Αρκετές ήταν οι απώλειες σημαντικών προσώπων από τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών το 2023, σκορπώντας τη θλίψη στους απανταχού θαυμαστές τους.

Tους τελευταίους δε μήνες αποχαιρετήσαμε και σημαντικές προσωπικότητες από τον χώρο της πολιτικής, με την είδηση του θανάτου τους να πυροδοτεί συζητήσεις για τον ρόλο τους στη σύγχρονη ιστορία.

Από τον Χένρι Κίσινγκερ στον Ζακ Ντελόρ και από τον Μάθιου Πέρι στην Τίνα Τέρνερ, οι άνθρωποι αυτοί έχουν αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στον κόσμο, κάποιοι με θετικό τρόπο κι άλλοι με περισσότερο… αμφιλεγόμενο.

Aκολουθούν μερικές αξιοσημειώτες απώλειες που καταγράφηκαν το 2023:

Ζακ Ντελόρ και Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: Δύο πολιτικοί, που σημάδεψαν με τη δράση τους τη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Ζακ Ντελόρ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έφυγαν από τη ζωή την ίδια μέρα, στις 27 Δεκεμβρίου. Ο ένας, θεμελιωτής της Κοινής Αγοράς, ήταν ο άνθρωπος που οραματίστηκε την ενωμένη οικονομικά και νομισματικά Ευρώπη, ο δεύτερος ταύτισε το όνομά του με τη λιτότητα, την ανεργία και τις διακρίσεις μεταξύ βορρά και νότου.

Ο Ζακ Ντελόρ, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, o «πατέρας» του ευρώ και προσωπικότητα της γαλλικής Αριστεράς, πέθανε σε ηλικία 98 ετών, στον ύπνο του στο σπίτι του στο Παρίσι, ενώ με τον ίδιο τρόπο «έφυγε» και ο πρώην υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Bild», ο Σόιμπλε έπασχε από καρκίνο εδώ και χρόνια,  ενώ μόνο η οικογένειά του και οι πιο στενοί φίλοι του ήταν γνώστες της σοβαρής κατάστασης της υγείας του.

Βασίλης Καρράς: Πέθανε παραμονή Χριστουγέννων σε ηλικία 70 ετών και μετά από σοβαρά προβλήματα υγείας ο λαϊκός τραγουδιστής, ο οποίος θα μείνει στις καρδιές των θαυμαστών του ως ο άνθρωπος που έφερε το λαϊκό τραγούδι στο mainstream και το έκανε είδος αγαπητό για όλο τον κόσμο στην Ελλάδα. Ένας άνθρωπος που με τη βαριά του φωνή συντρόφευε πολλές από τις βραδιές των θαυμαστών του όλες αυτές τις δεκαετίες, απάλυνε τον πόνο τις δύσκολες ώρες κι έδωσε χρώμα στη διασκέδαση.

Χένρι Κίσινγκερ: Η ιστορική προσωπικότητα της αμερικανικής διπλωματίας, που σφράγισε την αμερικανική εξωτερική πολιτική το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, απεβίωσε στις 30 Νοεμβρίου σε ηλικία 100 ετών. Εκφραστής της «αμερικανικής Realpolitik», χαρακτηριζόταν ως το «γεράκι» της Ουάσιγκτον, ενώ μετατράπηκε σε παγκόσμια μορφή της διπλωματίας επί διακυβέρνησης Νίξον, όταν αρχικά έγινε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου και κατόπιν υπουργός Εξωτερικών.

Βασίλης Βασιλικός: Βάσει δεδομένων της UNESCO, ήταν ένας από τους δέκα πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς, αφήνοντας το δικό του αποτύπωμα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έγραψε μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Ο γνωστός συγγραφέας πέθανε στις 30 Νοεμβρίου σε ηλικία 89 ετών.

Μάθιου Πέρι: Ένας από τους δημοφιλέστερους ηθοποιούς, λόγω του ρόλου του στη σειρά «Φιλαράκια», ο Μάθιου Πέρι πέθανε τα ξημερώματα της 29ης Οκτωβρίου στο σπίτι του στο Λος Άντζελες, σε ηλικία 54 ετών.

Ο ηθοποιός είχε μιλήσει ανοιχτά για τον εθισμό του με τα ναρκωτικά, δηλώνοντας μάλιστα ότι δεν θυμάται καθόλου μερικές σεζόν από «Τα Φιλαράκια».

 Πρόσφατα, κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του, με τίτλο «Friends, Lovers, and the Big Terrible Thing: A Memoir».

Μαίρη Χρονοπούλου: Η σπουδαία ηθοποιός Μαίρη Χρονοπούλου απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών στις 6 Οκτωβρίου.

Τις δεκαετίες του 1960 και 1970 ξεχώρισε ως μία από τις πιο δημοφιλείς και σημαντικές Ελληνίδες ηθοποιούς, ενώ έγινε μεγάλη σταρ τη χρυσή εποχή του κινηματογράφου στην Ελλάδα. Εκτός από τον κινηματογράφο και το θέατρο, πρωταγωνίστησε σε σειρές στην τηλεόραση, ενώ έκανε καριέρα και στο τραγούδι.

Γιάννης Ιωαννίδης: Ο επιτυχημένος Έλληνας προπονητής Γιάννης Ιωαννίδης πέθανε στις 4 Οκτωβρίου. Χαρακτηρίζεται ως ο κορυφαίος Έλληνας προπονητής όλων των εποχών όχι μόνο από θέμα τίτλων (12 πρωταθλήματα + 6 κύπελλα), αλλά και διεθνούς αντίκτυπου, αφού οδήγησε τρεις διαφορετικές ελληνικές ομάδες στο Final Four του τότε Κυπέλλου Πρωταθλητριών (σημερινή Ευρωλίγκα). Μετά το τέλος της προπονητικής διαδρομής του, ο Ιωαννίδης δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της Πολιτικής.

Σινέντ Ο’Κόνορ: Η Ιρλανδή τραγουδίστρια Σινέντ Ο’Κόνορ πέθανε σε ηλικία 56 ετών στις 26 Ιουλίου. Η διασκευή της στο τραγούδι του Prince Nothing Compares 2 U έφτασε στο Νο. 1 το 1990 και προτάθηκε για πολλά βραβεία Grammy.

Συχνά προκαλούσε την κοινή γνώμη με τις τοποθετήσεις της σε διάφορα ζητήματα, ενώ πάλευε για χρόνια με προβλήματα ψυχικής υγείας και είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει.

Ο θάνατος της ήρθε 18 μήνες αφ’ότου ο 17χρονος γιος της, Σέιν, έβαλε τέλος στην ζωή του, όταν το έσκασε από το νοσοκομείο, ενώ παρακολουθείτο μετά από απόπειρα αυτοκτονίας.

Μαριάννα Βαρδινογιάννη: Η πρόεδρος της «Ελπίδας», του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο και πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO πέθανε στις 24 Ιουλίου σε ηλικία 80 ετών.

Άρχισε τις δραστηριότητές της ως μέλος διαφόρων συλλόγων και φιλανθρωπικών οργανώσεων. Η «Ελπίδα», ο Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά της, ενώ στις 14 Οκτωβρίου 2010 άνοιξε για το κοινό το Ογκολογικό Νοσοκομείο Παίδων «Ελπίδα» στην Αθήνα, που αποτέλεσε στόχο ζωής της για την φροντίδα παιδιών με καρκίνο.

Μεγάλος «σταθμός» της ζωής της Μαριάννας Βαρδινογιάννη υπήρξε και το έργο της ως Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO.

Τόνι Μπένετ: Ο θρύλος της αμερικανικής τζαζ άφησε την τελευταία του πνοή στις 21 Ιουλίου, σε ηλικία 96 ετών. Έχει πουλήσει 50 εκατομμύρια δίσκους σε όλο τον κόσμο, ενώ στη συλλογή του έχει καταγράψει και 20 βραβεία Grammy. Η καριέρα του μετρά οκτώ δεκαετίες, ενώ έχει γράψει ιστορία με το τραγούδι I Left My Heart in San Francisco.

Γιάννης Φλωρινιώτης: Αρχές Ιουνίου, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 76 ετών, ο τραγουδιστής Γιάννης Φλωρινιώτης. Ξεκίνησε να τραγουδάει σε ηλικία 14 ετών και -κάποια χρόνια μετά- άλλαξε το επώνυμό του σε Φλωρινιώτης, αντλώντας έμπνευση από τη Φλώρινα, τον γενέθλιο τόπο του.

«Ημουν ο πρώτος λαϊκός τραγουδιστής που ντύθηκε εκκεντρικά, μπέρδεψα το μοντέρνο με το λαϊκό, άλλοι δεν τολμούσαν να το κάνουν», είχε πει σε μία από τις συνεντεύξεις του.

Μίλαν Κούντερα: Ο Τσέχος συγγραφέας  κι ένας από τους πιο σημαντικούς μυθιστοριογράφους του 20ου αιώνα, πέθανε στο Παρίσι στις 11 Ιουλίου, σε ηλικία 94 ετών. Ο Κούντερα, ο συγγραφέας του «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», ήταν γνωστός για τις πνευματώδεις ιστορίες του, οι οποίες ήταν συχνά συνυφασμένες με βαθιές φιλοσοφικές συζητήσεις και απεικονίσεις της ζωής υπό την κομμουνιστική καταπίεση.

Είχε επιδείξει έντονη πολιτική δράση και γι’ αυτό τον λόγο απολύθηκε από τη θέση που είχε στο Πανεπιστήμιο ως καθηγητής Κινηματογράφου.

Σίλβιο Μπερλουσκόνι: O θάνατος του Σίλβιο Μπερλουσκόνι σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής για την ιταλική πολιτική σκηνή. Ο «καβαλιέρε» διετέλεσε πρωθυπουργός σε τέσσερις κυβερνήσεις, από το 1994 έως το 1995, από το 2001 έως το 2006 και από το 2008 έως το 2011, ενώ η προσωπικότητά του ήταν τέτοια, που είτε στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση άφηνε πάντα το αποτύπωμά του στα πολιτικά δρώμενα.

Άλαν Άρκιν: Ο βραβευμένος με Όσκαρ Β’ ρόλου ηθοποιός και σκηνοθέτης έφυγε από τη ζωή στις 30 Ιουνίου σε ηλικία 89 ετών. Κέρδισε το βραβείο Όσκαρ για την ταινία Little Miss Sunshine το 2007, ενώ ήταν υποψήφιος το 2013, στην κατηγορία Β ρόλου για την ταινία «Επιχείρηση Άργκο» του Μπεν Άφλεκ, και για την ερμηνεία του στην ταινία The Heart is a Lonely Hunter.

Τζούλιαν Σαντς: Η σορός του  ηθοποιού Τζούλιαν Σαντς βρέθηκε στο όρος Baldy της Καλιφόρνια στις 24 Ιουνίου, αφού χάθηκαν τα ίχνη του τον Ιανουάριο, ενώ έκανε πεζοπορία κοντά στο Λος Άντζελες. Ήταν γνωστός για τις ερμηνείες του σε ταινίες όπως “A Room with a View”, “Ocean’s Thirteen” και “The Killing Fields”, καθώς και για τηλεοπτικές εκπομπές «24» και το «Smallville».

Τίνα Τέρνερ: Η «βασίλισσα του rock ‘n’ roll» άφησε την τελευταία της πνοή στις 24 Μάϊου σε ηλικία 83 ετών. Τα τραγούδια της αγαπήθηκαν επί δεκαετίες, ενώ έγινε γνωστή κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960 ως τραγουδίστρια του συγκροτήματος «Ike & Turner Revue», όμως στη συνέχεια ακολούθησε σόλο πορεία. Στην πολυετή καριέρα της τραγούδησε σπουδαίες επιτυχίες, όπως τα τραγούδια «What’s Love Got to Do with It» και «(Simply) The Best», ενώ τα άλμπουμ της πούλησαν περισσότερα από 100 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως και βραβεύτηκε με 12 Grammy.

Γιάννης Βογιατζής: Ο αγαπημένος τραγουδιστής Γιάννης Βογιατζής έφυγε από τη ζωή έπειτα από μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 89 ετών.

Δραστηριοποιήθηκε ως τραγουδιστής σε όλους τους καλλιτεχνικούς χώρους, ενώ από το 1958 έως το 1962 ήταν επίσημος τραγουδιστής των ανακτόρων.

Υπήρξε ένα από τα αστέρια της δεκαετίας του 1960, υποστηρικτής του Παναθηναϊκού και έχει τραγουδήσει και τον ύμνο της ομάδας.

Ρακέλ Γουέλς: Η γνωστή ηθοποιός Ράκελ Γουέλς έφυγε από τη ζωή στις 15 Φεβρουαρίου σε ηλικία 82 ετών. Υπήρξε sex symbol για πάνω από 20 χρόνια τις δεκαετίες ’60-’80 και μία από τις ωραιότερες γυναίκες της εποχής της. Πρωταγωνίστησε σε πολλές ταινίες περιπέτειας.

Νίκος Ξανθόπουλος: Ο αγαπημένος ηθοποιός Νίκος Ξανθόπουλος πέθανε στις 22 Ιανουαρίου σε ηλικία 89 ετών. Έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής και αγαπητός τη δεκαετία του ’60, ερμηνεύοντας κυρίως τον ρόλο του φτωχού και κατατρεγμένου λαϊκού παιδιού, που ζει μέσα στη δυστυχία αλλά τελικά λυτρώνεται, στις δραματικές ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου.

Λίσα Μαρί Πρίσλεϊ: Μουσικός, τραγουδίστρια και μοναδικό παιδί του θρύλου του ροκ εν ρολ Έλβις Πρίσλεϊ, πέθανε στις 12 Ιανουαρίου έπειτα από καρδιακή ανακοπή. Ήταν η κληρονόμος της επιχείρησης Elvis Presley Enterprises, όμως πούλησε το μεγαλύτερο μέρος των μετοχών της σε εταιρεία επενδύσεων και διαχείρισης κεφαλαίων το 2005.

Τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος: Ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ έφυγε από τη ζωή στις 10 Ιανουαρίου σε ηλικία 83 ετών, ενώ έχει συνδέσει την πορεία και το όνομά του με κάποιες από τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης: Ο κορυφαίος διεθνολόγος Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιανουαρίου σε ηλικία 74 ετών. Διετέλεσε Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Διευθυντής του Κέντρου Ανατολικών Σπουδών, όπως επίσης και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Αμυντικών Αναλύσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού.

Νότης Μαυρουδής: Ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης, κιθαριστής και ραδιοφωνικός παραγωγός Νότης Μαυρουδής πέθανε στις 3 Ιανουαρίου έπειτα από δυστύχημα που είχε στο σπίτι του στη Μακρινίτσα Πηλίου. Το 1968 μελοποίησε το έργο του Οδυσσέα Ελύτη «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» και το 1976 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Ζωγραφιές απ’ τον Θεόφιλο» σε στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου, εμπνευσμένος από τις ζωγραφιές του Θεόφιλου. Το 1977 μελοποίησε ποιήματα του Μάνου Χατζιδάκι στον δίσκο «Παιδί της Γης» και το 1985 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Έρως ανίκατε μάχαν» σε ποίηση του Ηλία Πετρόπουλου.

Και οι εγχώριοι…

Κυριακού Πελαγία: Λαϊκή παραδοσιακή τραγουδίστρια της Κύπρου, πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου 2023 σε ηλικία 86 χρονών. Η Κυριακού Πελαγία ήταν μια γνήσια παραδοσιακή ερμηνεύτρια, η φωνή της κυπριακής υπαίθρου, «η φωνή που όταν την ακούς θέλεις να ξαπολυθείς με στα περβόλια τζιαι τα ορμάνι», όπως χαρακτηριστικά έχει πει ο ποιητής μας Μιχάλης Πασιαρδής. Έχει δώσει με την ερμηνεία της άλλη διάσταση στο Κυπριακό Δημοτικό τραγούδι.

Δημήτρης Ξύστρας Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 69 ετών, ο δημοφιλής ηθοποιός Δημήτρης Ξύστρας, ο οποίος αγαπήθηκε από το ευρύ κοινό σε ρόλους που έχουν αφήσει το στίγμα τους στην κυπριακή τηλεόραση. Χαρακτηριστική υπήρξε η ερμηνεία του ως αστυνόμου Κάττου, στην επιτυχημένη σειρά του Σίγμα, «Βουράτε Γειτόνοι». Συνεργάστηκε με σπουδαία ονόματα της υποκριτικής, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, ενώ στην τεσσάρων δεκαετιών καριέρα του, συμμετείχε σε πληθώρα θεατρικών παραστάσεων, τηλεοπτικών σειρών και κινηματογραφικών ταινιών.

Ελένη Νικοδήμου Η διακεκριμένη Κύπρια εικαστικός Ελένη Νικοδήμου έφυγε σε ηλικία 68 ετών. Πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση στο Παρίσι (1982), ενώ ακολούθησαν ατομικές εκθέσεις στη Λευκωσία και την Αθήνα (1983), στο Παρίσι (1985) και Λευκωσία (1986). Εξέθεσε έργα της επίσης σε χώρες όπως η Σουηδία, οι ΗΠΑ και η Πορτογαλία. Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές σε Γαλλία, Ελλάδα, Κύπρο, Γερμανία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ιαπωνία κ.α. Το 1985 είχε το προνόμιο αγοράς έργων της από το Γαλλικό Κράτος. Μετά από 20 χρόνια στη Γαλλία επέστρεψε το 1993 στην Κύπρο και ζούσε σε σπίτι που αγόρασε στην περιοχή του Αγίου Ανδρέα, στη Λευκωσία.

Νόνα Μολέσκη Η στενή συνεργάτιδα του «Φιλελεύθερου» Νόνα Μολέσκη, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 66 χρονών έπειτα από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο. Για 30 και πλέον χρόνια έγραφε ανελλιπώς κριτικές θεάτρου στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας, συμβάλλοντας με τον δικό της τρόπο στην ανάπτυξη του θεάτρου. Παρά τα προβλήματα με την υγεία της, παρακολουθούσε μέχρι τα Χριστούγεννα θεατρικές παραστάσεις και έγραφε για τον «Φ».

Νίνα Θεοχαρίδου Η γυναίκα που ταύτισε το όνομά της με τις  «Χρυσές Συνταγές», ένας πολύχρονος συνεργάτης του «Φιλελεύθερου» και η πρώτη food writer στην Κύπρο, έφυγε από τη ζωή στις αρχές Ιανουαρίου. Έγραψε χιλιάδες συνταγές, συμβούλευσε δεκάδες εστιατόρια, γνώρισε διεθνείς κουζίνες και σπουδαίους σεφ, μαθήτευσε δίπλα σε Γάλλους οινοποιούς, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο μεταφέροντας τις εμπειρίες της στους αναγνώστες.

Γιώργος Κολιάς Θλίψη προκάλεσε στην καλλιτεχνική κοινότητα της Κύπρου η είδηση του θανάτου του συνθέτη Γιώργου Κολιά, σε ηλικία μόλις 43 ετών. Ο Γιώργος Κολιάς γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύπρο και καταξιώθηκε καλλιτεχνικά κυρίως μέσα από τις μουσικές συνθέσεις του για παραστάσεις θεάτρου και χορού, καθώς επίσης για κινηματογραφικές, τηλεοπτικές, ραδιοφωνικές παραγωγές και ντοκιμαντέρ.