Σε λιγότερο από δύο βδομάδες θα αρχίσει η καταβολή των εισφορών στο Γενικό Σύστημα Υγείας. Και ενώ μαίνεται ένας πόλεμος γιατρών και υπουργείου Υγείας, οι εργοδότες και οι εργοδοτούμενοι καλούνται από 1η Μαρτίου να καταβάλουν τις εισφορές τους. Τα ποσοστά εισφοράς είναι μέχρι τις 28/2/2020, για μισθωτό 1,7%, εργοδότη 1,85%, αυτοτελώς εργαζόμενο 2,55%, συνταξιούχο 1,7%, αξιωματούχο 1,7%, Δημοκρατία 1,85%, εισοδηματία 1,7% και Πάγιο Ταμείο 1,65%.

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας, σε περίπτωση όπου το άθροισμα των αποδοχών, συντάξεων και εισοδημάτων που έλαβε ο εισφορέας είναι πέραν των €180.000, εισφορά καταβάλλεται επί του ποσού των €180.000. Σημειώνεται ότι η σειρά του αθροίσματος για τον υπολογισμό των €180.000, είναι πρώτα οι αποδοχές, με σειρά αναφοράς: Αποδοχές μισθωτού, αυτοτελώς εργαζομένου και αξιωματούχου, ακολούθως οι συντάξεις και τέλος τα εισοδήματα. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Φόρος στα Ταμεία Προνοίας λόγω ΓεΣΥ

Άγνοια δηλώνουν πολλοί επιχειρηματίες για την εφαρμογή του ΓεΣΥ, ενώ επικρατεί ένας χαμός με την ανανέωση των λειτουργικών τους συστημάτων προκειμένου να είναι σε θέση από 1η Μαρτίου να αποκόπτουν τις εισφορές. Η ΟΕΒ κωδικοποίησε τις ερωτήσεις των εργοδοτών και έχει απευθυνθεί στα αρμόδια τμήματα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του Εφόρου Φορολογίας με σκοπό να διασαφηνιστούν κατά τρόπο επίσημο. Οι Κοινωνικές Ασφαλίσεις και ο Έφορος Φορολογίας απάντησαν στα ερωτήματα της ΟΕΒ, ενώ η Ομοσπονδία έχει κάνει πολλές συναντήσεις και με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας προκειμένου να διευκρινιστούν πολλά ζητήματα. Πρόθεση της ΟΕΒ είναι η έγκαιρη ενημέρωση της επιχειρηματικής κοινότητας για τον ορθό τρόπο εφαρμογής των προνοιών του νόμου.

Κατευθυντήριες γραμμές

Σύμφωνα με την ενημέρωση που έτυχε η ΟΕΒ, μεταξύ άλλων ισχύουν τα πιο κάτω (δίνονται υπό μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων):

>> «Στο άρθρο 8 του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου αναφέρονται διάφορες απαλλαγές από την υποχρέωση καταβολής φόρου εισοδήματος (π.χ. για ωφελήματα, επιδόματα, συντάξεις, τόκους, μερίσματα, οφέλη, κέρδη κ.λπ.). Το άρθρο αυτό θα ισχύει στην περίπτωση της καταβολής εισφορών για το ΓεΣΥ;».
Ο περί Γενικού Συστήματος Υγείας Νόμος παραπέμπει στα εισοδήματα που καταγράφονται στο άρθρο 5 του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου και όχι σε άλλες πρόνοιες της φορολογικής νομοθεσίας. Συνεπώς οι απαλλαγές του φόρου εισοδήματος δεν εφαρμόζονται για σκοπούς ΓεΣΥ.

>> «Τα ποσά των εισφορών για το ΓεΣΥ που θα καταβάλλουν οι εργοδότες εκπίπτουν πλήρως του φόρου εισοδήματος, ανεξαρτήτως του ποσού εισφοράς; Τα ποσά των εισφορών που θα καταβάλλουν οι εργαζόμενοι θα εκπίπτουν στην έκπτωση μέχρι το 1/6 του φορολογητέου εισοδήματος, ανεξαρτήτως του ποσοστού εισφοράς;». 
Το ποσό των εισφορών για το ΓεΣΥ που θα καταβάλλει ο εργοδότης θα εκπίπτουν του φορολογητέου εισοδήματος, αναφορικά με εισοδήματα μέχρι €180 χιλ. Τα ποσά των εισφορών για το ΓεΣΥ που θα καταβάλλουν οι εργαζόμενοι προστίθεται στο σύνολο των εισφορών και ασφαλίστρων σε άλλα ταμεία ή σχέδια, στα οποία εφαρμόζεται ο περιορισμός του 1/6 του φορολογητέου εισοδήματος, οπότε οι εισφορές εμπίπτουν στον εν λόγω περιορισμό.

>> «Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να παρακρατεί την εισφορά για το ΓεΣΥ πάνω σε ενοίκια από φυσικά πρόσωπα ή άλλα εισοδήματα που δηλώνουν οι υπάλληλοι στο έντυπο IR59 και να καταβάλλει στο Τμήμα Φορολογίας μέσω του PAYE, ή αυτή θα καταβάλλεται στο Τμήμα Φορολογίας μέσω της αυτοφορολογίας;».
Ο εργοδότης δεν έχει υποχρέωση να παρακρατεί την εισφορά για το ΓεΣΥ επί των πιο πάνω εισοδημάτων που δηλώνουν οι υπάλληλοι στο έντυπο IR59. Στις περιπτώσεις αυτές, η εισφορά για το ΓεΣΥ επί των εισοδημάτων πέραν των αποδοχών μισθωτού θα καταβάλλεται από τον ίδιο τον υπάλληλο στο Τμήμα Φορολογίας μέσω αυτοφορολογίας. Σημειώνεται ότι σήμερα η δήλωση των εν λόγω εισοδημάτων του υπαλλήλου στο έντυπο IR59 γίνεται μόνο για σκοπούς υπολογισμού του φορολογικού συντελεστή. 

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ερωτήματα επιχειρηματιών για ΓεΣΥ

>> «Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που καταβάλλουν ενοίκια σε φυσικά πρόσωπα, έχουν υποχρέωση να παρακρατούν την εισφορά για το ΓεΣΥ; Δηλαδή, μπορεί να διευκρινιστεί κατά πόσο συμπεριλαμβάνονται στα πρόσωπα κατά την έννοια που αποδίδεται στον όρο από την επιφύλαξη του εδαφίου 1 του άρθρου 4 του περί Εκτάκτου Εισφοράς για την άμυνα της δημοκρατίας νόμο (εταιρεία, συνεταιρισμός, Δημοκρατία, αρχή τοπικής διοίκησης);».
Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου συμπεριλαμβάνονται στον όρο «πρόσωπα» κατά την έννοια που αποδίδεται στον όρο από την επιφύλαξη του εδαφίου 1 του άρθρου 4 του περί Εκτάκτου Εισφοράς για την Άμυνα της Δημοκρατίας νόμο. Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται στην έννοια του όρου «εταιρεία». Ως εκ τούτου, έχουν υποχρέωση να παρακρατούν την εισφορά για το ΓεΣΥ επί των ενοικίων που καταβάλλουν σε φυσικά πρόσωπα και να την καταβάλλουν στο Τμήμα Φορολογίας. 

>> «Εκπατρισμένος που διαμένει πέραν των 183 ημερών στην Κύπρο εντός του 2019 θεωρείται ως φορολογικός κάτοικος Κύπρου για ολόκληρο το έτος και ως τέτοιος καταβάλλει φόρο εισοδήματος στα εισοδήματα που λαμβάνει και από άλλες χώρες. Εάν αυτό το άτομο λαμβάνει μισθό από εργοδότη σε άλλη χώρα για εργασία που έχει ασκήσει εκτός Κύπρου, αυτό το εισόδημα εξαιρείται από την καταβολή εισφορών για σκοπούς ΓεΣΥ (όπως εξαιρείται και η υποχρέωση καταβολής εισφορών στο ΤΚΑ)».

Το Τμήμα Φορολογίας απαντά ότι για σκοπούς εισφοράς στο ΓεΣΥ λαμβάνεται υπόψη το παγκόσμιο εισόδημά του και γι΄αυτό καταβάλλει εισφορά και αναφορικά με τον μισθό για εργασία που έχει ασκήσει εκτός Κύπρου. Η εν λόγω εισφορά αποδίδεται με αυτοφορολογία.

>> «Αλλοδαπός αποτελεί φορολογικό κάτοικο Κύπρου αλλά δεν θεωρείται ότι έχει την κατοικία του στην Κύπρο (non domiciled) και τα εισοδήματα του που προέρχονται από μερίσματα, τόκους και ενοίκια εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής έκτακτης αμυντικής εισφοράς. Σε αυτή την περίπτωση καταβάλλονται εισφορές για το ΓεΣΥ επί των μερισμάτων, τόκων και ενοικίων που λαμβάνει;».

Ναι. Η απαλλαγή για non domicile άτομα δεν εφαρμόζεται για σκοπούς εισφορών ΓεΣΥ.

>> Άτομο το οποίο λαμβάνει σύνταξη από το εξωτερικό οφείλει να καταβάλλει εισφορές ΓεΣΥ επί της σύνταξης αυτής».

Οι Κοινωνικές Ασφαλίσεις διευκρινίζουν ότι το άτομο αυτό εάν είναι φορολογικός κάτοικος Κύπρου, θα πρέπει να καταβάλλει εισφορά επί της σύνταξης που λαμβάνει στο εξωτερικό.

>> «Άτομο που έχει εξασφαλίσει πιστοποιητικό Α1 σε άλλη χώρα της ΕΕ και εξαιρείται από την υποχρέωση να καταβάλλει εισφορές κονωνικών ασφαλίσεων επί των απολαβών που κέρδισε στην Κύπρο αλλά υπόκειται σε φορολογία εισοδήματος, θα καταβάλλει εισφορές στο ΓεΣΥ; Αν ναι, ποιος θα εισπράττει τις εισφορές;».

‘Ατομο που έχει εξασφαλίσει πιστοποιητικό Α1 πρέπει να καταβάλλει εισφορές που αποδίδονται στο Τμήμα Φορολογίας είτε με παρακράτηση της εισφοράς, είτε με αυτοφορολογία εάν ο εργοδότης δεν βρίσκεται στην Κύπρο.
 

Καμπανάκι για εφάπαξ αφυπηρετήσεων

Ένα πολύ σημαντικό σημείο που αναδεικνύει η ΟΕΒ είναι η καταβολή εισφοράς πάνω στα εφάπαξ ποσά αφυπηρέτησης. Σύμφωνα με τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις, υπάρχει υποχρέωση για καταβολή εισφοράς για το ΓεΣΥ επί του εφάπαξ ποσού. «Σημειώνεται ότι το εφάπαξ ποσό για τους δημόσιους υπάλληλους που αναλογεί μέχρι το 2012 δεν εμπίπτει στο άρθρο 5 του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου και, ως εκ τούτου, δεν θα καταβάλλεται εισφορά για το ΓεΣΥ στο εν λόγω ποσό.

Ο υπολογισμός της εισφοράς για το ΓεΣΥ θα γίνεται πάνω στο συνολικό καταβληθέν ποσό του εφάπαξ όταν αυτό θα καταβληθεί» είναι η σχετική απάντηση των Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το Τμήμα Φορολογίας επισημαίνει ότι μελετείται από τον ΟΑΥ όπως μόνο το εφάπαξ ποσό αφυπηρέτησης που έχει κερδηθεί με υπηρεσία από την 1η Μαρτίου 2019 και μετά, να υπόκειται σε εισφορά ΓεΣΥ.  Η ΟΕΒ κρούει το καμπανάκι και για τα Ταμεία Προνοίας που καταβάλλουν οι εργοδότες. Συγκεκριμένα μετά την 1η Μαρτίου, εάν ένας εργαζόμενος εισπράξει το ωφέλημα που προκύπτει από τη συμμετοχή του σε εγκεκριμένο ταμείο προνοίας, θα καταβάλλονται εισφορές για σκοπούς ΓεΣΥ επί του ποσού που αναλογεί στις εισφορές του εργοδότη στο εν λόγω ταμείο.
 

Τα «ευαίσθητα» σημεία σε σχέση με φορολογίες

Ο  Έφορος Φορολογίας διευκρινίζει και δύο άλλα ζητήματα:

 -Σύμφωνα με τον περί Εταιρειών Νόμο, ο διευθυντής και ο γραμματέας μίας εταιρείας θεωρούνται αξιωματούχοι. Οι απολαβές τέτοιων φυσικών προσώπων υπόκεινται σε φορολογία με βάση τον περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμο. Θα πρέπει να διευκρινιστεί κατά πόσο τέτοιες απολαβές υπόκεινται σε εισφορά για σκοπούς ΓεΣΥ και, αν η απάντηση είναι καταφατική, κατά πόσο θα εισφέρουν ως αξιωματούχοι ή ως εισοδηματίες με βάση τον ορισμό που δίνεται στο περί Γενικού Συστήματος Υγείας Νόμο. Το Τμήμα Φορολογίας απαντά: Ο Διευθυντής και ο Γραμματέας που θεωρούνται άτομα που κατέχουν αξίωμα και οι απολαβές τους υπόκεινται σε εισφορά ΓεΣΥ. Τα άτομα αυτά εισφέρουν στο ΓεΣΥ ως αξιωματούχοι, δηλαδή τυγχάνουν παρόμοιου χειρισμού όπως οι μισθωτοί. Συνεπώς, η εταιρεία που τους καταβάλλει την αμοιβή θα πρέπει να παρακρατεί και να αποδίδει την εισοφρά σύμφωνα με το άρθρο 19(1)(ε) και να καταβάλλει η ίδια ως εργοδότης της εισφορά σύμφωνα με το άρθρο 19(1)(στ).

-Στην περίπτωση που εταιρεία καταβάλλει μισθούς και μερίσματα σε φυσικό πρόσωπο τα οποία γνωρίζει ότι θα υπερβούν το όριο των €180 χιλ. εντός ενός ημερολογιακού έτους, μπορεί να σταματήσει να προβαίνει σε περαιτέρω παρακρατήσεις εισφορών επί των μερισμάτων; 

Η σειρά αθροίσματος για τον υπολογισμό των €180 χιλ. είναι αποδοχές, συντάξεις και εισοδήματα. Σύμφωνα με τον ΟΑΥ, το όριο εφαρμόζεται ανα κατηγορίας εισοδήματος και ανά υπεύθυνο φορέα είσπραξης της αντίστοιχης εισφοράς. Συνεπώς η εισφορά που καταβάλλεται αναφορικά με μισθούς φυσικού προσώπου μπορεί να σταματήσει όταν οι μισθοί υπερβούν το όριο. Αντίστοιχα, η εισφορά που αποδίδεται αναφορικά με τα μερίσματα που πληρώνονται στο ίδιο φυσικό πρόσωπο, έστω κι αν πληρώνονται από την ίδια εταιρεία, μπορεί να σταματήσει όταν τα μερίσματα ξεχωριστά υπερβούν το όριο των €180 χιλ. Η ενδεχόμενη υπερβαίνουσα εισφορά, δύναται να επιστραφεί με την υποβολή σχετικής αίτησης προς τον ΟΑΥ.