Αυτό που φοβόντουσαν οι αρμόδιες υπηρεσίες κατά την περιβαλλοντική αδειόδοτηση του έργου για την ανέγερση του νέου κυπριακού μουσείου το έπαθαν αμέσως μετά την έναρξη των εργασιών.
Όπως προκύπτει, τεράστιες ποσότητες ανεπεξέργαστα νερά και λάσπες από τις κατασκευαστικές εργασίες που διενεργούνται στους χώρους του παλιού νοσοκομείου Λευκωσίας καταλήγουν στον ποταμό Πεδιαίο με ό,τι αυτό συνεπάγεται αφού κανείς δεν γνωρίζει την ποιότητα των υγρών που απορρίπτονται και τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν. Ο Πεδιαίος αποτελεί το δυτικό όριο του οικοπέδου και έχει οριστεί ζώνη προστασίας 30μ. από την κοίτη του, στην οποία προβλέπεται διαμόρφωση του ανάγλυφου για την προστασία του έργου από πλημμύρα. Σήμερα, η ζώνη προστασίας του ποταμού είναι κατειλημμένη από διάφορες κατασκευές οι οποίες πρόκειται να κατεδαφιστούν και οι υπαίθριοι χώροι είναι ασφαλτοστρωμένοι.
Καταγγελίες που έφθασαν στον πρόεδρο του Κινήματος Οικολόγων Χαράλαμπο Θεοπέμπτου διαβιβάστηκαν στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και μετά από επιτόπιες επισκέψεις διαπιστώθηκε η απόρριψη νερών σε δημόσιο χώρο, χωρίς προηγουμένως την εξασφάλιση άδειας.
Μιλώντας στον «Φ», ο κ. Θεοπέμπτου διερωτήθηκε πώς κατέληξαν στον Πεδιαίο νερά που αντλούνται από την κατασκευή του μουσείου στο παλιό νοσοκομείο Λευκωσίας. Τόνισε δε ότι η εν λόγω περιοχή είναι δυνητικού σοβαρού κινδύνου πλημμύρας.
Από τις 8 Νοεμβρίου 2019 που η Περιβαλλοντική Αρχή άναψε το πράσινο φως για το έργο μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 2023 που άρχισαν τα έργα, το τμήμα Δημοσίων Έργων είχε όλο το χρόνο μπροστά του για να ακολουθήσει τις υποδείξεις της Περιβαλλοντικής Αρχής όπως αυτές προέκυψαν αφού προηγουμένως ζητήθηκαν οι απόψεις του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων και του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης σε σχέση με τη Μελέτη Αντιπλημμυρικής Προστασίας για το έργο και τη Μελέτη Απόρριψης Υπόγειων Νερών για το έργο, αντίστοιχα. Αντίθετα, 38 μήνες μετά δεν έγιναν τα πρέποντα. Αποτέλεσμα, να πιάσει δουλειά ο εργολάβος του έργου για μία σύμβαση που θα κοστίσει στο κράτος €144 εκατ. χωρίς να τηρηθούν βασικές προϋποθέσεις της Περιβαλλοντικής Αρχής.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», στις 21 Δεκεμβρίου 2021 η Περιβαλλοντική Αρχή απευθυνόμενη προς τους αρχιτέκτονες του έργου έκανε αναφορά ότι το τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων με επιστολή του εγκρίνει τη μελέτη Αντιπλημμυρικής Προστασίας και τη Μελέτη Απόρριψης Υπόγειων Νερών υπό όρους και το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης είναι ικανοποιημένο σε σχέση με τη μελέτη Απόρριψης Υπόγειων Νερών. Μετά την υποβολή των μελετών κρίθηκε ικανοποιητική από την Περιβαλλοντική Αρχή η εφαρμογή των όρων της αιτιολογημένης διαπίστωσης.
Επιπρόσθετα, στα πλαίσια του όρου 1.7. της αιτιολογημένης διαπίστωσης του έργου που αφορά την «Εκπόνηση Μελέτης απόρριψης υπόγειων νερών από την κατασκευή του έργου, σύμφωνα με τον οδηγό του τμήματος Περιβάλλοντος, και υποβολή στην Περιβαλλοντική Αρχή κατά το στάδιο της Άδειας Οικοδομής, για έγκριση», έπρεπε να εφαρμοστούν συγκεκριμένοι όροι.
Από τότε ανταλλάγησαν επιστολές για το συγκεκριμένο θέμα. Ωστόσο, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει ο «Φ», το τμήμα Δημοσίων Έργων υπογράφοντας την σύμβαση με τον εργολάβο… ξέχασε να θέσει τους όρους της Περιβαλλοντικής Αρχής. Αποτέλεσμα μέρα με την ημέρα να καταλήγουν νερά αμφιβόλου ποιότητας από τη στιγμή που δεν τέθηκαν όροι που να υποχρεώνουν τον εργολάβο να προβαίνει σε αναλύσεις.
Συγκεκριμένα, στις 11 Μαΐου 2022 η Περιβαλλοντική Αρχή με επιστολή στην αναπληρώτρια διευθύντρια τμήματος Δημοσίων Έργων αναφορικά με το θέμα της απόρριψης υπογείων νερών επανέλαβε τα συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να τηρηθούν. Το τμήμα Περιβάλλοντος τόνιζε ότι το κόστος δεν είναι απαγορευτικό, λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό κόστος του έργου, σε σχέση με τη διασφάλιση της προστασίας του οικοσυστήματος. Το τμήμα Περιβάλλοντος εξηγούσε στην αναπλ. διευθύντρια τμήματος Δημοσίων Έργων για τη θέση του με τη διενέργεια μέτρων σημειώνοντας την ανάγκη για ολοκληρωμένη διαχείριση των νερών αποστράγγισης και αντιμετώπιση ενδεχόμενων περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ένα έργο μέσα στο αστικό κέντρο της Λευκωσίας, κοντά σε ποταμό αλλά και σε άλλα δημόσια και ιδιωτικά έργα.
Στόχος, σημείωνε, είναι η παρακολούθηση της απόρριψης των νερών αποστράγγισης στον ποταμό Πεδιαίο χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στο ποτάμιο οικοσύστημα. Η παρακολούθηση τους σε τακτική βάση και η μακροχρόνια εμπειρία του Τμήματος Περιβάλλοντος στη διαχείριση των νερών αυτών προϋποθέτουν την αναγκαιότητα της εφαρμογής των εν λόγω όρων. Οι σχετικοί όροι εφαρμόζονται σε όλα τα έργα στην Κύπρο (ιδιωτικά και κρατικά) στα οποία υπάρχουν έργα αποστράγγισης υπογείων νερών.
Τροποποιούν τη σύμβαση για συμμόρφωση 4 χρόνια μετά
Το τμήμα Δημοσίων Έργων αποφάσισε έστω και καθυστερημένα να προχωρήσει μέσω της Τμηματικής Επιτροπής Αλλαγών και Απαιτήσεων να τροποποιήσει τους όρους της σύμβασης ώστε να προστεθούν τα ζητήματα για να αποφευχθεί ενδεχόμενη ρύπανση στο περιβάλλον. Σημειώνεται ότι μέχρι να ληφθεί η εν λόγω απόφαση και να υπογραφεί η νέα σύμβαση δεν μπορεί να σταματήσει η λειτουργία του εργοταξίου.
Επομένως, έστω και καθυστερημένα αναμένεται να τεθούν οι όροι κατά το στάδιο της αποστράγγισης, δηλαδή να εφαρμοστεί ο προτεινόμενος από τη Μελέτη Απόρριψης Υπόγειων Νερών σχεδιασμός του συστήματος αποστράγγισης και διάθεσης του νερού στο υπό ανάπτυξη έργο. Μεταξύ, άλλων περιγράφεται ακριβώς πώς πρέπει να γίνει εκσκαφή των δύο υπόγειων χώρων, οι χωματουργικές εργασίες να γίνονται τμηματικά ώστε οι ποσότητες του αντλούμενου νερού να μπορούν να διαχειρίζονται εύκολα, οι εργασίες αποστράγγισης να ξεκινήσουν μετά την ολοκλήρωση κατασκευής των δεξαμενών καθίζησης, των φρεατίων άντλησης, των φρεατίων επανεισαγωγής και του περιμετρικού τοίχου.
Περαιτέρω, τονίζεται ότι τα αντλούμενα νερά θα διέρχονται από δεξαμενή καθίζησης που θα κατασκευαστεί εντός του τεμαχίου του έργου και κατάλληλο φίλτρο για απομάκρυνση των αιωρούμενων στερεών πριν την απόρριψη τους στον ποταμό Πεδιαίο. Η δεξαμενή καθίζησης να είναι ικανού όγκου και κατασκευαστικών προδιαγραφών, ώστε να επιτυγχάνεται το όριο των 30 mg/L για τα Ολικά Αιωρούμενα Σωματίδια στο προς απόρριψη νερό.
Στους όρους που θα τεθούν περιλαμβάνεται ακόμα πρόνοια να υπάρχει συνεχής οπτική παρακολούθηση των νερών από τις εκσκαφές που οδηγούνται στη δεξαμενή καθίζησης. Σε περίπτωση όπου νερό από τις εκσκαφές παρατηρηθεί να έχει μεγάλη θολερότητα, να παραμένει στη δεξαμενή για όσο χρόνο χρειάζεται, μέχρι να καταστεί διαυγές και να γίνεται άντληση μόνο του υπερκείμενου διαυγές νερού. Στην έξοδο της δεξαμενής καθίζησης να εγκατασταθεί σύστημα μέτρησης παροχής του επεξεργασμένο νερού προς απόρριψη. Να γίνεται καταγραφή των ποσοτήτων επεξεργασμένου νερού σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση.
Η διαδικασία καθίζησης των αιωρούμενων στερεών να διεξάγεται εντός του χώρου της ανάπτυξης, προτού το νερό οδηγηθεί για απόρριψη. Η μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση Ολικών Αιωρούμενων Σωματιδίων (TSS) στο προς απόρριψη νερό είναι τα 30 mg/L. Σε περίπτωση που η δεξαμενή καθίζησης αδυνατεί να επιτύχει ποιότητα νερού 30 mg/L στην παράμετρο Ολικά Αιωρούμενα Σωματίδια, τότε ο κύριος του έργου υποχρεούται να πάρει εκείνα τα επιπρόσθετα μέτρα ώστε να επιτευχθεί το όριο των 30 mg/L.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Οικολογική ζημιά
Το τμήμα Περιβάλλοντος δικαιολογημένα ανησυχεί για την οικολογική επιβάρυνση του Πεδιαίου. Το ζήτημα είναι το Τμήμα Δημοσίων Έργων γιατί δεν το έχει αντιληφθεί; Και όχι μόνο αυτό αγνόησε τις συστάσεις ώστε τα αντλούμενα νερά να διέρχονται από δεξαμενή καθίζησης και να διενεργούνται τακτικές χημικές αναλύσεις για παρακολούθηση της ποιότητας των αντλούμενων υδάτων. Αντί αυτού, από την ημέρα έναρξης των χωματουργικών εργασιών μέχρι και σήμερα ρίχνονται τεράστιες ποσότητες νερού που προέρχονται από τα κατασκευαστικά έργα στον ποταμό Πεδιαίο. Εξαιτίας της απουσίας λήψης μέτρων από το Τμήμα Δημοσίων Έργων δεν υπάρχει εικόνα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις για ένα έργο στην καρδιά της Λευκωσίας, κοντά σε ποταμό και σε άλλα έργα. Ζητήσαμε τη θέση της διεύθυνσης του τμήματος Δημοσίων Έργων, όμως, δεν πήραμε απάντηση.
