Όπως κάθε Οκτώβριο ανακοινώνονται τα βραβεία Νόμπελ 2025 σε έξι θεματικές: φυσιολογία ή ιατρική, φυσική, χημεία, οικονομία, λογοτεχνία, ειρήνη. Βασικό κριτήριο επιλογής για το κάθε βραβείο αποτελεί η πρωτοποριακή συμβολή στο συγκεκριμένο τομέα.

Ειδικές επιτροπές στη Σουηδία αποφασίζουν ανεξάρτητα για τις πρώτες πέντε θεματικές. Η όλη διαδικασία των υποψηφιοτήτων διατηρείται απόρρητη. Αφού υποβληθούν από τρίτους οι υποψηφιότητες (όχι αυτοπρόταση) η ειδική επιτροπή εξετάζει πολύ προσεκτικά την κάθε μια απ’ αυτές. Η διαδικασία παίρνει πολλούς μήνες.

Το έκτο βραβείο, της ειρήνης, εξετάζεται από επιτροπή στη Νορβηγία, και βασίζεται σε τρέχοντα παγκόσμια γεγονότα. Ήταν επιθυμία του ιδρυτή των βραβείων, Alfred Nobel, να απονέμεται το Βραβείο Ειρήνης στη Νορβηγία.

Ο Άλφρεντ Νόμπελ (1833–1896) ήταν Σουηδός χημικός, μηχανικός και εφευρέτης της δυναμίτιδας˙ η πιο γνωστή του εφεύρεση. Κατέκτησε πολλές πατέντες και απέκτησε μεγάλη περιουσία από τις εφευρέσεις του. Κάποτε μία εφημερίδα αποκάλεσε τον Νόμπελ «έμπορο του θανάτου», που τον ενόχλησε, ώστε αποφάσισε να ιδρύσει τα ομώνυμα βραβεία (από 1901), για να αφήσει μια θετική παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα. Άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του (94%) για να χρηματοδοτήσει τα βραβεία «για μεγαλύτερο όφελος στην ανθρωπότητα».

Όσοι βραβευθούν παίρνουν ένα δίπλωμα, ένα χρυσό μετάλλιο και ένα χρηματικό έπαθλο ύψους 1,17 εκατομμυρίων δολαρίων περίπου.

Το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας-Ιατρικής για το 2025 έλαβαν τρεις επιστήμονες για τις έρευνές τους που σχετίζονται με την ανοσοθεραπεία. Το ανοσοποιητικό σύστημα προστατεύει τον οργανισμό από διάφορες ασθένειες. Όμως, μερικές φορές από λάθος επιτίθεται στον ίδιο του τον εαυτό, επειδή συγχύζει τους υγιείς ιστούς με εισβολείς.

Η ανακάλυψη είναι εξαιρετικά σημαντική ιδιαίτερα όσον αφορά τα αυτοάνοσα νοσήματα π.χ. τον λύκο, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Στα αυτοάνοσα νοσήματα τα ανοσοκύτταρα επιτίθενται στο ίδιο μας το σώμα. Τα αυτοάνοσα επηρεάζουν ασθενείς σε όλες τις ηλικίες και μερικές φορές έχουν πολύ άσχημες συνέπειες.

Οι τρεις βραβευθέντες επιστήμονες (Mary Brunkow, Fred Ramsdell, Shimon Sakaguchi) ανακάλυψαν μια κατηγορία κυττάρων (ρυθμιστικά T κύτταρα (Tregs)), τα οποία βασικά ελέγχουν (αυτοέλεγχος) το ανοσοποιητικό σύστημα να μην επιτίθεται στο ίδιο του τον εαυτό. Τα άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος ελέγχονται από τα ρυθμιστικά κύτταρα και διασφαλίζεται ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα ανέχεται τους δικούς του ιστούς.

Το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής απονομήθηκε στους John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής σήραγγας και την κβάντωση ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα. Ο Martinis είναι ένας Ελληνοαμερικανός φυσικός (γεννήθηκε 1958) ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας. Η ανακάλυψη τους έχει μεγάλο αντίκτυπο στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών.

Ο John M. Martinis διερεύνησε τα κβαντικά φαινόμενα στο διδακτορικό του με επιβλέποντα καθηγητή τον John Clarke (που μοιράστηκε το Νόμπελ). Συνεργάστηκε επίσης και με το μεταδιδακτορικό τότε ερευνητή Devoret (που μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής).

Ο John M. Martinis βραβεύτηκε πολλές φορές μέχρι τώρα. Παραμένει ενεργός στην έρευνα και την ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών.

Εκείνο που έχει σημασία για τους βραβευθέντες είναι όχι μόνο η αφοσίωση τους στην επιστήμη, ο καθένας στον τομέα του, αλλά η απλότητα και μερικές φορές το ήθος τους. Ενώ ο Fred Ramsdell έχει πάρει το πολύ τιμητικό Νόμπελ Ιατρικής, δεν το γνωρίζει ακόμα αφού «αγνοείται» η τύχη του˙ αναφέρθηκε ότι βρίσκεται σε κάποιου είδους πεζοπορία στο δάσος.

Ένας άλλος Νομπελίστας Φυσικής, Richard Feynman (1918-1988), είχε γράψει και αυτοβιογραφικά βιβλία (τίτλος πάνω). Σε αυτά περιγράφεται πόσο απλός χαρακτήρας ήταν. Ο Feynman ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cornell και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο (CalTech) της Καλιφόρνια και τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1965. Υπήρξε ο υπεύθυνος του προγράμματος Μανχάταν, στην άκρως απόρρητη τοποθεσία Λος Άλαμος (1943), για τον σχεδιασμό πυρηνικών όπλων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Στην αυτοβιογραφία του έδωσε έμφαση στη συμβολή του πατέρα του στην ανάπτυξη του τρόπου σκέψης του, αφού επέμενε να τον ρωτά ερωτήσεις και να βρίσκει εξηγήσεις σε διάφορα φαινόμενα. Ανάφερε ότι ακόμα και όταν ήταν πολύ μικρός, ο πατέρας του τον κάθιζε στα γόνατα του και του διάβαζε από την εγκυκλοπαίδεια. Όταν κάποτε του διάβασε για ένα δεινόσαυρο δίνοντας το ύψος, βάρος, διαστάσεις, δεν το άφησε μέχρι εκεί˙ τον ρώτησε αν ο δεινόσαυρος στεκόταν στην αυλή θα μπορούσε να φτάσει στον όροφο που βρίσκονταν και αν ναι, θα μπορούσε να κεφάλι του να χωρέσει μέσα από συγκεκριμένο παράθυρο.

Όταν βρισκόταν αποκλεισμένος στο Λος Άλαμος διασκέδαζε παραβιάζοντας χρηματοκιβώτια υποδεικνύοντας τη χαλαρή ασφάλεια. Κάποτε διέρρηξε αρχειοθήκες για να δείξει την ανασφαλή διαχείριση πληροφοριών. Επίσης, μάθαινε μόνος του ξένες γλώσσες, τέχνη και σχέδιο.

Στο χαρακτήρα του υπήρχε η παρόρμηση ενός μηχανικού να δοκιμάσει τα όρια, μια ευρεία περιέργεια και ανάγκη διερεύνησης. Πάντα χρησιμοποιούσε το χιούμορ και δεν διαχώριζε την επιστήμη από την απλή, περίεργη ζωή.

Στο βιβλίο του αναφέρει και την εξής ιστορία. Επρόκειτο να δώσει ομιλία σε κάποιο πανεπιστήμιο μακριά από τον τόπο διαμονής του. Αμέλησε να κλείσει ξενοδοχείο και όταν έφθασε στον προορισμό του το προηγούμενο βράδυ, όλα τα ξενοδοχεία στα οποία ζητούσε δωμάτιο, του ανακοίνωναν ότι ήταν γεμάτα διότι θα μιλούσε την επομένη ένας διάσημος επιστήμονας. Δεν τους είπε ότι αυτός ήταν ο διάσημος που θα μιλούσε και το βράδυ κοιμήθηκε στο παγκάκι του πάρκου.

Σημείωση: Όταν γράφτηκαν αυτές οι γραμμές δεν είχε ακόμα ανακοινωθεί το πολυσυζητημένο Νόμπελ Ειρήνης και το βραβείο Οικονομικών.