Περίπου 165.000 εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα και πάνω από 33.000 μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται επί ξύλου κρεμάμενοι με τον φόβο τι θα φέρει η επόμενη μέρα. Όταν ο κίνδυνος για την ανθρώπινη ζωή εκλείψει λόγω της επιδημίας του κορωνοϊου, μοιραία το ενδιαφέρον θα στραφεί στις οικονομικές επιπτώσεις και τι θα έχει αφήσει πίσω η λαίλαπα του κορωνοϊού. Προς το παρόν υπάρχουν μόνον σενάρια και συνεπώς δεν υπάρχει ασφαλής πρόβλεψη. Ο κλονισμός της οικονομίας είναι αναμφισβήτητος και στην περίπτωση που οι σημερινές συνθήκες παραταθούν πέραν των επόμενων 3-4 μηνών, τότε ο κλονισμός σε μεγάλο βαθμό θα είναι πολύ μεγάλος. 

Oυσιαστικά το κοντέρ της οικονομίας μηδένισε από τις 15 Μαρτίου με την εξαγγελία των μέτρων από την κυβέρνηση με στόχο να διαφυλάξει τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, από τις προηγούμενες μέρες δίνονταν τα προμηνύματα για τι πρόκειται να ακολουθήσει, λόγο της πολυμέτωπης μάχης με τον «αόρατο εχθρό». 

Οι επιχειρήσεις σε νευραλγικούς τομείς κατέβασαν ρολά και μοιραία οι εξελίξεις έχουν συμπαρασύρει και τους εργαζόμενους. Αποφασίστηκε όπως αναστείλουν τη λειτουργία από τις 6 π.μ. της 16ης Μαρτίου και για περίοδο 4 εβδομάδων, δηλαδή μέχρι τις 13 Απριλίου οι πιο κάτω επιχειρήσεις: Εμπορικά κέντρα, πολυκαταστήματα, καφετέριες, καφενεία, μπαρ και  όλες οι επιχειρήσεις εστίασης. Εξαιρούνται οι υπηρεσίες κατ’ οίκον διανομής. Κέντρα διασκέδασης, κινηματογράφοι, θέατρα, αίθουσες θεαμάτων, βιβλιοθήκες, μουσεία, αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι, πρακτορεία τυχερών παιχνιδιών, καζίνο κ.λπ.

Αθλητικές εγκαταστάσεις, αθλητικοί όμιλοι, πολιτιστικοί όμιλοι και σωματεία, θεματικά πάρκα (λούνα πάρκ κλπ), κουρεία, κομμωτήρια, κέντρα αισθητικής-μασάζ. Οι πιο πάνω επιχειρήσεις διατηρούν τη δυνατότητα κεκλεισμένων των θυρών να εκτελούν διοικητικές ή άλλες εργασίες με απαραίτητη προϋπόθεση την  τήρηση όλων των κανόνων υγιεινής. Τα ξενοδοχεία αναστέλλουν τις εργασίες τους μέχρι τις 30/04/2020. 

Έρχεται ρευστότητα 

Tο μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας βρίσκεται ολικά ή μερικά σε υποχρεωτική «αργία» και το θέμα είναι με πόσα οικονομικά τραύματα θα βγει από την καραντίνα. Οι αποφάσεις της Κεντρικής Τράπεζας ενθαρρύνουν τις τράπεζες να παραχωρήσουν πρόσθετη ρευστότητα στην οικονομία, να δεχθούν αναστολή πληρωμής δόσεων και να μειώσουν επιτόκια και χρεώσεις σε νέες διευκολύνσεις. Η στήριξη των πελατών είναι μονόδρομος, γιατί διαφορετικά τα προβλήματα των τραπεζών θα αυξηθούν και στο τέλος θα τις συμπαρασύρουν.

Αναμφίβολα η δημιουργία νέας γενιάς κόκκινων δανείων τρομάζει τράπεζες και επόπτες. Τα stress tests αναβλήθηκαν για το 2021 και η ΕΚΤ άφησε να φανεί ότι οι σχεδιασμοί για τη μείωση των προβληματικών δανείων θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Στην Κύπρο παρακολουθούν, όμως, με μεγάλο ενδιαφέρον τη συζήτηση για τα «κόκκινα» δάνεια που άνοιξαν Γάλλοι και Ιταλοί, μιλώντας για τα αυτονόητα, ότι δηλαδή σε μια τέτοια κρίση είναι μαθηματικά βέβαιη και αναπόφευκτη η αθέτηση πληρωμών από φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι Ιταλοί ανακοίνωσαν «πάγωμα» πληρωμών για ενυπόθηκα δάνεια, οι Γάλλοι ζητάνε αλλαγές στις προϋποθέσεις χαρακτηρισμού των δανείων ως «κόκκινων» κι όλα αυτά με φόντο εκτιμήσεις (Goldman Sachs) ότι η κερδοφορία των τραπεζών της Ευρωζώνης θα περιοριστεί κατά τουλάχιστον 16 δις ευρώ. 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ο κορωνοϊός φέρνει χαλάρωση για τις τράπεζες

Δραστικά και επιπρόσθετα μέτρα από αυτά που έχουν ήδη εξαγγελθεί, ετοιμάζει η κυβέρνηση για ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Τα μέτρα θα είναι βασισμένα στο γερμανικό μοντέλο μέτρων που λήφθηκε πρόσφατα και θα αποτελέσουν δίκτυ ασφαλείας για τη διασφάλιση της λειτουργίας των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας. Το νέο πακέτο μέτρων θα  στοχεύει στην τόνωση της ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μέσω εγγυημένων δανείων ή επιδότησης τόκων. Επίσης, ενδεχομένως να διαφοροποιηθεί το πλαίσιο για ευέλικτη εργασία αλλά και να γίνουν ευνοϊκές φορολογίες διευθετήσεις ώστε να μην πιεστεί περαιτέρω η ρευστότητα των επιχειρήσεων.

Τα προβλήματα δεν περιμένουν

Η λήξη του συναγερμού αναμένεται να βγάλει στην επιφάνεια και τα προβλήματα των επιχειρήσεων αλλά και την αγωνία των εργαζομένων. Οι επιχειρηματίες βλέπουν άδεια τα ταμεία και οι υποχρεώσεις να συσσωρεύονται. Κύκλος εργασιών ανύπαρκτος για τα ξενοδοχεία και τα πολυκαταστήματα, οι πληρωμές σε συνεργάτες και πληρωμές περιμένουν, το ενοίκιο κάθε μήνα πρέπει να καταβάλλεται όπως και η δόση δανείου. Σε καλύτερη μοίρα φαίνεται να βρίσκονται οι υπεραγορές δεδομένου ότι επηρεάζονται σε μικρότερο βαθμό από τα περιοριστικά μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, που περιλαμβάνουν κλείσιμο καταστημάτων. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρηματίες είναι μετακυλούμενα και στους εργαζόμενους με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα. Η αθέτηση πληρωμών, η ανεργία, η μείωση μισθών είναι μια σειρά μεγάλων προβλημάτων που τρομάζει το σύστημα.  

Έσβησε η μηχανή του τουρισμού

Οι εργαζόμενοι στον κλάδο του τουρισμού και επισιτισμού θίγονται όσο κανένας άλλος κλάδος από την κρίση του κορονοϊού. Η αδρανοποίηση της τουριστικής βιομηχανίας συμπαρασύρει μια ολόκληρη σειρά επαγγελμάτων και εργαζομένων. Τουριστικά γραφεία, τουριστικούς πράκτορες, αεροπορικές εταιρείες, τουριστικά λεωφορεία, ταξί, εστιατόρια, καφέ. Με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας ο μέσος όρος των εργαζομένων στα ξενοδοχεία, στα εστιατόρια και σε όλα τα παρεμφερή ήταν 37.826 το 2019. Οι επιχειρήσεις στις δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής και καταλύματος είναι 5.770.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ψηφιακή στροφή στο επιχειρείν

Οι αριθμοί και μόνο προκαλούν τρόμο αν οι επιχειρήσεις δεν μπορέσουν να επανέλθουν στην παραγωγική διαδικασία, συμπαρασύροντας εργαζόμενους και τραπεζικό σύστημα. Χιλιάδες εργαζόμενοι αγωνιούν τι θα γίνει και ποια θα είναι η επόμενη μέρα, καθώς τέτοια περίοδο άλλες χρονιές, οι εργαζόμενοι που είχαν ανεργιακό επίδομα επέστρεφαν στη δουλειά τους και υπήρχε και η διαδικασία πρόσληψης προσωπικού. Πέρυσι στην τουριστική βιομηχανία το πρώτο τρίμηνο οι απασχολούμενοι ήταν 29.980 και το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο αυξήθηκαν στις 42,140 και 42.012 αντίστοιχα. Σήμερα οι εργαζόμενοι και οι επιχειρηματίες του τουριστικού κλάδου περιμένουν αν τα ξενοδοχεία ανοίξουν τέλος Απριλίου ή αν θα υπάρξει νέα παράταση. 

Πλήγμα για τον μεγάλο εργοδότη

Το λιανικό εμπόριο είναι από τους μεγαλύτερους εργοδότες της Κύπρου μαζί με τους εργαζόμενους για την επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών. Ο μέσος όρος των εργαζομένων τέλος του 2019 ήταν 72.973. Το πρώτο τρίμηνο του 2019 ο αριθμός υπαλλήλων που απασχολούσε ο τομέας ήταν 74.652, το δεύτερο τρίμηνο 73.139, το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο 72.893 και 71.596 αντίστοιχα. Το μέγεθος του τομέα φαίνεται και από τον αριθμό των επιχειρήσεων που φθάνουν τις 16.704. Τα προβλήματα στο λιανικό εμπόριο αναμένεται να αυξηθούν, λόγω ότι υπάρχει το προσωρινό λουκέτο, τα πάγια έξοδα τρέχουν και το προσωπικό αγωνιά για την επόμενη μέρα. 

Μικρότεροι εργοδότες

Η μεταποίηση είναι ένας τομέας που εργοδοτούσε κατά μέσο όρο 30.290 άτομα το 2019 και ο αριθμός των επιχειρήσεων αριθμεί στις 5.024. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της μεταφοράς και αποθήκευσης ήταν κατά μέσο όρο 17.635 το 2019 και ο αριθμός των επιχειρήσεων 3.113. Στον τομέα της ενημέρωσης και επικοινωνίας εργοδοτούσε κατά μέσο όρο 10.865 εργαζόμενους και το σύνολο των επιχειρήσεων είναι 1.644. Ο τομέας της τέχνης, της διασκέδασης και της ψυχαγωγίας εργοδοτούσε  το 2019 κατά μέσο όρο 7.674 εργαζόμενους. Ο αριθμός των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 2.073.

Για πόσο ακόμη

Ο κλάδος που φαίνεται να έχει ακόμη αντιστάσεις είναι ο κατασκευαστικός. Το ερώτημα είναι για πόσο ακόμη οι μηχανές θα δουλεύουν. Ένα από τα ερωτήματα που αναφύονται, είναι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με τον κορωνοϊό, πόσο θα επηρεάσει τα ακίνητα. Δηλαδή τη ζήτηση από ξένους, τη ζήτηση από Κύπριους και πως θα κινηθούν οι τιμές. Ο κατασκευαστικός τομέας το 2019 απασχολούσε 40.287 εργαζόμενους και ο αριθμός των επιχειρήσεων ήταν 7.847.