Εγκαθιδρύει διαδικασίες προκειμένου να αντιμετωπιστεί σε κάποιο βαθμό το ανέλεγκτο και η καχυποψία για τις αποφάσεις του σε σχέση με ποινικές διώξεις ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης.

Ο επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας δρομολόγησε τη δημιουργία μηχανισμού επανεξέτασης για αποφάσεις του σε σχέση με ποινικές διώξεις. Στη βάση της σχετικής του απόφασης, ο παραπονούμενος που έχει έννομο συμφέρον σε μια υπόθεση, θα έχει δικαίωμα να ζητά από τη Νομική Υπηρεσία επανεξέταση για δίωξη, μη δίωξη ή αναστολή της δίωξης. Ομάδα νομικών που θα διορίζεται, θα αναλαμβάνει την επανεξέταση και μόλις καταλήγει σε απόφαση θα την ανακοινώνει στον άμεσα ενδιαφερόμενο. Επιπλέον, ο Γιώργος Σαββίδης αποφάσισε την κωδικοποίηση των κριτηρίων στη βάση των οποίων αποφασίζεται ο χειρισμός των διώξεων.

Όλα τα πιο πάνω προκύπτουν από τα όσα ανέφερε η εισαγγελέας της Δημοκρατίας, Έλενα Ζαχαριάδου, κατά τη διάρκεια της χθεσινής συνεδρίασης της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών. Μοναδικό θέμα στην ατζέντα ήταν η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2023 για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο και πιο συγκεκριμένα το κεφάλαιο που αφορά το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης.

Η κ. Ζαχαριάδου, ανέφερε, ότι ο Γενικός Εισαγγελέας κατέληξε «να ενισχύσει την ανεξαρτησία και λογοδοσία της γενικής εισαγγελικής Αρχής, μεταξύ άλλων, με την πρόβλεψη της δυνατότητας ελέγχου των αποφάσεων περί μη άσκησης δίωξης». Στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Ο Γενικός Εισαγγελέας έχει αποφασίσει να προωθήσει διαδικασία εσωτερικής επανεξέτασης, σύμφωνα με την οποία κάθε παραπονούμενος με έννομο συμφέρον έχει την ευκαιρία να ζητήσει επανεξέταση της απόφασης για δίωξη, μη δίωξη ή αναστολή της δίωξης, που ελήφθη σε πρώτο βαθμό. Στο στάδιο της επανεξέτασης η απόφαση που ελήφθη επανεξετάζεται εκ νέου από νέα ομάδα νομικών λειτουργών που θα διορίζεται και η απόφαση με το σκεπτικό της θα κοινοποιείται στον παραπονούμενο».

Η εισαγγελέας της Δημοκρατίας, σχολίασε: «Να σημειώσω ότι η Νομική Υπηρεσία ανέκαθεν εξέταζε τις αιτήσεις για επανεξέταση των αποφάσεων, αλλά συμφωνούμε πλήρως ότι μια επίσημη και δομημένη διαδικασία που θα ανακοινωθεί δημόσια και θα ενισχύσει τη διαφάνεια. Μπορώ να αναφέρω ότι η διαδικασία αναθεώρησης έχει ουσιαστικά οριστικοποιηθεί και θα δοθεί από τον Γενικό Εισαγγελέα σύντομα στη δημοσιότητα και σε κάθε περίπτωση χωρίς να περιμένουμε την ψήφιση του νομοσχεδίου που αφορά στη Νομική Υπηρεσία. Σ’ αυτή εκτίθεται αναλυτικά η όλη διαδικασία που ακολουθείται για να ληφθεί τόσο η πρώτη απόφαση όσο και η απόφαση μετά από αναθεώρηση, καθώς και οι διάφοροι νομικοί λειτουργοί που θα εμπλέκονται σε κάθε στάδιο. Υπάρχει η πρόταση όταν και αφού ψηφιστεί το νομοσχέδιο για τη Νομική Υπηρεσία, το οποίο επιτρέπει στον Γενικό Εισαγγελέα να εκδίδει οδηγίες που θα δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, να εκδοθεί ως τέτοια οδηγία αυτή η διαδικασία. Αυτό είναι το ένα σημαντικό μέτρο που έχει αποφασιστεί».

Όσον αφορά το δεύτερο μέτρο που θα ισχύσει κατόπιν απόφασης του Γενικού Εισαγγελέα, ανέφερε: «Ανέθεσε σε ομάδα νομικών της Νομικής Υπηρεσίας να συντάξουν ένα πλήρες σύνολο κριτηρίων στη βάση των οποίων θα λαμβάνονται οι αποφάσεις για δίωξη και διακοπή της δίωξης. Αφού ολοκληρωθεί, το έγγραφο κώδικα που θα παραχθεί θα ανακοινωθεί επίσης στο κοινό». Η κ. Ζαχαριάδου, καταλήγοντας για τα δυο αυτά μέτρα, σχολίασε: «Αποτελεί μια σημαντική συμβολή στη λογοδοσία της Νομικής Υπηρεσίας και στη διαφάνεια των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα».

Διαχωρισμός εξουσιών

Το έτερο θέμα που αναδείχθηκε από τη χθεσινή συνεδρίαση αφορά τη μελέτη του υπουργείου Δικαιοσύνης με απώτερο σκοπό την ετοιμασία νομοσχεδίου, με στόχο τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα.

Όπως είναι καλά γνωστό, αντικείμενο δημόσιας συζήτησης στη βάση εκθέσεων είναι ότι δεν μπορεί ο νομικός σύμβουλος του κράτους να είναι και δημόσιος κατήγορος, ιδιότητες, οι οποίες κατά κόρων έχει τονιστεί ότι δεν μπορούν να συγκεντρώνονται στα χέρια ενός θεσμού. Άλλωστε, αυτό αποτελεί προεκλογική δέσμευση του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη. Για το θέμα έχει κατατεθεί και πρόταση νόμου που συνυπογράφεται από εννέα βουλευτές.

Η ανώτερη λειτουργός νομικών θεμάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης, Φαίδρα Γρηγορίου, ανέφερε ότι το τμήμα της επεξεργάζεται μελέτες και έρευνες προκειμένου να εξετάσει τι συμβαίνει σε άλλα νομικά συστήματα, σε σχέση με τον διττό ρόλο του Γενικού Εισαγγελέα και το ανέλεγκτο των αποφάσεων του. Σχολίασε ότι το ζήτημα του ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα αποτελεί προτεραιότητα της εκτελεστικής εξουσίας, ενώ έκανε λόγο για «πολύ σοβαρό συνταγματικό ζήτημα», προσθέτοντας πως το όποιο νομοσχέδιο δεν ετοιμάζεται «εν μία νυκτί». Η Έλενα Ζαχαριάδου, σε σχετική της τοποθέτηση, είπε πως η Νομική Υπηρεσία είναι έτοιμη να συνδράμει στον δημόσιο διάλογο, επαναφέροντας, ωστόσο, τη θέση του Γενικού Εισαγγελέα ότι θα πρέπει να ληφθούν αρκετές παράμετροι υπόψιν, πριν αποφασιστεί συνταγματική αναθεώρηση. Αναφέρθηκε στο «δίκαιο της ανάγκης, την πολιτική κατάσταση στον τόπο μας και τις ιδιάζουσες συνθήκες που διάγουμε».

8 μήνες για απόφαση στην ΕΕ, 83 μήνες στην Κύπρο

Η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, που ήταν έντονη κατά τη διάρκεια της συζήτησης του επίμαχου ζητήματος, σε τοποθετήσεις της μετά το τέλος της συνεδρίασης, είπε ότι ένα από τα πιο σοβαρά θεσμικά θέματα που αντιμετωπίζει η Κύπρος είναι το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα και η μη ύπαρξη διαχωρισμού των εξουσιών του. «Αυτοί είναι οι λόγοι που μας οδήγησαν να καταθέσουμε την πρόταση νόμου για αναθεώρηση του Συντάγματος», ανέφερε. «Είναι αδιανόητο ο Γενικός Εισαγγελέας να παίρνει αποφάσεις, να αναστέλλει ποινικές διώξεις, χωρίς να τις αιτιολογεί», είπε, προσθέτοντας ότι οι πολίτες δεν αισθάνονται ότι απονέμεται Δικαιοσύνη. Εδώ να σημειωθεί ότι η κ. Χαραλαμπίδου ετοίμασε πρόταση νόμου που αποσκοπεί στην 19η τροποποίηση του Συντάγματος. Η πρόταση αυτή κατατέθηκε αρχές του Φεβρουαρίου στην Ολομέλεια και συνυπογράφεται από άλλους οκτώ βουλευτές.

Ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου, εξέφρασε ικανοποίηση «που ακούσαμε από την εκπρόσωπο του υπουργείου Δικαιοσύνης πως έχουν δοθεί οδηγίες από τον πολιτικό προϊστάμενο προφανώς, για να μελετηθεί και το ενδεχόμενο αυτό, σε σχέση και με την εξαγγελία και προεκλογικά του Προέδρου της Δημοκρατίας αλλά και πριν μερικές βδομάδες». Συμπλήρωσε ότι «εμείς έχουμε την πρόταση νόμου που αφορά τη συνταγματική τροποποίηση και ανοίγει τον δρόμο για να έρθει το νομοσχέδιο για αυτό τον διαχωρισμό. Θεωρώ πως ήρθε η ώρα, έπειτα από 64 χρόνια, να δούμε ζεστά το ζήτημα αυτής της μεγάλης συνταγματικής τροποποίησης». Ο κ. Δημητρίου αναφερόμενος στη συζήτηση που έγινε, ανέφερε πως «ακούσαμε για άλλη μια φορά πως η Δικαιοσύνη καθυστερεί, πως η ηλεκτρονική δικαιοσύνη όχι μόνο δεν προχωρά αλλά έχει καταρρεύσει». Έσπευσε να προσθέσει, όμως, ότι «ακούστηκαν και τα θετικά» και εξήγησε πως «εφαρμόζεται η μεταρρύθμιση, ότι το εφετείο έχει αποτέλεσμα και το τι πρέπει να γίνει στον τομέα της Δικαιοσύνης».

Εξάλλου, ο Ανδρέας Πασιουρτίδης (ΑΚΕΛ), είπε ότι η Κύπρος αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην τελευταία θέση της ΕΕ σε ό,τι αφορά τον μέσο όρο εκδίκασης υποθέσεων. «Αυτό δεν αποτελεί αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης», σχολίασε, τονίζοντας πως η πρόσληψη δικαστών από μόνη της δεν θα λύσει το πρόβλημα, αν δεν υπάρξει επάρκεια και σε υποστηρικτικό προσωπικό.

Για το ζήτημα της έλλειψης υποστηρικτικού προσωπικού στα Δικαστήρια, μίλησε και ο βουλευτής (ΔΗΚΟ) Ζαχαρίας Κουλίας. Σε σχέση με τον ρόλο του Γενικού Εισαγγελέα, τόνισε την ανάγκη όπως ρυθμιστεί το θέμα. Υπενθύμισε, ότι το ζήτημα του ανέλεγκτου έχει προκαλέσει πολλές φορές το δημόσιο αίσθημα, αναφερόμενος στις περιπτώσεις του πραξικοπήματος, του Χρηματιστηρίου, των αξιογράφων και του Συνεργατισμού.

Σημαντικά ήταν τα στοιχεία που παρέθεσε η ανεξάρτητη βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, βάσει των αριθμών, ο μέσος όρος για τελεσίδικη απόφαση στην ΕΕ είναι 8 μήνες, σε αντίθεση με την Κύπρο, που ανέρχονται σε 83 μήνες. Επιπλέον, είπε ότι η Κύπρος κατατάσσεται τελευταία, όσον αφορά το ποσοστό του ΑΕΠ που ξοδεύεται για τη λειτουργία των Δικαστηρίων (0,12% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 0,32%).