*Του Γιώργου Σολωμού

Οι προεδρικές εκλογές του 2023 αποτελούν πλέον κομμάτι της ιστορίας της πολιτικής ζωής του τόπου. Ο λαός μίλησε δια της ψήφου του και εξέλεξε στο ύπατο αξίωμα της Δημοκρατίας τον ανεξάρτητο υποψήφιο Νίκο Χριστοδουλίδη. Για πρώτη φορά ο εκλεγμένος ΠτΔ δεν στηρίχθηκε από κανένα εκ των μεγάλων κομμάτων του τόπου, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, των οποίων οι υποψήφιοι φαίνεται πως δεν κατάφεραν να πείσουν την πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Το γεγονός αυτό αποτελεί από μόνο του σημείο αναφοράς, ανάλυσης και εξέτασης για να εντοπιστούν οι αιτίες και οι λόγοι που οδήγησαν σ’ αυτό το αποτέλεσμα.

Για να ρίξουμε φως και να ερμηνεύσουμε σωστά τα μηνύματα που έστειλε η κάλπη θα πρέπει πρώτα να αποκωδικοποιήσουμε τους αριθμούς όπως αυτοί καταγράφηκαν από τις σωστές δημοσκοπήσεις, προ των εκλογών, αλλά κι έπειτα από τα αποτελέσματα εξόδου γνωστά ως exit polls. 

Oι εταιρείες δημοσκοπήσεων βρέθηκαν αναπόφευκτα και σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία στο στόχαστρο της αμφισβήτησης κάποιων επιτελείων. Οι περισσότερες εξ αυτών απέδωσαν σωστά την τάση και την δυναμική των υποψηφίων όπως επίσης και τα τελικά ποσοστά που έλαβε έκαστος υποψήφιος. Τα αποτελέσματα, λοιπόν, των ερευνών αυτών είναι ο κύριος πυλώνας για την σωστή αποσαφήνιση της συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος στις τελευταίες προεδρικές εκλογές.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Σήκωσε μανίκια ο ΠτΔ – Χωριστές συναντήσεις με Υπουργούς

Στη συγκεκριμένη περίπτωση για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου θα χρησιμοποιηθούν και θα αναλυθούν τα αξιόπιστα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων της εταιρείας Prime Market Research & Consulting που διενεργούσε έρευνες καταγραφής της κοινής γνώμης για λογαριασμό του σταθμού Sigma. Στηριζόμενοι σε αυτούς τους αριθμούς συμπεραίνουμε ξεκάθαρα ότι οι εκλογές εν πολλοίς κρίθηκαν από τα ακόλουθα έξι σημεία:

1.Αποχή. Ήταν στα ίδια επίπεδα με τις προεδρικές εκλογές του 2018, δηλαδή κοντά στο 28%, και μικρότερη απ’ ότι στις βουλευτικές του 2021. Παρά ταύτα η σύνθεση της συμμετοχής αποτέλεσε πρωτεύον ρόλο στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος, ως άλλωστε είναι σύνηθες να συμβαίνει. Η συμμετοχή αποτελείτο κυρίως από συναγερμικούς ψηφοφόρους οι οποίοι λόγω του τεράστιου ενδιαφέροντος, ενόψει του ότι υπήρχαν δύο υποψηφιότητες από τον κομματικό τους χώρο, τον Δημοκρατικό Συναγερμό, συμμετείχαν σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση σχεδόν στην ολότητα τους. Το 35% των ψηφισάντων προέρχονταν από πολίτες που θεωρούν τον εαυτό τους κοντά στον Δημοκρατικό Συναγερμό, ένα άλλο 25% προερχόταν από ΑΚΕΛικούς ψηφοφόρους ενώ ένα 12% από το Δημοκρατικό Κόμμα. Λαμβανομένων υπόψη των πιο πάνω γίνεται αντιληπτό ότι, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση παρόλο που το ποσοστό συμμετοχής είναι παραπλήσιο, η σύνθεση του ανάλογα με τις πολιτικές μεταβλητές μεταλλάσσεται και διαμορφώνει διαφορετικά αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, αξιοσημείωτο το ότι η αποχή αποτελείται κατά πλειοψηφία από ψηφοφόρους νεαρών ηλικιακών ομάδων που όπως φαίνεται επέλεξαν να απέχουν και από αυτήν την εκλογική αναμέτρηση. 

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Βαρόμετρο της επιτυχίας η Βουλή

2.Η εκλογική συμπεριφορά του κόμματος της Αριστεράς. Το ΑΚΕΛ απέδειξε ότι οποιεσδήποτε και να είναι οι προϋποθέσεις και οποιοσδήποτε και να είναι ο υποψήφιος τους (Χριστόφιας 2008, Μαλάς 2013, Μαλάς 2018 και Μαυρογιάννης 2023) έχει τόσο τον κομματικό μηχανισμό όσο και την εμπειρία να συγκεντρώνει τις κομματικές ψήφους του και να πετυχαίνει πάντα είσοδο στον β’ γύρο και μάλιστα με σχετικά καλύτερα ποσοστά απ’ ότι εκείνα που εξασφαλίζει στις βουλευτικές εκλογές. Συνάγεται ότι, οι εκλογές που προτιμούν οι υποστηρικτές του ΑΚΕΛ να συμμετέχουν περισσότερο είναι οι προεδρικές και όχι οι βουλευτικές. Με εξαίρεση το 2008 όταν και κέρδισε τις εκλογές όλες τις άλλες φορές απέτυχε να κερδίσει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των πολιτών και ο υποψήφιος που στήριζε έχασε τις εκλογές με αποτέλεσμα να μείνει για τρίτη συνεχή πενταετία μακριά από την εξουσία. Ο Αντρέας Μαυρογιάννης πήρε ψήφους, σε μικρά ποσοστά, από άλλους κομματικούς χώρους με εξαίρεση το Κίνημα Οικολόγων από το οποίο εξασφάλισε το σεβαστό ποσοστό υποστήριξης 30%. Επιπλέον, το ΑΚΕΛ ενώ στην αρχή είχε διαρροή ψήφων προς τον Αχιλλέα Δημητριάδη κατάφερε να την περιορίσει στο ελάχιστο στη συνέχεια κι αυτό φάνηκε και στο τελικό ποσοστό που έλαβε ο Αχιλλέας Δημητριάδης. Ως εκ των πιο πάνω, καταλήγουμε ότι αν το ΑΚΕΛ θέλει να πετύχει εκλογική νίκη σε προεδρικές εκλογές θα πρέπει να εξεύρει τρόπους άντλησης ψήφων πέραν από την δική του πηγή και ανεξάρτητα της δικής του συσπείρωσης, η οποία ομολογουμένως κινήθηκε σε αξιοζήλευτα υψηλά ποσοστά. 

3.Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο υποψήφιος Αβέρωφ Νεοφύτου άντλησε το μεγαλύτερο μερίδιο των ψήφων του από την παράταξη του, τον Δημοκρατικό Συναγερμό, σε ποσοστά μάλιστα που προσέγγισε σε μεγάλο βαθμό τα ποσοστά του κόμματος στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές. Είναι προφανές, όμως, ότι δεν πέτυχε να συσπειρώσει το Συναγερμό σε επίπεδα άλλων εκλογικών αναμετρήσεων ο οποίος και ήταν και ο εκλογικός στόχος του. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός περιορίστηκε  σε ποσοστά συσπείρωσης κοντά στο 60% έχοντας μεγάλες απώλειες (31%) προς τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Από την άλλη πλευρά αξίζει να αναφέρουμε ότι οι μικρές εισροές από ΔΗ.ΠΑ (16%) και ΕΛΑΜ (10%) δεν κατάφεραν να αναπληρώσουν αυτές τις απώλειες και γι’ αυτό έμεινε στη τρίτη θέση και εκτός β’ γύρου προεδρικών εκλογών. Κάτι που έγινε για πρώτη φορά από την ημέρα ίδρυσης της παράταξης, δηλαδή ο υποψήφιος που στήριξε το κόμμα να μην προχωρήσει στο β γύρο.

4.Το ΕΛΑΜ και ο Χρίστος Χρίστου, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση αυξάνουν την εκλογική τους επιρροή και έχει καταστεί και θεωρείται ως μια σταθερή και υπολογίσιμη κοινοβουλευτική δύναμη. Η τακτική του ΕΛΑΜ να καταπιαστεί κατά την προεκλογική του εκστρατεία με ένα από τα φλέγοντα θέματα, αυτό του μεταναστευτικού, απέδωσε καρπούς πράγμα που αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος. Σε ερώτηση που περιλαμβανόταν σε δημοσκοπήσεις για το ποιον υποψήφιο εμπιστεύεστε περισσότερο στο μεταναστευτικό ο κύριος Χρίστου κατέγραφε ποσοστά ίσα με των τριών κύριων υποψηφίων, δηλαδή κοντά στο 20%! Γενικά το ΕΛΑΜ επιβεβαιώνει ένα κανόνα που έχει παρατηρηθεί στην Ευρώπη, ότι όταν υπάρχει πίεση στο τοπικό πληθυσμό είτε εθνική, είτε οικονομική αλλά είτε και δημογραφική, τότε παρατηρείται μια ανοδική τάση της ακροδεξιάς. Φαινόμενο που παρατηρήθηκε και στις εκλογές της 5ης Φεβρουαρίου και ενισχύεται από το γεγονός ότι το ΕΛΑΜ είχε συσπείρωση στο 63% ενώ άντλησε ψήφους και από άλλους κομματικούς χώρους. 

5.Μικρές δυνάμεις. Τα μικρότερα κόμματα και κινήματα αποτελούν υπολογίσιμες δυνάμεις ιδιαιτέρως σε βουλευτικές εκλογές ένεκα των πολλών υποψηφίων σε όλες τις επαρχίες καθώς έτσι είναι ευκολότερο να μαζέψουν ψήφους και να καταγράψουν σημαντικά ποσοστά. Στις προεδρικές εκλογές δεν εντοπίζονται και πιθανόν να μην συμμετέχουν κιόλας σε μεγάλο βαθμό, εκτός κάποιων εξαιρέσεων, είτε λόγω τοπικής ιδιομορφίας είτε κάποιας άλλης ιδεολογικής ταύτισης με κάποιον υποψήφιο. Γενικά, τα μικρά κόμματα εξαιτίας των τελικών ποσοστιαίων αποστάσεων των υποψηφίων  δεν διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην έκβαση της εκλογικής αναμέτρησης. 

6.Νίκος Χριστοδουλίδης, ο μεγάλος νικητής των εκλογών. Κουβαλούσε μια ευρύτερη πολυσυλλεκτική στήριξη και σε όλες ανεξαιρέτως τις δημοσκοπήσεις από τον Μάιο του 2022 ήταν πρώτος στην πρόθεση ψήφου καθώς και στην παράσταση νίκης, κάτι που επαληθεύτηκε και στην κάλπη, έστω και αν κάποιοι ισχυρίζονταν ότι οι δημοσκοπήσεις θα διαψεύδονταν. Για να φτάσει βέβαια στην τελική επικράτηση στηρίχθηκε πάνω σε δύο σημαντικές παραμέτρους. Πρώτον την υψηλή συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία του Δημοκρατικού Κόμματος και την πρωτοφανή υψηλή συσπείρωση (80%) του κόμματος προς το πρόσωπο του και δεύτερον στην διατήρηση ενός μεγάλου ποσοστού (31%) εισροών από τον Δημοκρατικό Συναγερμό. Αριθμητικά το 32% που έλαβε ο Νίκος Χριστοδουλίδης την πρώτη Κυριακή αποτελείτο από σχεδόν 10% προερχόμενο από το μεγάλο κόμμα που τον στήριζε (ΔΗ.ΚΟ) και ένα περίπου 11% προερχόμενο από το κόμμα στο οποίο άνηκε ο ίδιος (ΔΗ.ΣΥ). Αν συνυπολογίσει κανείς και την στήριξη της ΕΔΕΚ με 70% συσπείρωση και ΔΗΠΑ με 64%, τα οποία μεταφράζονται κατά προσέγγιση σε 4% και 3% αντίστοιχα τότε,  το περίπου 28% από το 32% που έλαβε αποτελούσε «κομματική» ψήφο. Το άλλο 4% είχε προέλευση από μικρότερα κινήματα και πολίτες που απείχαν από εκλογικές διαδικασίες. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει περίτρανα ότι, τα κόμματα αποτελούν μεγάλο και αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών, όμως την ίδια στιγμή οφείλουν να την αφουγκράζονται και να την ακολουθούν ούτως ώστε να αποτελούν υγιή κύτταρα της δημοκρατίας. Περαιτέρω, σημαντικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης επικράτησε στις παραγωγικές ομάδες του πληθυσμού (ηλικίες 34-64) με ποσοστά πέραν του μέσου όρου του καθώς και στην γυναικεία ψήφο. Κάνοντας μια αναφορά στην δεύτερη Κυριακή των εκλογών, να σημειώσουμε ότι οι δημοσκόποι δικαιώθηκαν και πάλι αφού σε όλα τα σενάρια από την αρχή ο Νίκος Χριστοδουλίδης κέρδιζε όποιον αντίπαλο και αν είχε απέναντι του. Παρόλο που το 40% των ψήφων που έλαβε ο Αβέρωφ Νεοφύτου την πρώτη Κυριακή επέλεξε τον Αντρέα Μαυρογιάννη τη δεύτερη και μείωσαν την διαφορά, αυτό  δεν ήταν ουσιώδης παράγοντας για την ανατροπή των προγνωστικών.

*CEO Prime MR & Consulting Lt