Η μαυρόασπρη ταινία «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο», που είχε μεγάλη επιτυχία, γυρίστηκε το 1965 με πρωταγωνιστή τον Marlo Brando σε έναν από τους καλύτερους του ρόλους.
Το έργο είναι βασισμένο στο μυθιστόρημα του Άγγλου πρώην κατασκόπου John Le Carré, αξιωματούχου της ΜΙ-5, που αναλάμβανε αποστολές παρακολούθησης στην ενδοχώρα. Το μυθιστόρημα γράφτηκε δεκαπέντε χρόνια από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, κάνοντας αμέσως διάσημο το Le Carre. Η ρεαλιστική ιστορία περιγράφει τον παράλογο, απάνθρωπο και αμοραλιστικό κόσμο των κατασκόπων στο παιχνίδι της εξαπάτησης και της προδοσίας των μυστικών υπηρεσιών που πήρε ασύλληπτες διαστάσεις στα χρόνια του ψυχρού πολέμου. Στο έργο ένας Βρετανός κατάσκοπος που θέλει να αποσυρθεί από την υπηρεσία, αναλαμβάνει μια τελευταία αποστολή: να παρεισφρήσει στο Ανατολικό Βερολίνο και
Στη σύγχρονη εποχή ο κατάσκοπος δε χρειάζεται να φορεί καπαρτίνα (όπως ο Marlo Brando) και μαύρα γυαλιά ούτε να στέκεται έξω στο κρύο.
Για παράδειγμα, ο εντοπισμός και εκτέλεση (2/5/2011) του Osama Bin Laden, ιδρυτή της Al-Qaeda, έγινε με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Ο ίδιος ο Bin Laden ήταν πολύ προσεκτικός και δεν χρησιμοποιούσε κινητά τηλέφωνα ή άλλες συσκευές που θα τον εντόπιζαν αλλά επικοινωνούσε με τον έξω κόσμο με πιστούς αγγελιαφόρους. Ένας προδότης υπέδειξε έναν αγγελιαφόρο τον οποίο οι μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να παρακολουθούν καθώς και το τηλέφωνό του, οπότε κατέληξαν στον Bin Laden.
Σήμερα, το κατασκοπευτικό «επάγγελμα» έγινε ακόμα πιο εύκολο χάρη στο facebook. Ήδη από τον Δεκέμβρη του 2014, ο καθηγητής John Rust του Πανεπιστημίου του Cambridge προειδοποιούσε τον Κοσμήτορα της Νομικής Σχολής ότι επέκειτο θύελλα. Σύμφωνα με το μήνυμα που έστειλε τότε, έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά τον ρωσικής καταγωγής καθηγητή της ψυχολογίας Aleksandr Kogan, επειδή χρησιμοποιούσε ειδικό λογισμικό και συνέλεγε πληροφορίες από το facebook απο εκατομμύρια κόσμο, εν αγνοία τους. Οι πληροφορίες που περισυνέλεγε αφορούσαν όχι μόνο τους χρήστες αλλά και τους φίλους τους. Για παράδειγμα, με 100,000 χρήστες με μέσο όρο 150 φίλους ο καθένας, ο Kogan θα είχε πρόσβαση σε 15 εκατομμύρια ανθρώπους. Ο Rust ζητούσε τότε από το Πανεπιστήμιο να παρέμβει πριν χρησιμοποιηθεί η εταιρεία του Kogan, Cambridge Analytica, για εκλογές, εκθέτοντας, όπως αυτός πίστευε, το πανεπιστήμιο (κάποιοι επιρρίπτουν ευθύνες και στον ίδιο το Rust, ως υπεύθυνο του τμήματος).
Μόλις 6 μήνες μετά την αποστολή της επιστολής, ο Donald Trump ανακοίνωσε την πρόθεσή του να υποβάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος, στηρίζοντας την προεκλογική του εκστρατεία στην Cambridge Analytica. Αποτέλεσμα ήταν να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ το 2016. Στην πορεία αποκαλύφθηκε ότι ο Kogan συνέλεξε πληροφορίες από το facebook για 87 εκατομμύρια Αμερικανούς και τα παραχώρησε στην Cambridge Analytica. Όπως διαπιστώθηκε, ακόμα και από τα likes που βάζει κάποιος σε αναρτήσεις άλλων στο facebook, μπορεί να αποκαλύψουν τις προτιμήσεις του στην ιδιωτική του ζωή.
Αυτό παραδέχεται και ο ιδρυτής του facebook, Mark Zuckerberg, ο οποίος μετά και την παρουσία του στο Κογκρέσο, αφότου ξέσπασε το σκάνδαλο την Άνοιξη, υποσχέθηκε βελτιωτικές αλλαγές και σχετική έρευνα για το σκάνδαλο.
Ακόμα και σήμερα αν ψάξει κάποιος στο διαδίκτυο τη σελίδα της Cambridge Analytica, θα διαπιστώσει ότι διαφημίζει ότι «Ό,τι κάνουμε βασίζεται στις πληροφορίες. Η Cambridge Analytica χρησιμοποιεί δεδομένα για να αλλάζει συμπεριφορές» (Data drives all we do… uses data to change audience be haviour).
Ας αναμένουμε τα αποτελέσματα της έρευνας, όμως.
