Η κοινή νεοελληνική γλώσσα περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό ουσιαστικών αρσενικού γένους, που λήγουν σε -ος, όπως τα πιο κάτω: ο γεωργ-ός, ο αστυνομικ-ός, ο βοσκ-ός, ο ουραν-ός, ο παραγωγ-ός, ο φιλόλογ-ος, ο άγγελ-ος.
Τα ουσιαστικά αυτά βρίσκονται σε καθημερινή χρήση και δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες όσον αφορά στη χρήση τους, με μια μόνο εξαίρεση και αυτή σχετίζεται με τον τονισμό της ονομαστικής πληθυντικού των προπαροξύτονων ονομάτων αυτής της κατηγορίας, δηλ. αυτών που τονίζονται στην προπαραλήγουσα. Έτσι, σύμφωνα με την κοινή νεοελληνική πρέπει να λέμε και να γράφουμε: οι έλεγχοι (όχι: οι ελέγχοι), οι έμποροι (όχι: οι εμπόροι), οι δάσκαλοι (όχι: οι δασκάλοι), οι άνθρωποι, οι δήμαρχοι, οι άνεμοι και ούτω καθεξής.
Ασφαλώς, ο τονισμός των ουσιαστικών αυτών στην κυπριακή διάλεκτο διαφέρει, με τον τόνο να τίθεται στην παραλήγουσα, όπως ελέγχοι, εμπόροι, δασκάλοι κ.ά., όμως, όπως είπαμε και πιο πάνω, όσα παρατίθενται στο σημερινό Γλωσσοσκόπιο αναφέρονται στην κοινή νεοελληνική γλώσσα και όχι στην κυπριακή διάλεκτο. Θα ήταν, ακόμη, σκόπιμο να αναφέρουμε ότι σε λογοτεχνικά κείμενα μερικά ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας έχουν τον τόνο στην παραλήγουσα και όχι στην προπαραλήγουσα. Αυτό γίνεται, όπως λέμε, ποιητική αδεία ή ακόμη και για άλλους λόγους, που σχετίζονται με την τέχνη του λόγου, άλλως τη λογοτεχνία.
Εκτός από τα αρσενικά ουσιαστικά σε -ος, υπάρχει και ένας αριθμός θηλυκών ουσιαστικών που λήγουν σε -ος, με τη διαφορά ότι αυτά παρουσιάζουν αρκετές δυσκολίες στη χρήση τους, με επακόλουθο τη διάπραξη λαθών. Τα ουσιαστικά αυτά λέγονται αρχαιόκλιτα, επειδή κλίνονται κατά τον ίδιο περίπου τρόπο με τον οποίο κλίνονταν και στα αρχαία χρόνια. Τέτοια ονόματα είναι και τα εξής: η είσοδ-ος, η έξοδ-ος, η λεωφόρ-ος, η κιβωτ-ός, η περίμετρ-ος, η οδ-ός, η διαγώνι-ος, η άβυσσος και άλλα.
Δυστυχώς, αρκετοί παρασύρονται λόγω της κατάληξης σε -ος αυτών των θηλυκών ουσιαστικών και θεωρούν ότι αυτά είναι αρσενικού γένους. Έτσι, φτάνουν στο σημείο να γράφουν: Οι σκοτεινοί οδοί του λαθρεμπορίου.
Εν πρώτοις, σχετικά με την πιο πάνω φράση, θα πρέπει να πούμε ότι η λέξη «η οδός – οι οδοί» είναι θηλυκού γένους και ως εκ τούτου, το επίθετο πρέπει να παίρνει το γένος του ουσιαστικού που προσδιορίζει. Με άλλα λόγια, πριν από το «οδοί» έπρεπε να τεθεί επίθετο θηλυκού γένους, ήτοι «σκοτεινές» και όχι «σκοτεινοί». Το ορθό, λοιπόν, είναι: Οι σκοτεινές οδοί του λαθρεμπορίου. Σίγουρα, η γνωστή και συνηθισμένη φράση «κλειστοί δρόμοι» συνέτεινε, σε κάποιο βαθμό, στη διάπραξη τού πιο πάνω γλωσσικού λάθους.
Σε μια άλλη ανάλογη περίπτωση, διαβάσαμε και το εξής: …ψάχνουν να βρουν τους εναπομείναντες σορούς…Και πάλι, η λέξη «η σορός», που σημαίνει το σώμα του νεκρού, είναι θηλυκού γένους (η σορός) και ως εκ τούτου, δεν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί γι’ αυτή μετοχή αρσενικού γένους, ήτοι «τους εναπομείναντες», αλλά θηλυκού, δηλ. «τις εναπομείνασες σορούς», (μετοχή αορίστου: ο εναπομείνας, η εναπομείνασα, το εναπομείναν). Για τη διάπραξη τού ως άνω λάθους ο συγγραφέας ίσως να παρασύρθηκε από την ομόηχη λέξη «ο σωρός, που σημαίνει ένα σύνολο πραγμάτων, που είναι όμως αρσενικού γένους.
Τέλος, θα πρέπει να πούμε ότι και τα προπαροξύτονα θηλυκά ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας, δηλ. όσα τονίζονται στην προπαραλήγουσα, δεν έχουν τον τόνο στην παραλήγουσα, όπως λανθασμένα πράττουν ορισμένοι αλλά στην προπαραλήγουσα. Λέμε, λοιπόν και γράφουμε: οι έξοδοι (όχι: οι εξόδοι), οι παράμετροι (όχι: οι παραμέτροι), οι είσοδοι (όχι: οι εισόδοι).
*Φιλόλογος
Τα ουσιαστικά αυτά βρίσκονται σε καθημερινή χρήση και δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες όσον αφορά στη χρήση τους, με μια μόνο εξαίρεση και αυτή σχετίζεται με τον τονισμό της ονομαστικής πληθυντικού των προπαροξύτονων ονομάτων αυτής της κατηγορίας, δηλ. αυτών που τονίζονται στην προπαραλήγουσα. Έτσι, σύμφωνα με την κοινή νεοελληνική πρέπει να λέμε και να γράφουμε: οι έλεγχοι (όχι: οι ελέγχοι), οι έμποροι (όχι: οι εμπόροι), οι δάσκαλοι (όχι: οι δασκάλοι), οι άνθρωποι, οι δήμαρχοι, οι άνεμοι και ούτω καθεξής.
Ασφαλώς, ο τονισμός των ουσιαστικών αυτών στην κυπριακή διάλεκτο διαφέρει, με τον τόνο να τίθεται στην παραλήγουσα, όπως ελέγχοι, εμπόροι, δασκάλοι κ.ά., όμως, όπως είπαμε και πιο πάνω, όσα παρατίθενται στο σημερινό Γλωσσοσκόπιο αναφέρονται στην κοινή νεοελληνική γλώσσα και όχι στην κυπριακή διάλεκτο. Θα ήταν, ακόμη, σκόπιμο να αναφέρουμε ότι σε λογοτεχνικά κείμενα μερικά ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας έχουν τον τόνο στην παραλήγουσα και όχι στην προπαραλήγουσα. Αυτό γίνεται, όπως λέμε, ποιητική αδεία ή ακόμη και για άλλους λόγους, που σχετίζονται με την τέχνη του λόγου, άλλως τη λογοτεχνία.
Εκτός από τα αρσενικά ουσιαστικά σε -ος, υπάρχει και ένας αριθμός θηλυκών ουσιαστικών που λήγουν σε -ος, με τη διαφορά ότι αυτά παρουσιάζουν αρκετές δυσκολίες στη χρήση τους, με επακόλουθο τη διάπραξη λαθών. Τα ουσιαστικά αυτά λέγονται αρχαιόκλιτα, επειδή κλίνονται κατά τον ίδιο περίπου τρόπο με τον οποίο κλίνονταν και στα αρχαία χρόνια. Τέτοια ονόματα είναι και τα εξής: η είσοδ-ος, η έξοδ-ος, η λεωφόρ-ος, η κιβωτ-ός, η περίμετρ-ος, η οδ-ός, η διαγώνι-ος, η άβυσσος και άλλα.
Δυστυχώς, αρκετοί παρασύρονται λόγω της κατάληξης σε -ος αυτών των θηλυκών ουσιαστικών και θεωρούν ότι αυτά είναι αρσενικού γένους. Έτσι, φτάνουν στο σημείο να γράφουν: Οι σκοτεινοί οδοί του λαθρεμπορίου.
Εν πρώτοις, σχετικά με την πιο πάνω φράση, θα πρέπει να πούμε ότι η λέξη «η οδός – οι οδοί» είναι θηλυκού γένους και ως εκ τούτου, το επίθετο πρέπει να παίρνει το γένος του ουσιαστικού που προσδιορίζει. Με άλλα λόγια, πριν από το «οδοί» έπρεπε να τεθεί επίθετο θηλυκού γένους, ήτοι «σκοτεινές» και όχι «σκοτεινοί». Το ορθό, λοιπόν, είναι: Οι σκοτεινές οδοί του λαθρεμπορίου. Σίγουρα, η γνωστή και συνηθισμένη φράση «κλειστοί δρόμοι» συνέτεινε, σε κάποιο βαθμό, στη διάπραξη τού πιο πάνω γλωσσικού λάθους.
Σε μια άλλη ανάλογη περίπτωση, διαβάσαμε και το εξής: …ψάχνουν να βρουν τους εναπομείναντες σορούς…Και πάλι, η λέξη «η σορός», που σημαίνει το σώμα του νεκρού, είναι θηλυκού γένους (η σορός) και ως εκ τούτου, δεν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί γι’ αυτή μετοχή αρσενικού γένους, ήτοι «τους εναπομείναντες», αλλά θηλυκού, δηλ. «τις εναπομείνασες σορούς», (μετοχή αορίστου: ο εναπομείνας, η εναπομείνασα, το εναπομείναν). Για τη διάπραξη τού ως άνω λάθους ο συγγραφέας ίσως να παρασύρθηκε από την ομόηχη λέξη «ο σωρός, που σημαίνει ένα σύνολο πραγμάτων, που είναι όμως αρσενικού γένους.
Τέλος, θα πρέπει να πούμε ότι και τα προπαροξύτονα θηλυκά ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας, δηλ. όσα τονίζονται στην προπαραλήγουσα, δεν έχουν τον τόνο στην παραλήγουσα, όπως λανθασμένα πράττουν ορισμένοι αλλά στην προπαραλήγουσα. Λέμε, λοιπόν και γράφουμε: οι έξοδοι (όχι: οι εξόδοι), οι παράμετροι (όχι: οι παραμέτροι), οι είσοδοι (όχι: οι εισόδοι).
*Φιλόλογος
