Το τετραήμερο από τις 3 έως και τις 6 Δεκεμβρίου 2023, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το Ισραήλ ως προσκεκλημένος του ιδρύματος ELNET – European Leadership Network, στο πλαίσιο του προγράμματος Solidarity Mission to Israel. Για την αποδοχή της πρόσκλησης είχα ενημερώσει, πριν την αποστολή, την Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Οφείλω να παραδεχτώ πως η συμμετοχή μου στην εν λόγω αποστολή, μαζί με άλλους βουλευτές και βουλεύτριες από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Πολωνία, την Κροατία και τη Λιθουανία, καθώς και δημοσιογράφους από κάποιες από αυτές τις χώρες, ήταν αναμφίβολα μια εμπειρία ζωής. Μια εμπειρία που μού έδωσε τη δυνατότητα να ενημερωθώ αναλυτικά για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Hamas της 7ης Οκτωβρίου 2023, αλλά και να κατανοήσω την παλαιά κατάσταση πραγμάτων εντός της ισραηλινής κοινωνίας και να βιώσω τη νέα, ως αποτέλεσμα αυτών των τρομοκρατικών επιθέσεων. Το πλήρες πρόγραμμα της αποστολής, περιλάμβανε:
>Επίσκεψη σε στρατιωτική βάση, όπου συλλέχθηκαν και ταυτοποιούνται οι σοροί των θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου. Όπως είναι γνωστό, πέραν από 1200 ισραηλινοί, αλλά και πολίτες άλλων χωρών, οι πλείστοι άμαχοι, εκτελέστηκαν από τη Hamas σε μια τρομοκρατική επίθεση που χαρακτηρίζεται ως η πλέον αιφνιδιαστική, σκληρή και αποτρόπαια στο έδαφος του Ισραήλ. Χρησιμοποίησα αόριστο χρόνο σε σχέση με τη συλλογή των σορών, αλλά ενεστώτα διαρκείας σε σχέση με την ταυτοποίησή τους, ακριβώς επειδή η διαδικασία δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί και είναι αμφίβολο αν θα ολοκληρωθεί ποτέ, καθώς υπάρχουν σοροί που είναι δύσκολο ή αδύνατο να αναγνωριστούν, ελλείψει άλλης πληροφόρησης.
>Επίσκεψη στην πόλη Sderot, η οποία βρίσκεται 3 km από το βορειοανατολικό άκρο της Λωρίδας της Γάζας και έχει δεχτεί μεγάλο κύμα των τρομοκρατικών επιθέσεων. Πρόκειται για μια μικρή πόλη, με περίπου 30,000 κατοίκους υπό κανονικές συνθήκες, η οποία, όμως, έχει εγκαταλειφθεί μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και παραμένει σχεδόν έρημη μέχρις ότου κριθεί ασφαλής η επιστροφή των κατοίκων της. Στη Sderot, περάσαμε περίπου τέσσερις ώρες και είχαμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε το δημαρχείο και να ενημερωθούμε για τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου με τη βοήθεια και αδημοσίευτου οπτικοακουστικού υλικού από το σύστημα παρακολούθησης του Δήμου, ενώ περάσαμε τρεις περίπου ώρες σε δημόσιο καταφύγιο της πόλης, όπου ενημερωθήκαμε, από εκπρόσωπο της Αστυνομίας, τόσο για τα γεγονότα όσο και για το ρόλο της Αστυνομίας στη διάρκεια των επιθέσεων.
Το πιο αξιοσημείωτο της παραμονής μας στη Sderot ήταν το ότι αντιληφθήκαμε τον τρόπο ζωής των κατοίκων των περιοχών αυτών, αλλά και ολόκληρου του Ισραήλ, λόγω των πολύχρονων επιθέσεων με ρουκέτες από την περιοχή της Γάζας και το νότιο Λίβανο. Σημειώνεται ότι, από το 2005, όταν αποχώρησε ο ισραηλινός στρατός από τη Λωρίδα της Γάζας, έχουν καταγραφεί πέραν των 105,000 εκτοξεύσεων ρουκετών από τη Γάζα προς το Ισραήλ. Η επιτυχία του φημισμένου συστήματος αεράμυνας του Ισραήλ, γνωστού ως «Iron Dome», που καλύπτει σαν ομπρέλα το σύνολο της χώρας, έχει αποδειχτεί σωτήρια όλα αυτά τα χρόνια, όμως, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί πολίτες έμαθαν για δεκαετίες να ζουν υπό αυτή την απειλή. Γι’ αυτό και είναι απολύτως εξοικειωμένοι, αλλά και πειθαρχημένοι, στο άκουσμα κάθε σειρήνας και στην αναζήτηση του πλησιέστερου καταφυγίου, ιδιωτικού ή δημόσιου. Αξίζει να σημειωθεί ότι, με βάση τη σχετική πολεοδομική νομοθεσία, η κατασκευή καταφυγίου με ενισχυμένο μπετόν σε κάθε ακίνητο, ιδιωτικό ή δημόσιο, είναι υποχρεωτική, ενώ αμέτρητα είναι και τα δημόσια καταφύγια καθώς ο χρόνος αντίδρασης, ειδικά στις περιοχές που γειτνιάζουν με τη Λωρίδα της Γάζας, ή με τον νότιο Λίβανο, δεν ξεπερνά τα 20 δευτερόλεπτα. Ίσως η πιο συμβολική εικόνα της πραγματικότητας στο Ισραήλ τις τελευταίες δεκαετίες να είναι η βιτρίνα στην είσοδο του δημαρχείου της Sderot, όπου εκτίθενται οι εννέα ρουκέτες της Hamas που έπληξαν το Δήμο τα τελευταία χρόνια.
>Επίσκεψη στο χώρο συλλογής των εκατοντάδων ιδιωτικών αυτοκινήτων των θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων, τα οποία είτε κάηκαν, είτε ανατινάχτηκαν, είτε είναι διάτρητα από σφαίρες, που δέχτηκαν στη διάρκεια των ενεδρών της Hamas και των εν ψυχρώ εκτελέσεων των επιβατών τους. Αξίζει να αναφερθεί ότι στο συγκεκριμένο υπαίθριο χώρο ακούσαμε, για πρώτη φορά, σειρήνες, λόγω επίθεσης με ρουκέτα στην περιοχή όπου βρισκόμασταν και είχαμε την ευκαιρία να δούμε τη ρουκέτα να πέφτει και να εκρήγνυται σε ανοικτό αγροτικό χώρο, περίπου 5 km από το σημείο στο οποίο βρισκόμασταν.
>Επίσκεψη στο kibbutz (κιμπούτς) Kfar Aza, σε απόσταση μόλις 1 km από το σύνορο της Λωρίδας της Γάζας, όπου στις 7 Οκτωβρίου οι τρομοκράτες της Hamas εκτέλεσαν μέσα στα σπίτια τους 63 αμάχους και απήγαγαν άλλους 18, από ένα σύνολο 960 κατοίκων του συγκεκριμένου kibbutz.
>Επίσκεψη στο ισραηλινό Κοινοβούλιο (Knesset), στην Ιερουσαλήμ, όπου είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με Βουλευτές και Βουλεύτρια του Ισραήλ, τόσο της συμπολίτευσης όσο και της αντιπολίτευσης, για την κατάσταση στη χώρα και στη Μέση Ανατολή. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στην αίθουσα της Ολομέλειας της Knesset, στα καθίσματα του θεωρείου των επισκεπτών, είναι τοποθετημένες οι 137 φωτογραφίες των ομήρων που συνεχίζουν να κρατούνται από τη Hamas, συμβολίζοντας εμφαντικά την ανάγκη και επιθυμία του ισραηλινού λαού για απελευθέρωση των ομήρων.
>Επίσκεψη στο ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών, επίσης στην Ιερουσαλήμ, όπου συζητήθηκε, μεταξύ άλλων και η πρωτοβουλία της κυπριακής κυβέρνησης για ανθρωπιστικό διάδρομο μεταξύ Κύπρου-Γάζας.
>Ενημέρωση από εκπρόσωπο του ισραηλινού Υπουργείου Άμυνας, για την εμπόλεμη κατάσταση με την Hamas στη Λωρίδα της Γάζας.
>Επίσκεψη σε υπόγειο νοσοκομείο, το οποίο λειτουργεί εκτάκτως σε περίοδο πολέμου.
>Συνάντηση και συζήτηση με άμαχους τραυματίες από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.
>Συνάντηση και συζήτηση με συγγενείς ομήρων.
Όσα βίωσα, είδα και άκουσα στη διάρκεια της αποστολής μας στο Ισραήλ, οδηγούν στα ακόλουθα προκαταρκτικά συμπεράσματα:
- Για το κράτος και την κοινωνία του Ισραήλ, πρώτος στόχος πάνω απ’ όλους είναι η απελευθέρωση και επιστροφή των 137 απαχθέντων, που παραμένουν όμηροι της Hamas. Είναι σαφές ότι, ενδεχόμενη απελευθέρωσή όλων των ομήρων θα σηματοδοτήσει το πρώτο ορόσημο μετά την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Hamas και δεν αποκλείεται να επηρεάσει καθοριστικά τις πάρα πέρα ενέργειες της χώρας.
- Εξίσου σημαντικός και κυρίαρχος στόχος είναι και η πλήρης διάλυση της Hamas. Μια ρεαλιστική ανάλυση των όσων εξελίσσονται επί του εδάφους και των όσων δηλώνονται επισήμως, ή ανεπισήμως, από τους αρμόδιους φορείς, οδηγεί στη διαπίστωση πως, μόνο μετά από την πλήρη διάλυση της Hamas μπορεί να υπάρξει «έδαφος» για οποιαδήποτε διπλωματική συζήτηση σε σχέση με το άλυτο, μακροχρόνιο πρόβλημα ολόκληρης της περιοχής. Όμως, ακόμα και αυτό το σενάριο κρίνεται αμφίβολο καθώς συνεχίζει και θα συνεχίσει να δρα η Hezbollah, στο βόρειο σύνορο του Ισραήλ.
- Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Hamas της 7ης Οκτωβρίου 2023 και ο μεγάλος αριθμός Ισραηλινών, αμάχων θυμάτων μέσα σε λίγες μόνο ώρες, συνθέτουν το μεγαλύτερο συλλογικό τραύμα και την πλέον τραυματική εμπειρία για το λαό του Ισραήλ, μετά το Ολοκαύτωμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
- Αυτό το μέγιστο, συλλογικό τραύμα δημιουργεί δύο νέα δεδομένα στη δημόσια ζωή του Ισραήλ: Το πρώτο δεδομένο είναι η απόλυτη ενότητα όλων των πολιτών της χώρας, ανεξαρτήτως πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, κομματικών ή άλλων καταβολών, γύρω από το στόχο της απελευθέρωσης των ομήρων και της διάλυσης της Hamas. Το δεύτερο δεδομένο είναι η απόλυτη αποφασιστικότητα όλων, επίσης ανεξαρτήτως πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, κομματικών ή άλλων καταβολών, γύρω από το στόχο της διερεύνησης των αιτίων που επέτρεψαν να οργανωθούν και να εκτελεστούν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 και, επιπρόσθετα, γύρω από το στόχο της απόδοσης των ευθυνών εκεί και όπου πρέπει, εντός του Ισραήλ. Αν και όλες και όλοι επικεντρώνονται προς το παρόν στο πρώτο δεδομένο/στόχο, δεν παύουν να υπογραμμίζουν πως θα ακολουθήσει το δεύτερο.
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Hamas της 7ης Οκτωβρίου αλλάζουν και θα αλλάξουν τα πάντα στο Ισραήλ και στη γύρω περιοχή. Ακόμα και αν επιτευχθούν οι στόχοι απελευθέρωσης όλων των ομήρων και πλήρους διάλυσης της Hamas το συντομότερο δυνατό, η έκταση και η ένταση του συλλογικού τραύματος θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς προς ποια κατεύθυνση θα είναι αυτές οι αλλαγές, όπως εξίσου δύσκολο είναι να προβλεφθούν οι όποιες αντιδράσεις των γύρω δρώντων. Όμως, αλλαγές θα υπάρξουν. Και σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος, ως μια γειτονική χώρα, μέρος της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου – Ισραήλ, αλλά και ως η πλησιέστερη πύλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οφείλει να παρακολουθεί, να είναι σε εγρήγορση και να παίρνει πρωτοβουλίες. Να συνεχίσει, δηλαδή, να ενεργεί όπως ενεργεί ήδη.
*Βουλευτής Λευκωσίας του Δημοκρατικού Κόμματος.
