Έξι άνθρωποι, έξι χειρουργικές επεμβάσεις. Οι τρεις έδωσαν ζωή και οι άλλοι τρεις ξαναγεννήθηκαν. Η αλυσίδα ζωής στήθηκε στη γωνιά της Ανατολικής Μεσογείου την 1η Μαρτίου 2023. Η μια της άκρη στο Ισραήλ και η άλλη στην Κύπρο. Γιατροί, νοσηλευτές, άλλοι επαγγελματίες υγείας, συντονιστές, κρατικοί αξιωματούχοι και λειτουργοί εργάστηκαν μέρες προηγουμένως. Τα πάντα έπρεπε να λειτουργήσουν άψογα. Μελέτησαν και την τελευταία λεπτομέρεια. Δεν υπήρχαν περιθώρια για λάθη και κενά στην όλη διαδικασία. Και όλα κύλησαν καλά και όπως έπρεπε. Τρεις άνθρωποι σώθηκαν, τρεις άλλοι έλαμψαν για την ανθρωπιά τους.

Μια συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, συντέλεσε στο θαύμα. Οι χιαστί μεταμοσχεύσεις έγιναν πραγματικότητα. Η συνέχεια του εγχειρήματος που σώζει ζωές βρίσκεται στην ψυχές των πολιτών, ισραηλινών και κύπριων.

Τι είναι οι χιαστί μεταμοσχεύσεις ή διασταυρωμένες μεταμοσχεύσεις; Ένας ασθενής χρειάζεται μεταμόσχευση. Διαθέτει τον δικό του δότη, ο οποίος μπορεί να είναι συγγενής του ή όχι. Δεν μπορεί όμως να γίνει μεταμόσχευση για διάφορους λόγους, είτε ιστοσυμβατότητας, είτε άλλους. Την ίδια ώρα, ένας άλλος ασθενής που χρειάζεται επίσης μεταμόσχευση διαθέτει κι εκείνος τον δικό του δότη, ο οποίος επίσης δεν μπορεί για επιστημονικούς και ιατρικούς λόγους να τον βοηθήσει. Οι δύο ασθενείς, ανταλλάζουν δότη. Δύο άνθρωποι σώζονται. Ακόμα πιο μεγάλο, γίνεται το θαύμα όταν οι δότες είναι άνθρωποι που δωρίζουν όργανα χωρίς να έχουν οι ίδιοι ή ένας δικός τους άνθρωπος κάποιο όφελος. Απλά διαθέτουν το ψυχικό σθένος που χρειάζεται για να βοηθήσουν τον οποιονδήποτε χρειάζεται τη βοήθεια τους.

Η μεγάλη αλυσίδα ζωής στήθηκε στις 5:00 το πρωί της Τετάρτης, 1ης Μαρτίου 2023, στο 𝗥𝗮𝗯𝗶𝗻 𝗠𝗲𝗱𝗶𝗰𝗮𝗹 𝗖𝗲𝗻𝘁𝗲𝗿 – 𝗕𝗲𝗶𝗹𝗶𝗻𝘀𝗼𝗻 𝗛𝗼𝘀𝗽𝗶𝘁𝗮𝗹 στο Ισραήλ, με την αφαίρεση του πρώτου νεφρού από 50χρονη, μη συγγενή, αλτρουίστρια δότρια. Το μόσχευμα μεταφέρθηκε με ειδική πτήση στο γενικό νοσοκομείο Λευκωσίας, με 59χρονο Κύπριο να βρίσκεται έτοιμος για να το δεχθεί. Την ίδια ώρα, στη Λευκωσία, έγινε αφαίρεση του ενός νεφρού της 65χρονης αδερφής του λήπτη και το μόσχευμα στάλθηκε στο 𝗦𝗵𝗲𝗯𝗮 𝗠𝗲𝗱𝗶𝗰𝗮𝗹 𝗖𝗲𝗻𝘁𝗲𝗿 – 𝗧𝗲𝗹 𝗛𝗮𝗦𝗵𝗼𝗺𝗲𝗿 𝗛𝗼𝘀𝗽𝗶𝘁𝗮𝗹 στο Ισραήλ για μεταμόσχευση σε έναν 57χρονο ασθενή, που βρισκόταν στην εθνική λίστα αναμονής.  Στις 7.00 το πρωί, μια 44χρονη γυναίκα μπήκε στο χειρουργείο του νοσοκομείου Sheba για τη δεύτερη αλτρουιστική δωρεά. Η τελευταία επέμβαση στην αλυσίδα πραγματοποιήθηκε στο 𝗕𝗲𝗶𝗹𝗶𝗻𝘀𝗼𝗻 𝗛𝗼𝘀𝗽𝗶𝘁𝗮𝗹 στις 12 το μεσημέρι, με την μεταμόσχευση σε ένα 76χρονο αιμοκαθαιρόμενο ασθενή.

Οι μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών μετά την ολοκλήρωση όλων των χειρουργικών επεμβάσεων δίνουν σαφή μηνύματα σε όλους. Ένα πρόσφατο άρθρο στον ισραηλινό ειδησεογραφικό ιστότοπο Ynet, έδωσε φωνή σε αυτούς τους ανθρώπους ενώ στην Κύπρο ο ασθενής που έλαβε μόσχευμα περιέγραψε στον «Φ» την δική του εμπειρία. (Η μετάφραση του δημοσιεύματος του Ynet έγινε από την πρεσβεία του Ισραήλ στην Κύπρο).

Η πρώτη που χειρουργήθηκε ήταν η Lee-Shay Levanoni (50), μητέρα τεσσάρων παιδιών από το Kfar Haroeh. Η Lee, σύμφωνα με τον ισραηλινό τύπο,  άκουσε για πρώτη φορά για τη δωρεά οργάνων πριν από περίπου ένα χρόνο, όταν ένα μέλος της οικογένειάς της δώρισε ένα όργανο. 

«Ο σύζυγός μου και εγώ ενδιαφερθήκαμε για αυτό το θέμα, μας ακουγόταν εκπληκτικό» ανέφερε στο Ynet. «Εκείνη την εποχή αρρώστησε η μητέρα μου και έφυγε από τη ζωή, οπόταν το θέμα ξεχάστηκε. Πριν από περίπου έξι μήνες, έλαβα ένα email ότι μια γειτόνισσα στο χωριό χρειαζόταν δωρεά νεφρού. Μετά από κάποιο διάστημα, βρέθηκε δότης για εκείνη, ξεκίνησα όμως ξανά να ενδιαφέρομαι για τη δωρεά οργάνων. Λίγους μήνες αργότερα πέθανε ο πατέρας μου, αλλά αποφάσισα ότι αυτή τη φορά θα το πάω μέχρι τέλους».

Αρχικά, η Lee-Shay Levanoni επρόκειτο να δωρίσει σε γειτόνισσα της. Την Rebecca Glasner, 76 ετών, η οποία δεν μπορούσε να βρει συμβατό δότη μεταξύ των μελών της οικογένειάς της και των φίλων της. «Ξεκινήσαμε τη διαδικασία μαζί, μέχρι που έλαβα ένα τηλεφώνημα από τον συντονιστή μεταμοσχεύσεων που μου πρότεινε να κάνω διασταυρούμενη μεταμόσχευση. ‘Δωρίστε για κάποιον στην Κύπρο και η Rebecca θα πάρει νεφρό στο Ισραήλ’ μου είπαν».

Και η Lee δέχθηκε την πρόσκληση. «Μετά την επέμβαση, είχα ναυτία και είπα στον εαυτό μου “τι στο διάολο σκεφτόσουνα;” Όταν πέρασε όμως ο πόνος και τελείωσαν όλα, έμεινα με την αίσθηση ότι έκανα ένα δώρο σε κάποιο. Είμαι χαρούμενη σήμερα. Αυτό που λέω σε όλους είναι: στην ηλικία των 50, αντί να αγοράσετε μια μοτοσικλέτα με κίνδυνο να σκοτωθείτε, πηγαίνετε να κάνετε κάτι καλό».

Η αντίδραση της οικογένειας της επίσης αξιοθαύμαστη: «Η μεγάλη μας κόρη έχει δωρίσει ήδη τέσσερις φορές τα μαλλιά της και μία φορά μυελό των οστών. Ο γιος μας είναι στρατιώτης και έχει κάρτα δότη οργάνων. Η δωρεά οργάνων δεν είναι κάτι νέο για εμάς».

Μια από τους λήπτες της αλυσίδας ζωής, η Rebecca Glasner , είναι κλινική ψυχολόγος, μητέρα πέντε παιδιών και έχει έξι εγγόνια. Μετά από χρόνια νεφρικής δυσλειτουργίας, πριν από περίπου έξι μήνες ξεκίνησε κατ’ οίκο αιμοκάθαρση.

«Όταν μου είπαν ότι βρέθηκε δότης, ήμουν αρκετά δύσπιστη, λόγω της προηγούμενης εμπειρίας μου, όταν δυνητικοί δότες απορρίφθηκαν την τελευταία στιγμή. Προσπάθησα να μην έχω ψηλές προσδοκίες, για να μην απογοητευτώ και πάλι. Και μετά, γνώρισα τη Lee-Shay, η οποία έγινε πια μέλος της οικογένειας μου. Είναι μια καταπληκτική γυναίκα που επιδιώκει να κάνει κάτι καλό στον κόσμο. Θα την ευγνωμονώ σε όλη μου τη ζωή. Δεν ήμουν εγώ η λήπτρια (του μοσχεύματος που δώρισε), αλλά χάρη σε αυτήν βρήκα ένα συμβατό όργανο».

Η Rebecca, δεν γνωρίζει τίποτα για την δωρήτρια του μοσχεύματος που έλαβε, πέρα από το ότι είναι 44 ετών και το όνομά της είναι Keren Baron. «Της είμαι ευγνώμων και της εύχομαι να έχει μια υπέροχη ζωή. Χάρη σε αυτήν ζω μια ζωή φυσιολογική και χωρίς φόβο για το αύριο. Δεν ξέρω αν θα τολμούσα να δωρίσω ένα όργανο, αν και είμαι πάντα έτοιμη να κάνω πολλά πράγματα για τους άλλους. Γνώρισα τους ωραιότερους ανθρώπους, που ήταν πρόθυμοι να κάνουν την υπέρβαση, να προσφέρουν παραπάνω. Βγάζω το καπέλο σε αυτούς τους ανθρώπους».

 >>Για να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι πρέπει να πυκνώσουμε το φως 

Η Keren Baron, της οποίας το νεφρό μεταμοσχεύθηκε στην Rebecca, είναι φυσιοπαθητικός και ζει στο Beit Aryeh-Ofarim. Είναι παντρεμένη και μητέρα τριών παιδιών. Πριν από περίπου εννέα μήνες, έκανε εγγραφή στο Εθνικό Κέντρο Μεταμοσχεύσεων για δωρεά οργάνων. «Η ιδέα έτρεχε στο μυαλό μου εδώ και δύο ή τρία χρόνια, από τότε που μάθαινα από τα μέσα ενημέρωσης ιστορίες δωρεάς οργάνων. Μια Παρασκευή σηκώθηκα, έστειλα τα παιδιά στο σχολείο, έβαλα μουσική, άρχισα να καθαρίζω και να μαγειρεύω, και ένιωσα ότι ήμουν πραγματικά ευτυχισμένη. Εκείνη την στιγμή, μου ήρθε η σκέψη ότι ήθελα να κάνω κάτι καλό και για τους άλλους. Άνοιξα τον υπολογιστή μου και έστειλα ένα μήνυμα στο Εθνικό Κέντρο Μεταμοσχεύσεων. Μου απάντησαν μέσα σε μια ώρα. Την Κυριακή, είχε ήδη κλείσει ραντεβού με τον γιατρό και ξεκίνησα τη διαδικασία που περιλάμβανε μία σχολαστική ιατρική και ψυχοκοινωνική αξιολόγηση και προετοιμασία».

Οι εννέα μήνες παραμονής της στη λίστα για δωρεά οργάνων «ήταν σαν να περνούσα εγκυμοσύνη, σαν να προετοιμαζόμουν για τοκετό. Υπάρχει κάτι στο “δίνω ζωή” που συνοδεύεται από τεράστιο ενθουσιασμό και μια ενεργειακή φόρτιση που σε εμψυχώνει και σε ενδυναμώνει σε υπέρτατο βαθμό. Θέτοντας τα μειονεκτήματα ή τον κίνδυνο που διέτρεχα, απέναντι στο όφελος για την άλλη πλευρά, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι έκανα κάτι καλό.  Δεν καταλαβαίνω γιατί πολλοί άνθρωποι διστάζουν να το κάνουν. Σε αυτές τις γκρίζες μέρες που ζούμε, ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι είναι να πυκνώσουμε το φως». 

Kαι στην Κύπρο πρέπει να αναπτύξουμε κουλτούρα δότη

«Οι μόνοι που είχαμε συγγενική σχέση σε αυτή την αλυσίδα ζωής ήμασταν εγώ και η αδελφή μου. Η πράξη αυτών των ανθρώπων εκεί στο Ισραήλ να δώσουν νεφρό από καθαρό αλτρουισμό, είναι αξιοθαύμαστη. Είναι μεγαλείο ψυχής», λέει στον «Φ» ο Κύπριος λήπτης νεφρού Βίκτωρας Χατζηαβραάμ (συνέντευξη του κ. Χατζηαβραάμ δημοσιεύθηκε στην χθεσινή έκδοση του «Φ»). 

«Εκείνο που θέλω να πω είναι ότι και εδώ στην Κύπρο πρέπει να αναπτύξουμε ανάλογη κουλτούρα. Δεν αναφέρομαι μόνο στους ζώντες δότες. Πρέπει να ενισχύσουμε τις μεταμοσχεύσεις γενικά. Ένας πτωματικός δότης μπορεί να σώσει πολλές ζωές. Πρέπει να μεριμνήσουμε ώστε όλοι μας, εάν βρεθούμε σε εκείνη την δύσκολη θέση που ένας άνθρωπος μας κηρύσσεται κλινικά νεκρός, να είμαστε έτοιμοι να πούμε «ναι» και να δωρίσουμε τα όργανα του. Πρέπει να καταλάβουμε ότι μετά τη μεταμόσχευση ένας άνθρωπος συνεχίζει να ζει κανονικά τη ζωή του. Πρόκειται πραγματικά για ένα δώρο ζωής», είπε και τόνισε, «πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι ο καθένας από εμάς μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθεί στη θέση ενός λήπτη οργάνου. Όταν το κατανοήσουμε αυτό, θα κατανοήσουμε και τη σημασία της δωρεάς». 

Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία της χιαστί μεταμόσχευσης, ο κ. Χατζηαβραάμ έθιξε την απουσία συντονισμένης προσπάθειας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Να χαιρετίσω την απόφαση του υπουργείου υγείας να συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια με την συμφωνία που έχει γίνει με το Ισραήλ. Εκείνο όμως που με ξενίζει είναι το γεγονός ότι μια ολόκληρη Ε.Ε., δεν έχει μεριμνήσει για τη δημιουργία μιας τράπεζας δεδομένων στην οποία να είναι καταχωρημένοι πιθανοί δότες και πιθανοί λήπτες ώστε να γίνονται ανταλλαγές μεταξύ τους και να προχωρήσουν οι «χιαστί» μεταμοσχεύσεις. Η διαδικασία αιμοκάθαρσης στην οποία υποβάλλονται δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σε ολόκληρη την Ευρώπη κοστίζει πολύ ακριβά στα κράτη και έχει τεράστιες επιπτώσεις στις ζωές των ασθενών». 

Συνεχίζοντας, έθιξε ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα: «παρατήρησα ότι στο Ισραήλ οι μεταμοσχεύσεις από την αλυσίδα ζωής στην οποία συμμετείχα εγώ, έγιναν και σε ανθρώπους άνω των 75 ετών. Στην Κύπρο δυστυχώς όσοι είναι άνω των 75 δεν έχουν το δικαίωμα στη μεταμόσχευση. Παραμένουν στη διαδικασία της αιμοκάθαρσης. Ταλαιπωρούνται, δεν έχουν την ποιότητα ζωής που αξίζει στον κάθε άνθρωπο να έχει. Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε στην Κύπρο. Ο κάθε άνθρωπος, σε όποια ηλικία και αν είναι πρέπει να έχει το δικαίωμα στη ζωή». 

Στους πρωταγωνιστές της αλυσίδας ζωής που στήθηκε την 1η Μαρτίου, οι γιατροί της μεταμοσχευτικής κλινικής του γενικού νοσοκομείου Λευκωσίας. «Αυτούς τους ανθρώπους της μεταμοσχευτικής κλινικής θέλω να τους ευχαριστήσω για την άψογη συμπεριφορά και τον τρόπο με τον οποίο με αντιμετώπισαν. Ειλικρινά η δική τους στάση ήταν ιδιαίτερα σημαντική και μου έδωσε δύναμη», είπε ο κ. Χατζηαβραάμ.

Σε δηλώσεις του τη συγκεκριμένη ημέρα, φανερά ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα, ο γενικός χειρουργός Μιχαήλ Παπούλας, εξήγησε ότι «η χιαστί αυτή μεταμόσχευση ανοίγει νέους δρόμους για όλους τους ασθενείς οι οποίοι είναι στη λίστα αναμονής ή έχουν ζώντα δότη με τον οποίο δεν είναι συμβατοί διότι ακόμη και ζευγάρια ασύμβατα μεταξύ τους θα μπορούν, μπαίνοντας σε μία μεγάλη δεξαμενή με άλλα ασύμβατα ζευγάρια, να βρουν ένα κατάλληλο άλλο ζευγάρι δοτών με το οποίο θα είναι συμβατοί». Καταλήγοντας ο κ. Παπούλας πρόσθεσε ότι «για μας αυτή είναι μια μεγάλη στιγμή και πιστεύουμε ότι θα επαναληφθεί σύντομα με άλλα ζευγάρια Κύπριους και Ισραηλινούς». 

O νεφρολόγος Ανδρέας Σολουκίδης, χαρακτήρισε «ιστορική την ημέρα» προσθέτοντας ότι «μπορούμε να δώσουμε ελπίδα στους ασθενείς που περιμένουν στη λίστα αναμονής που έχουν τους δότες τους αλλά δεν μπορούν να λάβουν το μόσχευμα από αυτούς. Η διαδικασία της χιαστί μεταμόσχευσης εφαρμόζεται με επιτυχία στην Ευρώπη και παγκόσμια τα τελευταία 10 χρόνια. Πλέον η Κύπρος μπαίνει στο χάρτη των χωρών που μπορούν να την προσφέρουν. Τα ζευγάρια που υπό άλλες συνθήκες δεν μπορούσαν να μεταμοσχευτούν αποκτούν ελπίδα. Αυτή τη στιγμή στη λίστα υπάρχουν 3 ζευγάρια που βρίσκονται ήδη στην λίστα ανταλλαγής με το Ισραήλ και θέλουμε σαν Μεταμοσχευτική Κλινική το επόμενο διάστημα να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας». Ο κ. Σολουκίδης ευχαρίστησε τις διοικήσεις των Υπουργείων Υγείας, Κύπρου και Ισραήλ, τον ΟΚΥπΥ για τη βοήθεια που παρέχει και τους Συνδέσμους Ασθενών.

Η πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Νεφροπαθών, Έμιλη Πετρίδου, χαιρέτισε τη συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ η οποία όπως είπε «δίνει ελπίδες στους ασθενείς μας οι οποίοι είτε έχουν δότη αλλά δεν είναι συμβατοί είτε ψάχνουν δότη για να έχουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον θα δούμε και άλλα ζευγάρια να μεταμοσχεύονται με αυτό τον τρόπο». 

300 διασταυρούμενες  μεταμοσχεύσεις

Ο Eviatar Nesher, διευθυντής του Τμήματος Μεταμοσχεύσεων Οργάνων στο Beilinson Hospital είπε: «Είμαι χαρούμενος και ενθουσιασμένος που ξεκίνησε αυτή η συνεργασία. Εύχομαι να συνεχίσουμε με περισσότερες ανταλλαγές στο μέλλον όπως γίνεται ήδη με Αυστρία Τσεχία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.  Από την εμπειρία μας με τις περίπου 300 διασταυρούμενες μεταμοσχεύσεις οργάνων που πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο μας, πιστεύω πραγματικά ότι αυτή είναι η καλύτερη λύση για τη μείωση του χρόνου για τους ασθενείς που πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια και βρίσκονται σε λίστα αναμονής».

To πρόγραμμα ανταλλαγής οργάνων

Η εμπειρία που έχει ήδη αποκτήσει το Ισραήλ στον τομέα αυτό, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εφόδιο για την Κύπρο. Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα του ιστότοπου Ynet: 

«Κάθε αλυσίδα διασταυρούμενων μεταμοσχεύσεων ξεκινά με τη Rona Simon, Συντονίστρια Κατανομής Οργάνων στο Κέντρο Μεταμοσχεύσεων του Ισραήλ. Με την χρήση προγραμμάτων μαθηματικών αλγόριθμων, γίνεται επιλογή και καθορίζεται η συμβατότητα ζευγαριών δότη-λήπτη. Όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος μιας δεξαμενής δοτών-ληπτών σε ένα πρόγραμμα ανταλλαγής, τόσο αυξάνεται θεωρητικά η πιθανότητα ανεύρεσης συμβατών ζευγαριών, για αυτό και οι προσπάθειες στρέφονται προς τη δημιουργία προγραμμάτων ανταλλαγής όχι μόνο σε επίπεδο μεμονωμένων κέντρων αλλά για τη διεύρυνσή τους σε εθνικό ή διακρατικό επίπεδο. Χάρη στην Keren Baron, την αλτρουϊστή δότρια μέσω της δεξαμενής του Εθνικού Κέντρου Μεταμοσχεύσεων, η Rona κατάφερε να σχηματίσει την αλυσίδα διασταυρούμενων μεταμοσχεύσεων». 

«Δεδομένου ότι η σύνδεση δύο ζευγαριών πραγματοποιείται μέσω ηλεκτρονικού συστήματος, πρέπει να επαληθευτεί με πρόσθετες νέες αιματολογικές εξετάσεις», ανέφερε η  διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Μεταμοσχεύσεων Tamar Ashkenazi και εξήγησε: «Ξεκινήσαμε να ανταλλάσουμε αεροπορικώς δείγματα αίματος μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου. Ένα ζευγάρι από την τετράδα αποχώρησε. Η Rona δεν το έβαλε κάτω και κατάφερε να σχηματίσει μια νέα αλυσίδα με τα τρία ζεύγη, οπότε έπρεπε να ανταλλάξουμε και πάλι τα δείγματα αίματος». Από τη στιγμή που οι απαραίτητες εξετάσεις ολοκληρώθηκαν, «ξεκινήσαμε την διεκπεραίωση των περίπλοκων διαδικασιών: διευθέτηση ειδικής πτήσης, τελωνειακές εγκρίσεις, λήψη πιστοποιητικού εξαγωγής και εισαγωγής, διαπίστευση ασφαλείας για τη μεταφορά του μοσχεύματος σε φορητό ψυγείο με το νεφρό χωρίς έλεγχους. Επιπλέον, έπρεπε να καθοδηγήσουμε την κυπριακή ιατρική ομάδα, καθώς πρώτη φορά θα πραγματοποιήσουν διασταυρούμενη μεταμόσχευση οργάνων, να οργανώσουμε το πρόγραμμα της ανταλλαγής, τον συντονισμό στο αεροδρόμιο και πολλά άλλα. Χάρη στην εντατική προετοιμασία και τον συντονισμό, οι χειρουργικές επεμβάσεις και οι μεταμοσχεύσεις έγιναν ομαλά και χωρίς κανένα πρόβλημα».