Υπάρχουν περίπου 5.000 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Κάθε ένα από αυτά αποτελεί κέντρο γνώσης και καινοτομίας, είτε πρόκειται για ερευνητικά πανεπιστήμια είτε για ιδρύματα τριτοβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών, τεχνολογικά ιδρύματα ή σχολές καλών τεχνών.
Είναι ο λόγος για τον οποίο η ήπειρός μας θεωρείται παγκοσμίως υπερδύναμη γνώσης και καινοτομίας που προσελκύει και διατηρεί ταλέντα. Τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι χρυσωρυχεία ανάπτυξης δεξιοτήτων και κινητήριες δυνάμεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και τις ποιοτικές θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό από μόνο του είναι υπέροχο. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν δυνατότητες για πολύ περισσότερα.
Έχουμε όραμα για τον τομέα. Ένα όραμα που περιλαμβάνει ευρωπαϊκές διαπανεπιστημιακές πανεπιστημιουπόλεις όπου σπουδαστές, προσωπικό και ερευνητές από όλα τα μέρη της Ευρώπης μπορούν να απολαμβάνουν απρόσκοπτη κινητικότητα και να δημιουργούν από κοινού νέες γνώσεις, μεταξύ χωρών και επιστημονικών κλάδων. Ένα όραμα για μια κοινή μακροπρόθεσμη διαρθρωτική, βιώσιμη και συστημική συνεργασία στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Μπορεί το όραμα αυτό να φαντάζει φιλόδοξο, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχουν ήδη 41 αποκαλούμενα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, φιλόδοξες διεθνικές συμμαχίες ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που δοκιμάζουν τι είδους διαρθρωτική, στρατηγική και βιώσιμη συνεργασία είναι πραγματικά εφικτή και η πλέον επωφελής για τους σπουδαστές, το προσωπικό και τις κοινότητές τους. Για να στηρίξει το έργο τους και να προωθήσει περαιτέρω την πρωτοβουλία για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής προτάσεων Erasmus+ τον Νοέμβριο του 2021 με συνολικό προϋπολογισμό-ρεκόρ ύψους 272 εκατ. ευρώ. Η πρόσκληση είχε δύο στόχους: ο ένας ήταν η παροχή στήριξης σε ήδη υφιστάμενες συμμαχίες, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν ή ακόμη και να διευρύνουν τη συνεργασία τους. Και ο δεύτερος ήταν η δημιουργία νέων συμμαχιών.
Η συντριπτική ανταπόκριση στην πρόσκληση αυτή συνάδει με τον συνεχιζόμενο ενθουσιασμό και τη δέσμευση εκ μέρους του τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σήμερα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε ότι 16 υφιστάμενες συμμαχίες ευρωπαϊκών πανεπιστημίων θα συνεχίσουν να υποστηρίζονται από το πρόγραμμα Erasmus+. Έχουν επεκτείνει τη συνεργασία τους με τη συμμετοχή περίπου 30 νέων ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από όλα τα μέρη της Ευρώπης, κυρίως σε μη πρωτεύουσες πόλεις, εντάσσοντάς τα ακόμη περισσότερο σε διάφορες και ποικιλόμορφες περιφέρειες.
Και τέσσερις νέες συμμαχίες ευρωπαϊκών πανεπιστημίων θα ξεκινήσουν την κοινή τους πορεία. Αυτό σημαίνει ότι, μαζί με τις 24 συμμαχίες που έχουν ήδη επιλεγεί το 2020, θα υπάρχουν συνολικά 44 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια σε ολόκληρη την Ευρώπη. Θα συμμετέχουν 340 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και από διάφορες συνδεδεμένες χώρες του Erasmus+ (Ισλανδία, Νορβηγία, Σερβία και Τουρκία). Μπορούν επίσης πλέον να συνδέσουν στις συμμαχίες τους ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις χώρες της διαδικασίας της Μπολόνια, πέραν των χωρών του Erasmus+, όπως η Ουκρανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία, κάτι που είναι καινούργιο — αν και οι συνεργασίες αυτές θα πρέπει να χρηματοδοτούνται εκτός της χρηματοδότησης του Erasmus+ για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Ενθαρρύναμε τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια να μην περιορίζονται στους ακαδημαϊκούς τους κύκλους, με αποτέλεσμα να συνεργαστούν με περίπου 1300 ΜΚΟ, επιχειρήσεις, πόλεις, τοπικές και περιφερειακές αρχές. Οι συμμαχίες των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων προορίζονται να αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της γνώσης εντός των περιφερειών και των πόλεων. Αυτό αποδεικνύεται από τις πολυάριθμες πόλεις και περιφέρειες που συμμετέχουν άμεσα ως συνδεδεμένοι εταίροι στις συμμαχίες, αναπτύσσοντας από κοινού με τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έξυπνες λύσεις για την αντιμετώπιση των τοπικών τους προκλήσεων. Οι συμμαχίες προωθούν την περιφερειακή ανάπτυξη, λειτουργώντας ως κόμβοι καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση εξελίσσεται όταν όλοι αυτοί οι παράγοντες συνδυάζουν τις πολύ διαφορετικές ικανότητες και γνώσεις τους προς όφελος των σπουδαστών. Από πλευράς μας, θα εξακολουθήσουμε να στηρίζουμε τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια στην αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού τους. Με την πάροδο του χρόνου, θα συνδέονται όλο και περισσότερες σχολές, τμήματα, προσωπικό και σπουδαστές, προσφέροντας πιο καινοτόμες παιδαγωγικές μεθόδους που εδράζονται σε διεπιστημονικές προσεγγίσεις βασισμένες σε προκλήσεις, εφαρμόζοντας περισσότερα κοινά προγράμματα, όντας ακόμη πιο συμπεριληπτικές και συνεργαζόμενες περισσότερο με τις κοινότητές τους.
Πρόσκληση υποβολής προτάσεων Erasmus+
Ήδη το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους θα προκηρύξουμε την επόμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων Erasmus+, με την οποία θα προσφέρουμε εκ νέου χρηματοδότηση για υφιστάμενες συμμαχίες και για τη δημιουργία νέων. Στόχος είναι έως τα μέσα του 2024 η επέκταση σε 60 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, στα οποία συμμετέχουν περισσότερα από 500 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, εργαζόμαστε για τη θέσπιση θεσμοθετημένων μέσων συνεργασίας, όπως ένα πιθανό νομικό καθεστώς για τις συμμαχίες ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και εξετάζουμε επίσης επιλογές για κοινά πτυχία σε όλα τα επίπεδα, βάσει ευρωπαϊκών κριτηρίων, με σκοπό την αναγνώριση των διακρατικών εμπειριών σπουδών που προσφέρουν οι εν λόγω συμμαχίες στους φοιτητές τους. Και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για την ευρωπαϊκή φοιτητική ταυτότητα, ώστε να δοθεί στους σπουδαστές ένα μοναδικό αναγνωριστικό και να απλουστευθεί η διοικητική διαδικασία που αφορά την κινητικότητά τους.
Όλοι συνεργαζόμαστε σε επίπεδο ΕΕ, κρατών μελών, περιφερειών και ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη την Ευρώπη, με σκοπό να αυξήσουμε το πεδίο εφαρμογής και την ποιότητα της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Θα συνεχίσουμε να καταβάλλουμε ολοένα και περισσότερες προσπάθειες προς όφελος των 17,5 εκατομμυρίων σπουδαστών της Ευρώπης, 1,35 εκατομμυρίων εκπαιδευτών και 1,17 εκατομμυρίων ερευνητών — και, τελικά, προς όφελος όλων μας.
*Επίτροπος της EE, Αρμόδια για την Καινοτομία, Έρευνα, Πολιτισμό, Εκπαίδευση και Νεολαία και
*Emil Boc — Δήμαρχος Cluj-Napoca (Ρουμανία), εισηγητής της Επιτροπής των Περιφερειών για τη γνωμοδότηση με θέμα «Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πανεπιστήμια»
