Αδιαμφησβήτητα, τα τελευταία χρόνια διανύουμε μια καθοριστική και μεταβατική περίοδο σε διάφορους τομείς του εργασιακού περιβάλλοντος, καθώς παρατηρούμε ραγδαία αύξηση των εργοδοτουμένων και εργοδοτών που επιλέγουν την εφαρμογή μιας νέας εναλλακτικής μορφής εργασίας, την τηλεργασία.
Για να επιτευχθεί η δημιουργία και διατήρηση υγιών εργασιακών σχέσεων, καλούμαστε να προσαρμοστούμε στη νέα τάξη πραγμάτων και να εκσυγχρονίσουμε τους υφιστάμενους εργασιακούς όρους.
Κάνοντας την αρχή, η Βουλή των Αντιπροσώπων προχώρησε πρόσφατα στην ψήφιση της νέας νομοθεσίας «Ο περί Ρύθμισης του Πλαισίου Οργάνωσης της Τηλεργασίας Νόμος του 2023».
Σκοπός του εν λόγω νόμου είναι η θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για τη ρύθμιση των εργασιακών όρων που διέπουν την τηλεργασία. Ο νόμος στοχεύει κυρίως στην ενίσχυση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων τόσο των εργοδοτών όσο και των εργοδοτουμένων στον ιδιωτικό τομέα.
Ο όρος τηλεργασία ορίζεται ως η παροχή εξ αποστάσεως εργασίας με τη χρήση τεχνολογίας, δυνάμει σύμβασης εργασίας πλήρους, μερικής ή άλλης μορφής απασχόλησης, η οποία δύναται να παρασχεθεί από εγκαταστάσεις του εργοδότη ή/και από χώρο εργασίας εκτός των εγκαταστάσεων του εργοδότη.
Αξίζει να επισημανθεί ότι η τηλεργασία δεν είναι υποχρεωτική και μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή κατόπιν γραπτής συμφωνίας μεταξύ του εργοδότη και των εργοδοτουμένων, με την προϋπόθεση ότι οποιοιδήποτε όροι, καθώς και το καθεστώς εργοδότησης, δεν θα επηρεάζονται αρνητικά προς τον εργοδοτούμενο.
Πότε είναι υποχρεωτική
Υποχρεωτική τηλεργασία μπορεί να εφαρμοστεί σε έκτακτες περιστάσεις, με απόφαση του εργοδότη, για λόγους που αφορούν τη δημόσια υγεία και νοουμένου ότι έχει εκδοθεί σχετικό διάταγμα από τον υπουργό Υγείας, καθώς και σε περιπτώσεις που ο εργοδοτούμενος αποδείξει ότι τυχόν κίνδυνος στην υγεία του θα αποφευχθεί εάν εργάζεται εξ αποστάσεως.
Ποιος πληρώνει το κόστος
Με τον νόμο θεσπίζονται ακόμη και οι υποχρεώσεις του εργοδότη σχετικά με το κόστος της τηλεργασίας του εργοδοτουμένου. Σε περίπτωση παροχής τηλεργασίας, ο εργοδότης επιβαρύνεται με τα έξοδα που σχετίζονται με την παροχή, συντήρηση και επιδιόρθωση του εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για την διεκπεραίωση της εργασίας από τον εργοδοτούμενο, τις τηλεπικοινωνίες και τη χρήση του οικιακού χώρου.
Υποχρέωση του εργοδότη είναι επίσης και η εξασφάλιση στον εργοδοτούμενο των απαραίτητων τεχνικών μέσων προς διεκπεραίωση των εργασιακών του καθηκόντων. Το ελάχιστο ποσό που πρέπει να καταβάλλεται από τον εργοδότη στον εργοδοτούμενο για την κάλυψη του κόστους της τηλεργασίας θα καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στη βάση διαβούλευσης με εκπροσώπους των εργοδοτών και εργοδοτουμένων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κόστος που επιβαρύνει τον εργοδότη δεν τυγχάνει φορολόγησης και δεν καταβάλλονται οποιεσδήποτε ασφαλιστικές εισφορές επ’ αυτού.
Σχετικά με την ασφάλεια και υγεία των ατόμων που επιλέγουν την τηλεργασία, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να εξασφαλίζει γραπτή εκτίμηση σχετικά με οποιουσδήποτε κινδύνους κατά την τηλεργασία, να ορίζει μέτρα συνδεδεμένα με την προστασία και πρόληψη των κινδύνων που προβλέπονται από την πιο πάνω έκθεση εκτίμησης καθώς και να προμηθεύει τον εργοδοτούμενο με όλες τις σχετικές πληροφορίες και οδηγίες ούτως ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια και η υγεία αυτού. Ξεκαθαρίζεται ότι ο νόμος απαγορεύει την παρακολούθηση των εργοδοτουμένων μέσω οποιουδήποτε τεχνικού μέσου.
Το δικαίωμα αποσύνδεσης
Σημαντική προσθήκη στον νόμο είναι το δικαίωμα του εργοδοτουμένου να αποσυνδέεται από τα ηλεκτρονικά μέσα που χρησιμοποιεί για τους σκοπούς της τηλεργασίας κατά τη λήξη του συμφωνημένου ωραρίου, καθώς και η απαγόρευση οποιασδήποτε δυσμενούς διάκρισης κατά του τηλεργαζομένου λόγω της αποσύνδεσης.
Στην περίπτωση που συμφωνηθεί η τηλεργασία, ο εργοδότης υποχρεούται να ενημερώσει γραπτώς τον εργοδοτούμενο αναφορικά με τους εργασιακούς όρους που πιθανό να διαφοροποιούνται με ελάχιστη αναφορά μεταξύ άλλων, στο δικαίωμα αποσύνδεσης, στο αναλυτικό κόστος της τηλεργασίας, σε οποιοδήποτε περιορισμό σχετικά με τον εξοπλισμό, τη συμφωνημένη προθεσμία ανταπόκρισης του εργοδοτουμένου, τα μέτρα προστασίας και ασφάλειας, την ασφάλεια των επαγγελματικών δεδομένων καθώς και των προσωπικών δεδομένων του εργοδοτουμένου και το προϊστάμενο άτομο που θα δίδει οδηγίες στον εργοδοτουμένο κατά τη διάρκεια της τηλεργασίας.
Εν κατακλείδι, ενώ η θεσμοθέτηση των εργασιακών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων εργοδοτών και εργοδοτουμένων σχετικά με την εξ αποστάσεως τηλεργασία αποτελεί σημαντικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό των εργασιακών συνθηκών, αναμφίβολα η επιτυχής εφαρμογή των προνοιών του νόμου μπορεί να επιτευχθεί με τη διεξαγωγή επαρκών ελέγχων καθώς και τον συνετισμό κάθε ενδιαφερόμενου μέρους.
Κυρώσεις και πρόστιμα
Στην προσπάθεια τους οι νομοθέτες να διασφαλίσουν την τήρηση των προνοιών του νόμου, έχουν περιλάβει κυρωτικές πρόνοιες, ούτως ώστε να αποθαρρύνονται τυχόν μη συμμορφωτικές συμπεριφορές.
Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος προνοεί την επιβολή ποινής φυλάκισης μέχρι 6 μηνών ή χρηματικής ποινής με ανώτατο όριο τις €10.000 ή και τις δύο ποινές μαζί σε οποιοδήποτε πρόσωπο επιχειρήσει να παρεμποδίσει με οποιονδήποτε τρόπο τον επιθεωρητή από την άσκηση των εξουσιών που του παρέχονται με τον διορισμό του.
Τέλος, σύμφωνα με τον νόμο, οποιοσδήποτε παραβάτης αναφορικά με οποιαδήποτε διάταξη που περιέχεται σ’ αυτόν, δύναται να θεωρηθεί ένοχος αδικήματος με ποινή καταδίκης χρηματικού ποσού μέχρι τις €10.000.
Έλεγχοι και παράπονα
Ενώ ο νόμος καθορίζει τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα τόσο του εργοδότη όσο και του εργοδοτουμένου, αυτό καθίσταται άνευ ουσίας ελλείψει των κατάλληλων ελέγχων. Προς τούτο, έχει επίσης θεσμοθετηθεί ο διορισμός επιθεωρητών, με σκοπό να ερευνούν, να εξετάζουν και να βεβαιώνουν τη σωστή τήρηση των προνοιών της νομοθεσίας σχετικά με την τηλεργασία. Οι εν λόγω επιθεωρητές είναι λειτουργοί που ήδη εργάζονται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και διορίζονται κατευθείαν από τον αντίστοιχο υπουργό.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η προσθήκη στον νόμο που δίνει τη δυνατότητα υποβολής παραπόνου από οποιοδήποτε πρόσωπο που θεωρεί ότι θίγονται τα δικαιώματα του. Σε τέτοια περίπτωση, ο διορισμένος επιθεωρητής αναλαμβάνει να ερευνήσει το θέμα, με σκοπό τη διευθέτηση της εργασιακής διαφοράς που έχει προκληθεί. Σε περίπτωση επίλυσης, τα εμπλεκόμενα άτομα καλούνται να υπογράψουν πρακτικό διευθέτησης της διαφοράς το οποίο ετοιμάζεται από τον επιθεωρητή. Σε αντίθετη περίπτωση, ο επιθεωρητής συντάσσει έκθεση, αναλύοντας τα ευρήματα του σχετικά με το παράπονο που υποβλήθηκε και τέτοια έκθεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου σε περίπτωση δικαστικών διαδικασιών.
* Board Member – Partner, KPMG Law (Theodorides, Georgiou, Iacovou & Co LLC)
** Legal Assistant Manager, KPMG Law (Theodorides, Georgiou, Iacovou & Co LLC)
