωές μας αντί να τις διευκολύνουν, μια χαρά έχουν το μαχαίρι και το καρπούζι να εξασφαλίζουν για τον εαυτουλάκο τους, κανονικά και με το Σύνταγμα, πρόωρες παχυλές πολλαπλές συντάξεις, φιλοδωρήματα, εφάπαξ, αντισταθμίσματα και άλλα ωφελήματα. Κι όλα αυτά για να μην μπαίνουν στον πειρασμό, τα πουλάκια μου, να παρασύρονται από χρηματισμούς και για να μην έχουν οικονομικές εξαρτήσεις. Πρέπει επίσης, κοτζάμ ταγοί, να ζουν και με μια στοιχειώδη αξιοπρέπεια, βρε αδερφέ.
Την ίδια στιγμή, άνθρωποι που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους για να κάνουν τη δική μας λίγο πιο υποφερτή και έδωσαν κυριολεκτικά το αίμα και την ψυχή τους για την παραγωγή πολιτικής μέσα από το μονοπάτι του πολιτισμού (κατά τον τρόπο που το εννοεί ο ΠτΔ), πεθαίνουν στην ψάθα. Συχνά, χωρίς καθόλου συντάξεις, χωρίς υπόσταση και με μόνα «ωφελήματα», «εφάπαξ» και «αντισταθμίσματα» την αγάπη και την εκτίμηση του κόσμου. Και πολύ τους είναι. Αυτοί δεν χρειάζεται να ζουν με αξιοπρέπεια, έτσι κι αλλιώς το ψώνιο τους κάνουν.
Ελεύθερα, 31.3.2024
