Ο Τσάμπερλεν, Πρωθυπουργός της Βρετανίας στα χρόνια που οδήγησαν την Ευρώπη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έμεινε στην Ιστορία ως μια ντροπιαστική μορφή λόγω της εμμονής του στην «κατευναστική πολιτική» απέναντι στον ολοφάνερο επεκτατισμό του ναζιστικού καθεστώτος. Η εμμονή και ο κομπασμός του Τσάμπερλεν σε ψευδαισθήσεις για… σταθερή ειρήνη, απαξιώνοντας την αναγκαία προετοιμασία για αποτροπή και αντιμετώπιση του ναζιστικού επεκτατισμού, επέφερε ασυγχώρητες καθυστερήσεις που η ανθρωπότητα πλήρωσε με εκατόμβες θυσιών. Έκτοτε, η κατευναστική πολιτική του Τσάμπερλεν έγινε συνώνυμο της παντελούς έλλειψης διορατικότητας που οδηγεί στον όλεθρο.
Πρόσφατα, ο Thierry Burkhard, Γενικός Αρχηγός των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, εξηγεί («Strategic Vision», 2021) ότι η συμπεριφορά «ειρήνη-κρίση-πόλεμος» όπως επικράτησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει αλλάξει στη συμπεριφορά: «Ανταγωνισμός – διένεξη – αντιπαράθεση». Σήμερα, για κάθε παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου (βάσει του ΟΗΕ), υπάρχει κράτος-παραβάτης και κράτος-θύμα. Σε περίπτωση σύγκλισης ισχυρών συμφερόντων, ή στην περίπτωση που το θύμα αποκτήσει αποτρεπτική ισχύ, δημιουργείται ευνοϊκό περιβάλλον για ειρηνικό συμβιβασμό και αποφυγή της στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Συγκεκριμένα, ο παραβάτης προβάλλει αρχικά την παράνομη διεκδίκησή του, ακολούθως της προσδίδει προσχηματικά και ψευδή στοιχεία νομιμότητας ώστε η παραβατικότητα να μετατραπεί σε διένεξη, όπου ο διμερής διάλογος στοχεύει στην υποταγή του θύματος με νομιμοποίηση της παραβατικότητας. Στην τελική φάση, ο παραβάτης προχωρά στην αντιπαράθεση προβάλλοντας τη στρατιωτική του δύναμη ώστε με απειλές και επιθετικές ενέργειες εκβιάζει το θύμα να αποδεχτεί τις παραβάσεις ως αναπόφευκτη «ειρηνική διευθέτηση» με την προσδοκία να αποφευχθεί η πλήρης εξάλειψή του.
Η επεκτατική συμπεριφορά της Τουρκίας (Κύπρο, Αιγαίο, Λιβύη, Συρία, Ιράκ κ.ά.) προβάλλοντας ψευδολογίες περί δικαίου και δικαιωμάτων είναι ολοφάνερο ότι στοχεύει στη μετατροπή της επεκτατικής αρπακτικότητας σε διένεξη. Το απίστευτο είναι που η Τουρκία προβάλλει τις διεκδικήσεις της σήμερα στην ΕΕ με ορολογία του χιτλερικού καθεστώτος. Τις προάλλες, επικεφαλής της Τουρκικής Αντιπροσωπείας στο Ευρωκοινοβούλιο αναφερόταν σε «τουρκικά δικαιώματα βάσει της ιστορικής εμπειρίας» του οθωμανισμού, σε «γεωγραφία που ανατρέπει το Διεθνές Δίκαιο», «ζωτικά συμφέροντα ασφαλείας», σε «δικαιώματα των Τούρκων εκτός». Ίδιους ή παραπλήσιους όρους προφασίστηκαν φασιστικά καθεστώτα που αιματοκύλισαν την ανθρωπότητα.
Καθώς λοιπόν ο παραλληλισμός της εισβολής και κατοχής της Κύπρου με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εξοργίζει την Τουρκία, ο υπ. Εξωτερικών της Κύπρου ακολουθεί με εμμονή την εξευμενιστική πολιτική. Ο υπ. Εξωτερικών της χώρας-θύματος θεωρεί τις διαμαρτυρίες μας ανώφελες επειδή πρέπει οι εταίροι μας να διαμαρτυρηθούν! Ο ίδιος εμμένει στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης με την προσδοκία να διασώσει τον… διάλογο. Δεν αντιλαμβάνεται τους όρους ανταγωνισμού της εποχής μας, ούτε ότι είναι ώρα για ανάδειξη της ουσίας του κυπριακού προβλήματος ως παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου από την Τουρκία με την εισβολή και κατοχή εδάφους της ΕΕ στην Κύπρο, αλλά να επαναλαμβάνεται το φάντασμα του Τσάμπερλεν είναι ασυγχώρητο.
*Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D), Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για τη Μεσόγειο
