Κατά τις χθεσινές συναντήσεις του στον Λευκό Οίκο, πρώτα με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και στη συνέχεια με Ευρωπαίους ηγέτες, ο Ντόναλντ Τραμπ προσπάθησε να παρουσιαστεί ως ο «ειρηνοποιός της εποχής μας». Δήλωσε ότι έχει σταματήσει έξι πολέμους και ότι η επίλυση της διένεξης Ρωσίας – Ουκρανίας θα αποτελέσει την έβδομη μεγάλη του επιτυχία.
Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν κρύβει την επιθυμία του να είναι υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης, παρότι η προθεσμία για τις φετινές υποψηφιότητες έχει ήδη λήξει, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να περιμένει την επόμενη χρονιά.
Πίσω όμως από τις δηλώσεις του, η εικόνα που σκιαγραφείται είναι διαφορετική. Όπως σημειώνει η Guardian, οι «έξι πόλεμοι» στους οποίους αναφέρεται δεν πρόκειται για μόνιμα λυμένες συγκρούσεις, αλλά για προσωρινές εκεχειρίες και διπλωματικές κινήσεις περιορισμένης διάρκειας, ενώ ορισμένες περιπτώσεις δεν κατέληξαν ποτέ σε ουσιαστική συμφωνία.
Ο Τραμπ, μιλώντας στην Ουάσινγκτον, επέμεινε ότι δεν ενδιαφέρεται για «απλές παύσεις πυρός», αλλά για μόνιμες συμφωνίες. «Δεν πιστεύω ότι χρειάζεστε εκεχειρία» είπε απευθυνόμενος στον Ζελένσκι, υποστηρίζοντας ότι έχει ήδη πετύχει έξι τέτοιες επιτυχίες και πως το ουκρανικό ίσως αποδειχθεί το «πιο εύκολο» στη διαχείριση, παρά την πολυπλοκότητα των γεωπολιτικών ισορροπιών.
Σύμφωνα με το Axios, οι περιπτώσεις στις οποίες αναφέρεται ο Τραμπ είναι: Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν, Κονγκό – Ρουάντα, Ισραήλ – Ιράν, Ινδία – Πακιστάν, Καμπότζη – Ταϊλάνδη, Αίγυπτος – Αιθιοπία, καθώς και μια μερική συμφωνία Σερβίας – Κοσόβου κατά την πρώτη του θητεία. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες αποδείχθηκαν πρόσκαιρες και δεν οδήγησαν σε σταθερή ειρήνη.
Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν
Η συμφωνία που υπεγράφη τον Αύγουστο στον Λευκό Οίκο παρουσιάστηκε από τον Τραμπ ως «ιστορική», καθώς οι δύο χώρες κατέληξαν σε ειρηνευτική συμφωνία, έπειτα από δεκαετίες συγκρούσεων στον θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία διεθνούς διαδρόμου μεταφορών, με το όνομα «Trump Route for International Peace and Prosperity». Ωστόσο, Ιράν και Ρωσία αντέδρασαν έντονα, υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να μεταβάλουν τις ισορροπίες στον Καύκασο, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας αποσταθεροποίησης.
Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό – Ρουάντα
Τον Ιούνιο, οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία στον Λευκό Οίκο, η οποία χαρακτηρίστηκε «νέο κεφάλαιο ελπίδας». Ο ίδιος ο Τραμπ διακήρυξε ότι «η βία τελειώνει σήμερα». Παρά τις θριαμβευτικές δηλώσεις, λίγες εβδομάδες μετά, ο στρατός του Κονγκό και οι αντάρτες M23, με τη στήριξη της Ρουάντας, αντάλλαξαν κατηγορίες για νέες επιθέσεις, αποδεικνύοντας ότι η συμφωνία δεν μπόρεσε να διασφαλίσει βιώσιμη ειρήνη.
Ισραήλ – Ιράν
Κατά τη διάρκεια 12ήμερου πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμετείχαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, βομβαρδίζοντας ιρανικές εγκαταστάσεις. Η εκεχειρία που ακολούθησε παρουσιάστηκε από τον Λευκό Οίκο ως «σταθεροποίηση της περιοχής». Ωστόσο, οι επικριτές επισημαίνουν ότι οι ΗΠΑ υπήρξαν ενεργό μέρος της σύγκρουσης και συνεπώς δεν μπορούν να διεκδικούν τον ρόλο του ειρηνοποιού. Το Ισραήλ, μάλιστα, εξακολουθεί να δηλώνει πως διατηρεί το δικαίωμα προληπτικού πλήγματος, εάν κρίνει ότι το Ιράν επανεκκινήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Ινδία – Πακιστάν
Μετά από τρομοκρατική επίθεση στο Κασμίρ και τα αντίποινα της Ινδίας με στρατιωτικά πλήγματα, ο Τραμπ ανακοίνωσε «πλήρη και άμεση εκεχειρία». Υποστήριξε ότι πίεσε και τις δύο χώρες, αξιοποιώντας τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ μαζί τους. Η ινδική κυβέρνηση, ωστόσο, αρνήθηκε δημόσια ότι η Ουάσινγκτον είχε οποιονδήποτε ρόλο στην εξέλιξη, γεγονός που προκάλεσε αμηχανία στον Λευκό Οίκο και σκίασε τις σχέσεις με το Νέο Δελχί.
Καμπότζη – Ταϊλάνδη
Έπειτα από πενθήμερη ένοπλη διένεξη στα σύνορα, που άφησε πίσω της δεκάδες νεκρούς και χιλιάδες εκτοπισμένους, οι δύο χώρες κατέληξαν σε άνευ όρων εκεχειρία. Ο Τραμπ ανέφερε ότι οι πιέσεις του έφεραν αποτέλεσμα, απειλώντας με «πάγωμα» εμπορικών συμφωνιών. Ωστόσο, αμέσως μετά την υπογραφή, Καμπότζη και Ταϊλάνδη αλληλοκατηγορήθηκαν για νέες επιθέσεις. Η Κίνα χρειάστηκε να παρέμβει, προκειμένου να αποφευχθεί νέα γενικευμένη κλιμάκωση.
Αίγυπτος – Αιθιοπία
Η διαμάχη για το τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα της Αιθιοπίας στον Νείλο παραμένει ανοιχτή. Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι απέτρεψε πολεμική σύγκρουση ανάμεσα σε Κάιρο και Αντίς Αμπέμπα, αλλά ποτέ δεν υπήρξε επίσημη συμφωνία. Όταν μάλιστα είχε δηλώσει πως «η Αίγυπτος θα καταλήξει να ανατινάξει το φράγμα», η Αιθιοπία τον κατηγόρησε ότι κλιμακώνει τις εντάσεις, αντί να τις αποφορτίζει.
Σερβία – Κόσοβο
Το 2020, κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ μεσολάβησε σε συμφωνία περιορισμένης οικονομικής συνεργασίας, γνωστή ως «Συμφωνία της Ουάσινγκτον». Παρά την αρχική αισιοδοξία, οι σχέσεις ανάμεσα σε Βελιγράδι και Πρίστινα παραμένουν τεταμένες. Το ΝΑΤΟ συνεχίζει να καλεί τις δύο πλευρές να επιταχύνουν τον διάλογο, επιβεβαιώνοντας ότι η συμφωνία δεν έχει επιφέρει ουσιαστική πρόοδο.
Οι αντιφάσεις στα λεγόμενα του Τραμπ
Η στάση του Αμερικανού προέδρου παρουσιάζει σημαντικές αντιφάσεις. Από τη μία υποστηρίζει ότι δεν επιδιώκει απλές εκεχειρίες, αλλά οριστικές λύσεις. Από την άλλη, έχει πολλές φορές… πανηγυρίσει για «πλήρη και συνολική εκεχειρία», όπως στην περίπτωση Ινδίας – Πακιστάν και Ισραήλ – Ιράν, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με το δικό του αφήγημα.
Η συνέχιση των συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Γάζα καθιστά εμφανές ότι η διπλωματική στρατηγική του Τραμπ στηρίζεται κυρίως στην επικοινωνιακή προβολή και λιγότερο σε μόνιμες λύσεις. Παρά τις αμφιβολίες, ο ίδιος εξακολουθεί να παρουσιάζεται ως ο ηγέτης που μπορεί να φέρει ειρήνη σε διεθνείς κρίσεις και να διεκδικεί ρόλο «ειρηνοποιού» σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η εξέλιξη της ουκρανικής σύγκρουσης θα κρίνει αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να πετύχει τη μεγάλη διπλωματική νίκη που διακηρύσσει ή αν πρόκειται για ακόμη μια υπερβολή στο αφήγημα που συνοδεύει την πολιτική του στρατηγική.
