Μέχρι πότε θα ακούμε για επίλυση του κυκλοφοριακού και να μην βλέπουμε απτό αποτέλεσμα; Ως πότε θα ακούμε για μετρό (καλή του ώρα) για το τράμ (έστω και το τελευταίο) και να εκπονούμε μελέτες, να πληρώνουμε ειδικούς ξανά και ξανά και την ίδια ώρα να μην υπάρχει μια αξιοπρεπής στάση λεωφορείου για τους πολίτες; Αυτά, την ίδια ώρα που κινδυνεύουν μαθητές και γενικά επιβάτες λεωφορείων, παρόλα τα θετικά βήματα που έγιναν για να βελτιωθεί η κατάσταση.
Γιατί όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό, έστω και στην Ελλάδα με τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, να αισθανόμαστε πως υπάρχουν δημόσιες συγκοινωνίες; Γιατί επικράτησε ο «αφορισμός» πως ο Κύπριος ακόμη και στην τουαλέτα πάει με το αυτοκίνητο;
Γιατί κάποιοι δρόμοι πήζουν στην κίνηση στις ώρες αιχμής και πότε θα λειτουργήσει θετικά το κλιμακωτό ωράριο και πέραν του δημοσίου;
Πότε θα ολοκληρωθεί ένας ενιαίος σχεδιασμός με βάση τεχνοκρατικά κριτήρια και όχι κατά πως βολεύει τρεις καταστηματάρχες με επιρροή σε κυβερνήσεις, δημάρχους, πολιτικούς, με αποτέλεσμα να ακυρώνονται οι δυνατότητες τέτοιων έργων να συμβάλουν στην αποσυμφόρηση; Γιατί, για να εξυπηρετήσει τους πελάτες και τα συμφέροντα του ένας καταστηματάρχης να ανατρέπει προτάσεις που εξυπηρετούν χιλιάδες διερχόμενους από μια κεντρική οδική αρτηρία; Και γιατί να δαπανώνται τόσα χρήματα για σχεδιασμούς και δεν αναθέτουμε σε 1-2 επιχειρηματίες να σχεδιάζουν τους δρόμους στους οποίους έχουν συμφέροντα, ώστε να εξοικονομούμε χρήμα και να κερδίζουμε και χρόνο; Και γιατί κάποιοι υποχωρούν στις πιέσεις;
Τα 12 μέτρα που προωθούνται
Στα μέτρα που προωθούνται για άμβλυνση του κυκλοφοριακού, περιλαμβάνεται η εγκατάσταση του συστήματος ελέγχου κυκλοφορίας σε 126 κύριες φωτοελεγχόμενες συμβολές (75 στη Λευκωσία και 51 στη Λεμεσό), επέκταση της χρήσης του σχολικού λεωφορείου σε δημοτικά, ολοκλήρωση του κύριου οδικού δικτύου, ποδήλατα/σκούτερ, ζώνες χαμηλής ταχύτητας οχημάτων, χρήση λεωφορείων, επιτήρηση της κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο, επέκταση του κλιμακωτού ωραρίου ως τις 9 π.μ. κ.ο.κ.
Πιο αναλυτικά, τα προτεινόμενα μέτρα είναι τα εξής:
1. Ολοκλήρωση του κύριου οδικού δικτύου και των δρόμων πρωταρχικής σημασίας στα αστικά κέντρα και προάστια με βάση τα εγκεκριμένα τοπικά σχέδια ανάπτυξης.
2. Βελτίωση γεωμετρικών χαρακτηριστικών προβληματικών σημείων στο υφιστάμενο αστικό οδικό δίκτυο στα οποία παρατηρείται κυκλοφοριακή συμφόρηση και στραγγαλισμός της κυκλοφορίας.
3. Εκπόνηση μελετών εκτίμησης κυκλοφοριακών επιπτώσεων μεγάλων αναπτύξεων και εξεύρεση κατάλληλων μέτρων αναβάθμισης του οδικού δικτύου για άμβλυνση των κυκλοφοριακών επιπτώσεων από τη λειτουργία μεγάλων αναπτύξεων και βελτίωση του οδικού δικτύου, στο πλαίσιο αδειοδότησης των αναπτύξεων αυτών.
4. Προνομιακή μεταχείριση και βελτίωση μαζικών μέσων μεταφοράς μέσα από τη δημιουργία λεωφορειολωρίδων και την παροχή προτεραιότητας στα λεωφορεία στις συμβολές.
5. Επέκταση του θεσμού της χρήσης σχολικού λεωφορείου σε δημοτικά σχολεία για μείωση των μετακινήσεων που αφορούν μεταφορά μαθητών από/προς το σχολείο.
6. Αύξηση της χρήσης του ποδηλάτου και των συσκευών μικροκινητικότητας (σκούτερ) η οποία μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην κατ’ ιδίαν εξυπηρέτηση της διακίνησης ή και συνδυασμένη διακίνηση με μέσα μαζικής μεταφοράς για εξυπηρέτηση του πρώτου και τελευταίου σκέλους των μετακινήσεων.
7. Ώθηση της πεζή μετακίνησης, ιδιαίτερα στους αστικούς πυρήνες και σε τοπικό επίπεδο, με την ανάπλαση των διαδρόμων, τον περιορισμό ταχυτήτων με την δημιουργία ζωνών 30 χιλιομέτρων, με την εισαγωγή περιορισμών στην διέλευση οχημάτων (πεζοδρομοποιημένες περιοχές) κ.ά.
8. Αποδοτικότερη χρήση του υφιστάμενου δικτύου με την χρήση ευφυών συστημάτων μεταφορών τα οποία θα επιτρέπουν την επιτήρηση της κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο και την κατάλληλη διαχείριση συμβάντων (προγραμματισμένων ή και έκτακτων–π.χ. ατυχημάτων).
9. Αξιοποίηση της τεχνολογίας για την διαχείριση της κυκλοφορίας. Έχει εγκατασταθεί στον κυκλικό κόμβο της Αγίας Φυλάξεως στη Λεμεσό σχετικό σύστημα βελτιστοποίησης χρόνων πρασίνου επενεργούμενο από την κυκλοφορία. Τροχοδρομείται η εγκατάσταση παρόμοιου συστήματος στον παρακαμπτήριο Λεμεσού στους κυκλικούς κόμβους Πολεμιδιών/Τροόδους και Λιμανιού.
10. Εγκατάσταση του «νέου περιφερειακού συστήματος ελέγχου της κυκλοφορίας» (UTC) σε 126 κύριες φωτοελεγχόμενες συμβολές στο αστικό δίκτυο της Λευκωσίας (75 συμβολές) και Λεμεσού (51 συμβολές). Πρόκειται για κεντρικό σύστημα το οποίο συλλέγει κυκλοφοριακά δεδομένα από αισθητήρες που είναι τοποθετημένοι σε καίρια σημεία του οδικού δικτύου σε αστικές περιοχές, τα επεξεργάζεται σε πραγματικό χρόνο και δίνει οδηγίες για τον τρόπο λειτουργίας των φώτων τροχαίας. Σύμφωνα με σχετικές μελέτες και εκτιμήσεις, με την εφαρμογή του συστήματος μειώνονται οι καθυστερήσεις 15%-35%, ο χρόνος ταξιδιού των μέσων μαζικής μεταφοράς κατά 28% και οι εκπομπές ρύπων κατά 15%.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οδική ασφάλεια στην Προδημοτική
11. Βελτίωση και αναβάθμιση της λειτουργίας των φαναριών τροχαίας σε μεμονωμένες φωτοελεγχόμενες συμβολές (εκτός του συστήματος UTC) ώστε να βελτιστοποιείται η κυκλοφοριακή ικανότητα των κόμβων (να εξυπηρετείται ο φόρτος κυκλοφορίας οχηματικών ή/ και άλλων μετακινήσεων και να μειώνονται οι καθυστερήσεις). Συνεχόμενη δράση σε παγκύπριο επίπεδο.
12. Μείωση των μετακινήσεων σε περιόδους αιχμής (αλλαγή ωραρίων εργασίας-κλιμακωτό ωράριο, τηλεργασία) με στόχο την ομαλοποίηση των διακινήσεων (άμβλυνση των περιόδων αιχμής).
Σημειώνεται ότι η μελέτη που έχει κατατεθεί και αφορά τη Λευκωσία (στο πλαίσιο του ΣΒΑΚ) προτείνει εφαρμογή του κλιμακωτού ωραρίου 07:00 – 09:00 και 14:30 – 16:30. Η υφιστάμενη διευθέτηση του κλιμακωτού ωραρίου με την επέκταση των ωρών προσέλευσης και αποχώρησης δημόσιων υπαλλήλων, μεταξύ 7:00 – 08:30 και 2:30 – 4:30 που ήδη εφαρμόστηκε στην παρούσα φάση γίνεται αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του μέτρου αυτού με βάση δεδομένα κυκλοφοριακών φόρτων που έχουν συλλεχθεί/ συλλέγονται πριν και μετά την εφαρμογή του μέτρου.
Στου κουφού την πόρτα…
Πάντως, για να μην είμαστε πολύ άδικοι, δεν υπάρχει υπουργός ο οποίος δεν θα ήθελε να συνδέσει το όνομα του, αν όχι με την επίλυση του κυκλοφοριακού, τουλάχιστον με την άμβλυνση του. Ωστόσο, αυτό που μετρά δεν είναι οι προθέσεις αλλά το αποτέλεσμα. Και βεβαίως, για να μην αφήνουμε την ουρά μας έξω, ευθύνη φέρουν και οι πολίτες, οι οποίοι όταν προ δεκαετιών επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί το μέτρο των «μονών ζυγών», ακόμη και πολλοί που δεν είχαν χρήματα, δανείστηκαν και αγόρασαν δεύτερο αυτοκίνητο. Αυτό δεν καθόρισε τη σημερινή κατάσταση στους δρόμους αλλά δείχνει νοοτροπία.
Βεβαίως, οι πολίτες επικαλούνται ως άλλοθι, το γεγονός ότι δεν υπάρχει αξιόπιστο σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς, οπόταν (λένε) δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το ιδιωτικό όχημα. Και τα λεωφορεία χρησιμοποιούνται κυρίως από όσους δεν έχουν άλλο μέσο να κυκλοφορήσουν όπως πολλοί μαθητές, συνταξιούχοι, κάποιες κατηγορίες εργαζομένων και πολλοί αλλοδαποί, αν και όσοι από αυτούς εργοδοτηθούν και βάλουν στην άκρη λίγα χρήματα, αγοράζουν κυρίως μεταχειρισμένα οχήματα τα οποία, συνήθως, είναι ενεργοβόρα, ρυπογόνα και επικίνδυνα υπό την έννοια ότι όταν πουλιούνται δεν βρίσκονται στην καλύτερη κατάσταση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Βαφεάδης: Χρειάζεται στρατηγικός σχεδιασμός για το κυκλοφοριακό
Αλλά, που να σε πάει το λεωφορείο και πότε, όταν δεν έχουν δημιουργηθεί λεωφορειολωρίδες σε βασικές κεντρικές οδικές αρτηρίες; Και τι ώρα θα φτάσει μια πωλήτρια ή ένας άλλος εργαζόμενος στη δουλειά του, ειδικά όταν χρειάζεται να χρησιμοποιήσει πέραν του ενός λεωφορείου;
Το δικό του στίγμα στην προσπάθεια να απαντηθούν εμπράκτως τα πιο πάνω και άλλα ερωτήματα θα επιχειρήσει να αφήσει και ο νυν υπουργός Μεταφορών Αλέξης Βαφεάδης, ο οποίος, σε συνεργασία με τους λειτουργούς του υπουργείου του, είδε ζεστά το θέμα αλλά μένει να αποδειχθεί στην πράξη αν θα προκύψει θετικό αποτέλεσμα κι αν αυτό θα λειτουργήσει σε βάθος χρόνου.
Ο κ. Βαφεάδης, αφότου κάθισε στην καρέκλα του υπουργείου Μεταφορών άρχισε να δουλεύει στο μυαλό του το θέμα του κυκλοφοριακού και ζήτησε από τους λειτουργούς του να του ετοιμάσουν πλάνο και ενώπιον του κατατέθηκαν δώδεκα μέτρα τα οποία θα επιχειρηθεί να εφαρμοστούν, αν και γνωρίζει πως δεν μιλάμε για το πιο απλό εγχείρημα, διότι αν ήταν, θα είχαν αποτελέσματα και οι προηγούμενες προσπάθειες που καταβλήθηκαν.
Σχέδια Βιώσιμης Κινητικότητας
Επειδή έγινε λόγος για ΣΒΑΚ τα οποία πέραν όσων ασχολούνται με το θέμα μοιάζουν με κινέζικα, μας εξηγούν ότι τα ΣΒΑΚ «Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας», στόχο έχουν τη βελτίωση της προσβασιμότητας των αστικών περιοχών και η παροχή υψηλής ποιότητας μεταφορών με έμφαση στο περπάτημα, το ποδήλατο και τη δημόσια συγκοινωνία, διαμέσου και εντός της αστικής περιοχής.
Όσοι εμπλέκονται με τα ΣΒΑΚ (τα οποία εκπονήθηκαν ή και εκπονούνται σε όλες τις πόλεις και αναπροσαρμόζονται κατά καιρούς) θεωρούν ότι για να έχουν αποτέλεσμα πρέπει να αγκαλιαστούν από τους πολίτες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Άλυτος γρίφος το κυκλοφοριακό – Ψάχνουν για λύσεις
Σύμφωνα με όσα ανέφερε σε πρόσφατες ομιλίες ή και παρουσιάσεις η Ανώτερη Εκτελεστική Μηχανικός στο Τμήμα Δημοσίων Έργων και υπεύθυνη του Κλάδου Βιώσιμης Κινητικότητας κ. Εύη Αναγιωτού, ο Κλάδος σε συνεργασία με τους τοπικούς Δήμους και Φορείς, αντίστοιχα, έχει ήδη εκπονήσει Σχέδια για τις πόλεις της Λεμεσού και Λάρνακας και βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση Σχεδίων για την πόλη της Λευκωσίας, της Πάφου, της Επαρχίας Αμμοχώστου, καθώς και το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Χερσαίων Μεταφορών. Είπε επίσης, πως προτεινόμενα έργα (μέσω των ΣΒΑΚ) που αφορούν δημιουργία υποδομών για πεζούς και ποδηλάτες και την αναβάθμιση των δημοσίων συγκοινωνιών, έχουν ενταχθεί και έχουν λάβει συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την περίοδο 2021-2026 και από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής μέσα από το πρόγραμμα «ΘΑλΕΙΑ 2021 -2027».
Η κ. Αναγιωτού εξηγεί επίσης, πως μέσω των ΣΒΑΚ προωθείται σειρά τεχνικών μέτρων, μέτρων υποδομής, μέτρων πολιτικής και άλλων ήπιων μέτρων τα οποία επικεντρώνονται στα ακόλουθα θέματα:
(α) Δημόσια συγκοινωνία
(β) Βάδισμα και ποδηλασία
(γ) Διαλειτουργικότητα
(δ) Ασφάλεια αστικών οδών
(ε) Οδικές μεταφορές
(στ) Αστική εφοδιαστική
(ζ) Διαχείριση κινητικότητας
(η) Ευφυή Συστήματα Μεταφορών.
Στόχος ενός ΣΒΑΚ είναι να δημιουργήσει ένα βιώσιμο σύστημα μετακινήσεων λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω θεματικές κατηγορίες ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζει τα παρακάτω:
• θα βεβαιώνει ότι το σύστημα μεταφορών είναι προσιτό σε όλους,
• θα βελτιώνει την οδική ασφάλεια και την προστασία από εγκληματικές ενέργειες,
• θα μειώνει το θόρυβο και την ατμοσφαιρική ρύπανση, τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και την κατανάλωση ενέργειας,
• θα βελτιώνει την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους- αποτελεσματικότητας της μεταφοράς προσώπων και αγαθών και θα βελτιώνει την ελκυστικότητα και την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος.
Πάντως, το υπουργείο Μεταφορών αναγνωρίζει πως η όλη προσπάθεια άμβλυνσης του κυκλοφοριακού προβλήματος δεν είναι ρόδινη δεδομένου ότι απαιτεί συνδυασμό στοχευμένων μέτρων και πολιτικών που αφορούν τόσο την υποδομή όσο και τη διαχείριση της κυκλοφορίας. Τα μέτρα αυτά πρέπει, κατά τους τεχνοκράτες του Τμήματος Δημοσίων Έργων, να είναι υλοποιήσιμα στο βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, με στόχο την κατά το δυνατόν ομαλότερη μετάβαση από το ιδιωτικό όχημα στις δημόσιες μεταφορές και σε εναλλακτικά μέσα προκειμένου αφενός να παρέχονται επιλογές στη διακίνηση και αφετέρου να ανεξαρτητοποιηθεί ο πολίτης από τη χρήση του ιδιωτικού οχήματος και κατ’ επέκταση από τα ορυκτά καύσιμα.
Η ανάπτυξη και η βελτίωση τόσο των μέσων μαζικής μεταφοράς, όσον και επέκταση ποδηλατολωρίδων (για την προώθηση της ενεργούς διακίνησης) αποτελούν, σύμφωνα πάντα με το υπουργείο Μεταφορών, τα σημαντικότερα μέτρα στην όλη προσπάθεια η οποία θα στηριχθεί και στη χρήση της τεχνολογίας, βελτιώνοντας την απόδοση του συγκοινωνιακού συστήματος.
Οδική ασφάλεια και λειτουργικότητα
Στους στόχους του υπουργείου Μεταφορών για βελτίωση/ανάπτυξη της υποδομής περιλαμβάνεται και η διασφάλιση υψηλού επιπέδου οδικής ασφάλειας και λειτουργικότητας καθώς και η διαχείριση της ζήτησης και βεβαίως η μείωση της χρήσης του ιδιωτικού οχήματος.
Στο σημείωμα που έχει ενώπιον του ο υπουργός αναγνωρίζεται πάντως, πως στην όλη διαδικασία έχει περιορισμούς, όπως το γεγονός ότι η υποδομή δεν είναι οικονομικά εφικτό ούτε βιώσιμο να επεκτείνεται επ’ άπειρον, αλλά ούτε και η χρήση του ιδιωτικού οχήματος να εξαλειφθεί εντελώς τις ώρες αιχμής. Κι αυτό, λόγω της αντικειμενικής ευκολίας που προσφέρει το ιδιωτικό όχημα σε σχέση με τα υπόλοιπα μέσα, αλλά και των συνδυασμένων καθημερινών αναγκών και του τρόπου ζωής των χρηστών του οδικού δικτύου της Κύπρου (π.χ. μετάβαση των παιδιών μιας οικογένειας σε απογευματινές δραστηριότητες κ.λπ.). Ωστόσο, υποδεικνύεται, πως πρέπει να γίνουν τέτοιοι συμβιβασμοί ώστε να δοθεί προτεραιότητα στο λεωφορείο και στους εναλλακτικούς τρόπους διακίνησης.
Εξού και, κατά το σημείωμα, γίνεται αντιληπτή η ανάγκη για αλλαγή της νοοτροπίας των χρηστών του συστήματος ώστε να αυξηθεί η χρήση των εναλλακτικών μέσων μεταφοράς. Για την εφαρμογή της «πρόκλησης» αυτής, θα πρέπει, κατά τους ειδικούς, να προωθηθούν μέτρα στην υποδομή και στο μεταφορικό σύστημα που να υποστηρίξουν και να διευκολύνουν αυτή τη μετάβαση. Παρατηρούν δε, πως οι σύγχρονοι τρόποι σχεδιασμού προτείνουν μέτρα τα οποία έχουν σαν βάση τον άνθρωπο και όχι το αυτοκίνητο (δηλαδή πόσοι άνθρωποι μπορούν να διακινηθούν παρά το πόσα αυτοκίνητα).
Έγνοια και για το περιβάλλον
Η Κύπρος δεν είναι μόνη, τουλάχιστον ως προς τη μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων, και ήδη ανέλαβε υποχρεώσεις έναντι της ΕΕ και προς το σκοπό αυτό εκπόνησε το 10ετές Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος και στο πλαίσιο αυτό θα λάβει μέτρα για μείωση των εκπομπών, στις οποίες βεβαίως συμβάλλουν και οι μεταφορές. Τα μέτρα που αφορούν το σύνολο της ΕΕ περιλαμβάνουν τη μείωση της ιδιωτικής χρήσης αυτοκινήτων και την αύξηση της ηλεκτροκίνησης, και των εναλλακτικών καυσίμων, ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών, της πολυτροπικότητας, και της ενεργούς διακίνησης, δηλαδή η ποδηλασία και το περπάτημα. Σημειώνεται ότι από το συνολικό προϋπολογισμό του υπουργείου Μεταφορών για την πράσινη ανάπτυξη, 35%, που μεταφράζεται σε €174 εκατ. θα διατεθούν σε επενδύσεις που αφορούν:
? Την υλοποίηση των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας που περιλαμβάνει την εισαγωγή των λεωφορειολωρίδων, ποδηλατόδρομων, park and rides, ενίσχυση της πολυτροπικότητας των διακινήσεων, ενθάρρυνση της ενεργού διακίνησης και τη βελτίωση της προσβασιμότητας των ποδηλατιστών, των πεζών και των ατόμων με αναπηρία σε αστικά κέντρα σε όλες τις πόλεις τις Κύπρου, κ.ά..
? Τη δημιουργία υποδομών για την ηλεκτροκίνηση και την προώθηση της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων μέσω σχεδίων επιχορηγήσεων αλλά και σχεδίων απόσυρσης,
? Την εισαγωγή της τεχνολογίας στις μεταφορές με ευφυή συστήματα.
