Η ρύθμιση της ΑΤΑ, ανκαι επιτεύχθηκε ξανά μέσω μεταβατικής συμφωνίας, εντούτοις φαίνεται να είναι μόνο η αρχή για το νέο Υπουργό Εργασίας Γιάννη Παναγιώτου όσον αφορά στα όσα έχει υπόψη του για ρύθμιση της αγοράς εργασίας. Ρύθμιση που θεωρεί πως μόνο οφέλη μπορεί να προσφέρει τόσο στην κοινωνία, όσο και στην οικονομία. Σε συνέντευξή του στον «Φ» αναφέρει πως προς αυτήν την κατεύθυνση αναμένεται να παρουσιαστούν κίνητρα με στόχο τη διευρυμένη κάλυψη εργαζομένων από τις συλλογικές συμβάσεις, όπως ζητά και η ΕΕ.

Στη συνέντευξή του ο κ. Παναγιώτου προετοιμάζει το έδαφος και για άλλες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, ενώ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο αύξησης του εθνικού κατώτατου μισθού, αλλά και αλλαγών όσον αφορά το πέναλτι του 12% στις συντάξεις για όσους συνταξιοδοτούνται στο 63ο έτος της ηλικίας. Πέναλτι που δεν φαίνεται, πάντως, να αλλάζει, τουλάχιστον όχι για όλους…

-Καταφέρατε πριν ολοκληρωθούν οι πρώτες 100 μέρες της νέας διακυβέρνησης να κλείσετε το θέμα της ΑΤΑ, ένα δύσκολο θέμα που απειλούσε και την εργατική ειρήνη. Είστε ικανοποιημένος με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε;

-Είμαι ικανοποιημένος επειδή μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους καταφέραμε να διαφυλάξουμε την εργατική ειρήνη, σύμφωνα με τις δυνατότητες της οικονομίας και τις ανάγκες της κοινωνίας. Τόσο οι εργοδοτικές οργανώσεις, όσο και το συνδικαλιστικό κίνημα λειτούργησαν με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, διατηρώντας τις θέσεις αρχής τους, αλλά καταλήγοντας σε μια συμβιβαστική συμφωνία για το κοινό καλό. Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις και η Κυβέρνησή μας μπορεί να τις διαχειριστεί αποτελεσματικά, βρίσκοντας ισορροπημένες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Παρά τις διαφορετικές αφετηρίες και τις αποκλίνουσες απόψεις, με την συναίνεση, την συνεργασία και τη συλλογικότητα μπορούμε να χτίσουμε την ενότητα που χρειαζόμαστε για να καταφέρουμε όλοι μαζί να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των καιρών.

-Πολλοί πάντως υποστηρίζουν πως το ζήτημα έκλεισε, επιβαρύνοντας τις κρατικές δαπάνες, χωρίς και πάλι να απολαμβάνουν το θεσμό όλοι οι εργαζόμενοι και χωρίς τελικά να επιτυγχάνεται οποιοσδήποτε εξορθολογισμός στο υφιστάμενο σύστημα. Θυμίζω ότι προεκλογικά και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έριξε στο τραπέζι την ιδέα η ΑΤΑ να είναι μεγαλύτερη σε ποσοστό για τους χαμηλόμισθους.

-Η υποστήριξη και η εμπιστοσύνη του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν καθοριστική για την κατάληξη σε αυτό το θετικό αποτέλεσμα, που ανταποκρίνεται σε αυτό που εδώ και πολύ καιρό είχαμε πει: η ΑΤΑ δεν θα καταργηθεί, στο 100% δεν μπορεί να αποδοθεί και η συμφωνία θα ανανεωθεί. Το ποσοστό καταβολής της ΑΤΑ έχει αυξηθεί στα δύο τρίτα, σύμφωνα με τις δυνατότητες των δημόσιων οικονομικών και σε συντονισμό με τον Υπουργό Οικονομικών, με τον οποίο είμαστε σε πολύ στενή συνεργασία. Ο καθορισμός χρονοδιαγράμματος για την κατάληξη σε ολοκληρωμένη συμφωνία μέχρι το 2025 θα επιτρέψει την συνέχιση του δομημένου κοινωνικού διαλόγου μέσα από τον οποίο θα ακουστούν απόψεις από όλες τις πλευρές και θα καταλήξουμε σε μια μόνιμη συμφωνία που θα διασφαλίζει την ομαλότητα και την σταθερότητα, σύμφωνα και με τις προσδοκίες της κοινωνίας. Η περαιτέρω προώθηση του θεσμού της ΑΤΑ γίνεται μέσα από τη διεύρυνση της κάλυψης από τις συλλογικές συμβάσεις, κάτι που τίθεται ως στόχος από την Ευρωπαϊκή Ένωση και για την επίτευξη του οποίου ήδη ετοιμάζουμε σειρά συγκεκριμένων μέτρων.

-Θα προχωρήσετε δηλαδή και στην εξαγγελία των κινήτρων που είπατε για περαιτέρω εδραίωση των συλλογικών συμβάσεων;

-Στη χώρα μας η κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις είναι σήμερα κάτω από το 50%, ενώ ο στόχος που τίθεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το 80%. Πιστεύουμε ότι η ρύθμιση της αγοράς εργασίας μέσα από την διευρυμένη κάλυψη από τις συλλογικές συμβάσεις είναι συμφέρουσα, τόσο για την κοινωνία όσο και για την οικονομία, αφού η ομοιομορφία στους κανόνες είναι απαραίτητη για τον υγιή και ελεύθερο ανταγωνισμό. Για την επέκταση της κάλυψης και για την προσέγγιση του στόχου που τίθεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρουσιάσουμε κίνητρα προς τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις, τα οποία θα είναι τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Έχουμε επεξεργαστεί κίνητρα, τα οποία είναι ανάλογα με τις δυνατότητες των δημόσιων οικονομικών, δεν επιδρούν αρνητικά στον ανταγωνισμό και συνδράμουν στην επίτευξη του στόχου.

-Όλοι αναρωτιούνται, μετά την ΑΤΑ τι; Ποιες είναι πλέον οι προτεραιότητές σας;

 -Η σημαντικότερη αναπτυξιακή προτεραιότητα του Υπουργείου Εργασίας είναι η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας μας και η οικοδόμηση του σταθερού κυπριακού κορμού της οικονομίας μας, που θα στελεχώνει ποιοτικές θέσεις εργασίας με προοπτικές εξέλιξης και καριέρας. Ταυτόχρονα, η ποιότητα της ζωής των πολιτών περνά μέσα από την εργασία, αφού τα εισοδήματα των εργαζομένων και των συνταξιούχων χρειάζονται ενίσχυση για να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της καθημερινότητας. Το ίδιο ισχύει για τους όρους και τις συνθήκες της εργασίας που πρέπει να είναι αξιοπρεπείς και ασφαλείς, σε ένα περιβάλλον καλύτερης ρύθμισης, αφού η καλύτερη ρύθμιση της εργασίας συμφέρει τόσο την κοινωνία όσο και στην οικονομία. Θέλουμε να βελτιώσουμε σύντομα και ουσιαστικά την ποιότητα και την ταχύτητα της εξυπηρέτησης των πολιτών, ώστε μπορούν να λαμβάνουν έγκαιρα την πληροφόρηση που χρειάζονται και τα επιδόματα που δικαιούνται. Επιπρόσθετα, θέλουμε να προσεγγίσουμε ολοκληρωμένα τις δημογραφικές προκλήσεις και να προωθήσουμε την ισότητα μεταξύ των γυναικών και των αντρών στην εργασία.

-Έχετε ήδη συγκαλέσει συνεδρίαση του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος για την ερχόμενη εβδομάδα. Τι προτίθεστε να θέσετε υπόψη τους;

 -Ο ρόλος του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος είναι ιστορικά πολύ σημαντικός για τις εργασιακές σχέσεις και έχουμε την πρόθεση αυτός να αναβαθμιστεί περισσότερο, να συνέρχεται τακτικότερα και να διαβουλεύεται εκτενέστερα. Την ερχόμενη εβδομάδα θα συζητήσουμε σχετικά με τρία νομοσχέδια: για την τηλεργασία, για την καταγραφή του χρόνου εργασίας και για τα ιδιωτικά γραφεία εξευρέσεως εργασίας. Θα γίνει διαβούλευση για την ανανέωση του διατάγματος σχετικά με τους ξένους φοιτητές που εργάζονται στην Κύπρο και θα συνεχίσουμε την συζήτηση σχετικά την παρακολούθηση της εφαρμογής της στρατηγικής για την απασχόληση των υπηκόων τρίτων χωρών. Επίσης, θα παρουσιάσω ορισμένες σκέψεις σχετικά με την ενίσχυση των δυνατοτήτων διενέργειας επιθεωρήσεων σε χώρους εργασίας σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και με την συμφιλίωση της προσωπικής και της επαγγελματικής ζωής των πολύτεκνων γονιών μέσα από την ελάφρυνση των ωραρίων της εργασίας τους.

-Στο θέμα του εθνικού κατώτατου, εσείς προσωπικά εκτιμάτε ότι τα 940 ευρώ μικτά, τα οποία μειώνονται στα 837 ευρώ μετά τις νόμιμες αποκοπές, είναι αρκετά για έναν εργαζόμενο σήμερα;

 -Η θεσμοθέτηση του κατώτατου μισθού από την προηγούμενη Κυβέρνηση είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη και αποτελεί ένα καλό πρώτο βήμα, από το οποίο επωφελήθηκαν πολλοί εργαζόμενοι. Ο προσδιορισμός του κατώτατου μισθού αποσκοπεί στην προστασία των χαμηλόμισθων εργαζομένων και εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να θεωρηθεί αρκετός υπό την μορφή των μόνιμων απολαβών. Αυτή την περίοδο συγκροτείται η επιτροπή αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού, η οποία αξιολογώντας όλα τα δεδομένα θα προβεί σε εισηγήσεις για την έκδοση του νέου διατάγματος που θα ισχύσει από τον Ιανουάριο του 2024. Αντιλαμβάνομαι ότι το ύψος και ο τρόπος υπολογισμού θα απασχολήσουν την επιτροπή και αφού ακούσουμε τις απόψεις που θα διαμορφωθούν, θα καταλήξουμε σε τελικές αποφάσεις.

Στοχευμένες αλλαγές στο συνταξιοδοτικό

-Τον Μάρτιο αναφέρατε στη Βουλή πως ζητήσατε από τον αναλογιστή με τον οποίο συνεργάζεται το Υπουργείο Εργασίας κάποια επικαιροποίηση των στοιχείων και μελέτη για το θέμα του πέναλτι του 12% στις συντάξεις στα 63. Είχατε μάλιστα πει πως η μελέτη ζητήθηκε προκειμένου να διευκρινιστεί εάν σήμερα υπάρχει η δυνατότητα να αλλάξει ή να μειωθεί το συγκεκριμένο ποσοστό, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν προσδοκίες στον κόσμο που επηρεάζεται. Έχετε λάβει τα στοιχεία;

-Τα δεδομένα και οι μεταβλητές σχετικά με το συνταξιοδοτικό σύστημα γενικότερα είναι συγκεκριμένα και προκύπτουν από τα δημογραφικά στοιχεία, το ύψος των εισφορών, το όριο συνταξιοδότησης και το ύψος των συντάξεων, και τις δυνατότητες του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Έτσι κάθε αλλαγή δημιουργεί αλυσιδωτές αντιδράσεις και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Έχουμε λάβει αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία μέσα από την επικαιροποίηση της αναλογιστικής μελέτης και ζητήσαμε επιπρόσθετες διευκρινίσεις. Υπάρχουν ουσιαστικά οι επιλογές της πλήρους διατήρησης, της πλήρους κατάργησης και της στοχευμένης διαφοροποίησης στο βαθμό που αυτό συμβαδίζει με την διατήρηση της βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Προσανατολιζόμαστε προς την ενδιάμεση επιλογή, έτσι ώστε η όποια απόφαση να μην συνεπάγεται αρνητικές επιπτώσεις, που τελικά να οδηγήσουν είτε σε αύξηση εισφορών, είτε σε μείωση συντάξεων, είτε σε αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης.

-Πότε αναμένονται εξελίξεις όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος γενικότερα; Μέχρι τότε οι συνταξιούχοι και ιδιαίτερα οι χαμηλοσυνταξιούχοι να περιμένουν ή όχι οποιεσδήποτε αλλαγές;

-Είναι σημαντική η διάκριση μεταξύ των μεταρρυθμιστικών αλλαγών και των ανακουφιστικών μέτρων, που εφαρμόζονται μεσοπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα αντίστοιχα. Η ολιστική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος θα ολοκληρωθεί εντός της θητείας της Κυβέρνησης μας, σε συνδυασμό με τις αλλαγές που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και εφαρμόζονται σταδιακά. Παράλληλα, λαμβάνονται ανακουφιστικά μέτρα, όπως η προγραμματική θέση της Κυβέρνησης για αύξηση των χαμηλών συντάξεων κατά 5% που προωθείται από κοινού μέσω του Υφυπουργείου Πρόνοιας και του Υπουργείου Οικονομικών, καθώς και η προσπάθεια για ορισμένες διαφοροποιήσεις σχετικά με την αναλογιστική προσαρμογή του 12% για την αφυπηρέτηση στο 63ο έτος, που αναφέραμε προηγουμένως.

 -Πρόσφατα, επίσης μιλώντας στη Βουλή, παραδεχτήκατε πως συνεχίζονται οι καθυστερήσεις στην καταβολή διαφόρων επιδομάτων των ΥΚΑ και κάνατε αναφορά στη θεσμοθετημένη σύνταξη, δηλώνοντας πως στόχος σας είναι η πρώτη πληρωμή της σύνταξης να γίνεται σε διάστημα ενός μήνα μετά τη συνταξιοδότηση. Πόσο κοντά είναι το Υπουργείο σας στην υλοποίηση αυτού του στόχου;

 -Όπως το κράτος απαιτεί να είναι οι πολίτες συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, έτσι οφείλει και το ίδιο να είναι συνεπές στις υποχρεώσεις του έναντι των πολιτών. Από τις πρώτες μέρες της ανάληψης των καθηκόντων μου ως Υπουργός Εργασίας έχω αποδώσει μεγάλη έμφαση στην επιτάχυνση της επεξεργασίας των αιτήσεων για έγκαιρη απόδοση των επιδομάτων για τα οποία υπάρχουν διαχρονικές καθυστερήσεις, ώστε να αποδίδονται εντός ενός μήνα. Παρόλο που υπάρχουν τεχνολογικές αδυναμίες και ελλείψεις στην στελέχωση, προβαίνουμε ήδη στην απλοποίηση διαφόρων διαδικασιών και στην βελτιστοποίηση της αξιοποίησης των υφιστάμενων δυνατοτήτων, σε συνδυασμό με την διεύρυνση της υπερωριακής απασχόλησης και της εισαγωγικής έξυπνων ψηφιακών λύσεων. Εκτιμώ ότι πριν από το καλοκαίρι θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε συγκεκριμένες θετικές εξελίξεις για την έγκαιρη καταβολή των συντάξεων αμέσως μετά από την συνταξιοδότηση, ενώ προγραμματίζουμε μέχρι το τέλος του χρόνου να καταφέρουμε να περιορίσουμε το διάστημα εξέτασης στον ένα μήνα και για άλλα επιδόματα.

Ορθολογική αξιοποίηση του ξένου εργατικού δυναμικού

 -Η υιοθέτηση από την προηγούμενη κυβέρνηση νέας στρατηγικής για την εργοδότηση αλλοδαπών προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί την έντονη αντίδραση των συντεχνιών που ζητούν την απόσυρσή της. Την ίδια ώρα φαίνεται να μην αφήνει ικανοποιημένες και τις εργοδοτικές οργανώσεις, καθώς υποστηρίζουν πως η γραφειοκρατία δεν έχει εκλείψει. Ποιες οι προθέσεις της κυβέρνησης για το θέμα;

 -Παρόλο που οι κυβερνήσεις αλλάζουν, το κράτος έχει συνέχεια και οφείλει να εφαρμόζει τις αποφάσεις που λαμβάνονται, παρά τις όποιες ενδεχόμενες αδυναμίες. Ιδιαίτερα μάλιστα ενόψει της καλοκαιρινής περιόδου που σύμφωνα με τον Υφυπουργό Τουρισμού αναμένεται να είναι πολύ θετική για την τουριστική βιομηχανία. Ενεργούμε έτσι ώστε να ανταποκριθούμε στις λειτουργικές ανάγκες της αγοράς σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες, χωρίς καταχρήσεις και χωρίς γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, σύμφωνα με τις υφιστάμενες δυνατότητες. Παράλληλα, για περισσότερη διαφάνεια και καλύτερο έλεγχο ενεργοποιούμε την Τριμερή Επιτροπή Παρακολούθησης για την εφαρμογή της Στρατηγικής για την Απασχόληση των υπηκόων τρίτων χωρών, και έχουμε ενισχύσει τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου. Ωστόσο, αμέσως μετά από την καλοκαιρινή περίοδο θα αξιολογήσουμε αυτή την διαδικασία σύμφωνα με τα στοιχεία που θα έχουμε συγκεντρώσει και συγκρίνοντας με τα στοιχεία των προηγούμενων χρονιών σε συνάρτηση με τα δεδομένα της οικονομίας, έτσι ώστε να διαμορφώσουμε ένα σταθερό πλαίσιο το οποίο θα αποσκοπεί στην οικοδόμηση του κυπριακού κορμού της κυπριακής οικονομίας και στην ορθολογική αξιοποίηση του ξένου εργατικού δυναμικού με στοχευμένο τρόπο.

 -Τα τελευταία χρόνια η ξενοδοχειακή βιομηχανία πρωτίστως δυσκολεύεται να βρει προσωπικό, ενώ μειώνεται διαρκώς το ποσοστό των Κυπρίων που εργοδοτείται στον κλάδο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην προσφορά μιας «κυπριακής εμπειρίας» στους επισκέπτες. Οι ξενοδόχοι κάνουν λόγο για έλλειψη προσωπικού, ενώ οι συντεχνίες επικαλούνται τους χαμηλούς μισθούς. Σας απασχολεί το θέμα; Τι προτίθεστε να κάνετε, δεδομένου ότι ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία του τόπου;

-Δυστυχώς, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες οδηγήθηκαν προς τον εκφυλισμό θέσεις εργασίας που παραδοσιακά στελεχώνονταν από ντόπιους εργαζόμενους, από μικρομεσαίους πολίτες και από την μεσαία τάξη, με αποτέλεσμα αυτές να μην είναι πλέον ελκυστικές. Για την οικοδόμηση του σταθερού κυπριακού κορμού της κυπριακής οικονομίας πρέπει σε συνεργασία με τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις να επενδύσουμε ως πολιτεία στην ανάπτυξη του ντόπιου ανθρώπινου δυναμικού που χρειάζεται η οικονομία, η οποία πρέπει επίσης με την σειρά της να επενδύσει στην προσέλκυση, την διατήρηση και την εξέλιξή του. Για να είμαστε ανταγωνιστικοί διεθνώς πρέπει να επενδύσουμε στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών για την οποία είναι απαραίτητη η ουσιαστική συμμετοχή των δημιουργικών και παραγωγικών δυνάμεων της χώρας μας, των νέων ανθρώπων που θα στελεχώσουν την οικονομία μας, με την αξία και την ικανότητά τους. Και εκτιμώ ότι ο επιχειρηματικός κόσμος, βλέποντας την μεγάλη εικόνα και διακρίνοντας το μέλλον που έρχεται, θα συμμετάσχει σε αυτή την προσπάθεια με προθυμία δημιουργώντας τις προοπτικές για την οικοδόμηση του κυπριακού κορμού της οικονομίας μας.