Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος, ολοκλήρωσε την πρώτη του χρονιά λειτουργίας με σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της έρευνας, της κοινωνικής ευαισθητοποίησης και της δημόσιας παρέμβασης. Ιδρύθηκε το 2024 και εδράζεται στο Τμήμα Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών, αποτελώντας το μοναδικό πανεπιστημιακό παρατηρητήριο στην Κύπρο αφιερωμένο αποκλειστικά στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η δράση του εστιάζει σε τρεις βασικούς άξονες: την επιστημονική έρευνα, την εκπαίδευση των φοιτητών/τριών, και την παρέμβαση στον δημόσιο διάλογο.
Η επικεφαλής του Παρατηρητηρίου, Δρ. Ελένη Γαβριήλ, Λέκτορας Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, τόνισε μιλώντας στον «Φ» ότι σκοπός της πρωτοβουλίας είναι η συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η δράση του δεν είναι μόνο ακαδημαϊκή αλλά και κοινωνική, επισημαίνει. Το Παρατηρητήριο λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στην ακαδημαϊκή έρευνα και την κοινωνία, δίνοντας τεκμηριωμένες γνώσεις ανοικτής πρόσβασης. Στόχος μας είναι αυτές οι γνώσεις να τροφοδοτούν τον δημόσιο διάλογο και να προσφέρουν αξιόπιστα εργαλεία σε θεσμούς, φορείς και πολίτες που ενδιαφέρονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναφέρει.
Την ακαδημαϊκή περίοδο 2024/25, οι φοιτητές/τριες, απόφοιτοι/ες και νέοι/ες ερευνητές/τριες που στελεχώνουν το Παρατηρητήριο ανέλαβαν οι ίδιοι τη συγγραφή και δημοσίευση πέντε θεματικών μελετών, τονίζει η επικεφαλής του. Με τη δική τους ερευνητική δουλειά χαρτογραφήθηκε το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας δικαιωμάτων στην Κύπρο, αναλύθηκαν επιλεγμένες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, εξετάστηκαν τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και των Ατόμων με Αναπηρία.
Αυτό το έργο είναι το πρώτο βήμα για τη χαρτογράφηση του τοπίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα και δίνει αξιόπιστα εργαλεία σε φοιτητές/τριες, επαγγελματίες και πολίτες, υπογράμμισε η Δρ. Γαβριήλ.
Παράλληλα, ανέφερε επίσης, πραγματοποιήθηκαν δράσεις ευαισθητοποίησης που άφησαν αποτύπωμα στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Ο «Τοίχος της Σιωπής», έδωσε χώρο στην ακαδημαϊκή κοινότητα του Πανεπιστημίου να μοιραστεί ανώνυμα περιστατικά παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το επιστημονικό συμπόσιο «Ρητορική Μίσους, Παραπληροφόρηση & ΛΟΑΤΚΙ+ Ορατότητα», με συμμετοχή πανεπιστημιακών, οργανώσεων και κοινωνικών φορέων, άνοιξε έναν ζωντανό διάλογο για τη ρητορική μίσους και τον αντίκτυπό της στην κυπριακή κοινωνία.
Η παρουσία του Παρατηρητηρίου επεκτάθηκε και στα μέσα ενημέρωσης, με άρθρα και παρεμβάσεις που σχολίασαν κρίσιμες εξελίξεις: από τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ για την Κύπρο μέχρι τις προκλήσεις στην κατοχύρωση των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων και τις θεσμικές ελλείψεις στην προστασία θυμάτων σεξουαλικής βίας.
Δεν θέλουμε να μείνουμε μόνο στον ακαδημαϊκό μας κύκλο, επισημαίνει η Δρ. Γαβριήλ. Θέλουμε να ανοίξουμε τη συζήτηση στην κοινωνία και να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα προστασίας και προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει και η σύνδεση με τα προγράμματα σπουδών του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος, εξηγεί. Οι δράσεις του Παρατηρητηρίου συσχετίζονται άμεσα με τα πρόγραμματα του Πανεπιστημίου Νεάπολις. Συνδέονται με το προπτυχιακό πρόγραμμα της Νομικής και το προπτυχιακό πρόγραμμα Διεθνείς Σχέσεις και Ασφάλεια, όπως και με τα μεταπτυχιακά προγράμματα Διεθνείς Σχέσεις, Στρατηγική και Ασφάλεια και Ευρωπαϊκή Πολιτική και Διακυβέρνηση. Όπως σημείωσε η Δρ. Γαβριήλ, με αυτόν τον τρόπο, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες μαθαίνουν να συνδέουν τη θεωρία με την πράξη και να αναπτύσσουν δεξιότητες έρευνας.
Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, το Παρατηρητήριο επιδιώκει να ενισχύσει τη θεσμική του παρουσία και να εμβαθύνει την ερευνητική του δραστηριότητα. Για τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά, προαναγγέλλει η επικεφαλής του, προγραμματίζεται η δημοσίευση νέων επιστημονικών μελετών, η περαιτέρω ανάπτυξη συνεργασιών με φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο και στο εξωτερικό, και η διοργάνωση δράσεων.
Το Παρατηρητήριο είναι ένας ζωντανός χώρος έρευνας, διαλόγου και κοινωνικής παρέμβασης. Επιδιώκουμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε συνάφεια με τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, κατέληξε η Δρ. Γαβριήλ.
