Ο Σάββας Αλεξάνδρου, διευθυντής Περιφερειακού Γυμνασίου Αγίου Μάμαντος Τραχωνίου και συνεργάτης Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού, γράφει τη δημιουργία του ανθρώπου.
Στην Ορθόδοξη Πατερική Γραμματεία τονίζεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι Εικόνα Θεού. Αυτό σημαίνει πως έλαβε από Αυτόν κάποια δώρα που τον κάνουν να ξεχωρίζει από τα άλογα ζώα. Καταρχάς έχει νου. Σχολιάζοντας θεολογικά το δώρο αυτό του Θεού ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής λέει: «Νους τω Θεω συναπτόμενος δι΄ ευχής και αγάπης φιλόσοφος, δίκαιος, άγιος καθίσταται». Ο νους όχι απλά βοηθά τον άνθρωπο να σκέφτεται, αλλά προσκολλώμενος στον Θεό διά της προσευχής και της αγάπης καθιστά τον όλον άνθρωπο φιλόσοφο, δίκαιο, άγιο.
Ο νους ως χαρακτηριστικό στοιχείο του Κατ΄ Εικόνα γεννά τη γνώση. Μόνο ο άνθρωπος έχει αυτή την ικανότητα να μελετά τα φυσικά φαινόμενα και να μπορεί με τη δύναμη του νου να υποτάσσει και αυτά ακόμα τα στοιχεία της φύσεως. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος θα πει: «Η γνώσις δόσις εστίν αγαθή η υπό του Θεού δοθείσα τω ανθρώπω εξ αρχής της αυτού διαπλάσεως». Με αυτή τη γνώση ο άνθρωπος δημιούργησε την τεχνολογία, τις επιστήμες, τα γράμματα.
Απόρροια του νου είναι το δεύτερο δώρο του Θεού, η ελεύθερη θέληση. Μόνο ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να σκέφτεται και να αποφασίζει ελεύθερα. Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος τονίζει πως ο ίδιος ο Θεός σέβεται το αυτεξούσιο δηλαδή την ελεύθερη θέληση του ανθρωπίνου προσώπου. Γι΄ αυτό ακριβώς τον λόγο και δεν αναγκάζει κανένα να ακολουθήσει τις εντολές Του. Τυχόν αφαίρεση του αυτεξουσίου σημαίνει τον υποβιβασμό του ανθρωπίνου προσώπου και την εξίσωσή του με τα άλογα ζώα. Λέει, λοιπόν, ο Ιερός Πατήρ: «Ο Θεός τους μη βουλομένους πολεμάν ουκ αναγκάζει και τούτο, ίνα μη αντανέλη αφ΄ ημών το αυτεξούσιον της λογικής ημών φύσεως και ούτως καταγάγει ημάς εις την τάξιν των αλόγων ζώων».
Οι Θεοφόροι Πατέρες υποστηρίζουν πως το προπατορικό αμάρτημα ήταν αποτέλεσμα της κακής χρήσης του αυτεξουσίου, όπως βέβαια και κάθε αμαρτία. Εξάλλου, ο Μέγας Αντώνιος δίνοντας το στίγμα του λογικού ανθρώπου το συνδέει με την ορθή χρήση του αυτεξουσίου. Λέει χαρακτηριστικά: «Λογικοί εισίν οι έχοντες λογικήν ψυχήν και οι δυνάμενοι διακρίνειν τι εστίν το αγαθόν και τι εστίν το κακόν και τα μεν φαύλα φεύγοντες τα δε αγαθά πράττοντες». Άλλο χαρακτηριστικό του Κατ΄ Εικόνα είναι και η καλλιέργεια των αρετών. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον περίφημο «Αγιορείτικο τόμο» του, αναλύοντας την έννοια της αρετής, παρατηρεί: «Αρετή εστίν Θεού μίμησις προς Θείαν ένωσιν». Αρετή είναι ο τρόπος που ο άνθρωπος μιμείται τον Θεό με στόχο να ενωθεί με τις Θείες άκτιστες ενέργειές Του και να καταστεί έτσι θέσει και ενεργεία Θεός. Ο Άγιος Θαλάσσιος ο Λίβυος τονίζει πως οι αρετές είναι η αιτία για τις αγαθές συμπεριφορές των ανθρώπων. Αιτία δε της καλλιέργειας των αρετών είναι οι Εντολές του Θεού. Λέει χαρακτηριστικά ο Ιερός Πατήρ: «Αι αρεταί εισίν αιτίαι των αγαθών εννοιών. Αιτίαι δε των αρετών εισίν αι εντολαί». Κορυφαία αρετή που εξανθρωπίζει το ανθρώπινο πρόσωπο είναι η αγάπη.
Τέλος, ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο τη δυνατότητα της αθανασίας. Ο άνθρωπος είναι προορισμένος για την αιωνιότητα. Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης στις περίφημες «Κατηχήσεις» του τονίζει: «Καν περί τα εβδομήκοντα ή ογδοήκοντα έτη η ζωή ημών εις ουδέν εστίν εις τους απεράντους αιώνας».
Δυστυχώς, το Κατ΄ Εικόνα αμαυρώθηκε με το προπατορικό αμάρτημα, το οποίο κατά τη Θεολογία του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς δεν ήταν τίποτα άλλο παρά: «Η προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει Θεός, χωρίς Θεό και εναντίον του Θεού». Έκτοτε σκοτίστηκε το Κατ΄ Εικόνα. Ο άνθρωπος κατά τον Άγιο Δωρόθεο εξέπεσε «εκ του κατά φύσιν εις το παρά φύσιν». Ο νους του ανθρώπου ρέπει πλέον προς τα πάθη, τα οποία με τη σειρά τους σβήνουν τις αρετές. Η αγάπη παραμερίζει και τη θέση της παίρνει η φιλαυτία. Ο άνθρωπος βιώνει τον πνευματικό και σωματικό θάνατο. Η αμαρτία που είναι ουσιαστικά, κατά τους Θεοφόρους Πατέρες, το ξαστόχισμα στην επίτευξη της ευτυχίας εκφράζει την τραγωδία του μεταπτωτικού ανθρώπου. Είναι συγκλονιστικό αυτό που αναφέρει ο Μέγας Βασίλειος: «Διά της αμαρτίας αλλοτριούται ο άνθρωπος τω Θεώ και οικειούται τω Διαβόλω». Με την αμαρτία αποξενώνεται από τον Θεό και γίνεται, δυστυχώς, ένα με τον Διάβολο. Για την Ορθόδοξη Πατερική Θεολογία η Εκκλησία αποτελεί το μοναδικό μέσο άρσης της αμαύρωσης του Κατ΄ Εικόνα. Μόνο μέσα στην Εκκλησία, ορθά πολιτευόμενος ο άνθρωπος, φέρει γνήσιο τον Εικονισμό του Θεού στο πρόσωπό του.
