Ύστερα από δεκαετιών λεηλασίας των τουρκοκυπριακών περιουσιών, το υπουργείο Εσωτερικών ανακατεύει την τράπουλα ειδικά για την ανακατανομή των λεγόμενων φιλέτων, κυρίως επαγγελματικών στεγών και ανοικτών χώρων σε κεντρικά σημεία των πόλεων, αλλά θα φανεί στην πράξη κατά πόσον τα συμφέροντα θα αφήσουν την προσπάθεια να ευοδωθεί. 

Η πιο σημαντική αλλαγή που προωθείται είναι η παραχώρηση των πιο πάνω περιουσιών με πλειοδοτικό διαγωνισμό. Το υπουργείο Εσωτερικών κάνει λόγο για «συγκεκριμένες περιοχές με ειδικά πολεοδομικά, οικονομικά, εμπορικά ή/και άλλα χαρακτηριστικά». Οι εν λόγω περιοχές θα χαρακτηρίζονται ως «ειδικές», μετά από εισήγηση του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως προς τον Κηδεμόνα Τ/Κ Περιουσιών (δηλαδή τον υπουργό Εσωτερικών), στη βάση των ειδικών πολεοδομικών, οικονομικών εμπορικών ή/και άλλων χαρακτηριστικών της κάθε περιοχής.

Με βάση την προσέγγιση του υπουργείου Εσωτερικών, η εισαγωγή της ρύθμισης αυτής θα συμβάλει:

1. Στην ορθολογική διαχείριση περιουσιών μεγάλης αξίας (με βάση το οικονομικό/ εμπορικό ή/και άλλο περιβάλλον της περιοχής).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

2. Στη μείωση του κόστους που επωμίζεται σήμερα ο Κηδεμόνας για τη στήριξη και συντήρηση Τ/Κ περιουσιών που παραμένουν αδιάθετες λόγω του υψηλού κόστους που απαιτείται για πλήρη αποκατάστασή τους.

3. Στην ανάπτυξη εκτάσεων γης που βρίσκονται σε κεντρικά γεωγραφικά σημεία προς όφελος ολόκληρης της περιοχής.

4. Στη δημιουργία νέων ευκαιριών ανάπτυξης/ επιχειρηματικής δραστηριότητας δικαιούχων προσφύγων.

5. Στον απεγκλωβισμό του Κηδεμόνα από τις προβληματικές και μη ορθολογικές υφιστάμενες πρακτικές διαχείρισης των περιουσιών.

6. Στην εναρμόνιση των πολιτικών του Κηδεμόνα με τις πρόνοιες της νομοθεσίας που αφορούν στην ανάπτυξη των περιουσιών προς όφελος των Τ/Κ ιδιοκτητών.

Αλλαγές δρομολογούνται και για την αξιοποίηση γεωργικών κλήρων, θέμα το οποίο απασχόλησε πρόσφατα και την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων, ύστερα από τις ενυπόγραφες δηλώσεις υπαλλήλων της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, από τις οποίες προέκυψε, ότι κάποιοι εκμεταλλεύονται μεγάλες εκτάσεις. Μόνο ένας υπάλληλος στον οποίον παραχωρήθηκαν 884.622 τ.μ. εισπράττει επιπλέον περίπου €25.000 ετησίως από τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών. Άλλοι δικαιούχοι εισπράττουν χορηγίες πέραν των €10.000.

Οι τουρκοκυπριακοί γεωργικοί κλήροι στις ελεύθερες περιοχές ανέρχονται σε 52.745 εκτάρια. Από αυτά, συνολικά 30.238 εκτάρια τυγχάνουν εκμετάλλευσης στο πλαίσιο 8.894 συμβάσεων με τον μέσο όρο να κυμαίνεται στα 3,4 εκτάρια όπως προκύπτει από τη μελέτη του τέως διευθυντή της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών περιουσιών, κ. Μάκη Οικονομίδη. Η γη αυτή επιχορηγείται με €30 ανά δεκάριο αλλά για να μπορεί κάποιος να υποβάλει αίτηση στον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών, πρέπει να κατέχει γη πέραν των τριών δεκαρίων. Οι γεωργοί δικαιούνται και χορηγία μέχρι 40% των επενδύσεων που κάνουν σε γεωργικά μηχανήματα (τρακτέρ κ.λπ.), για περιφράξεις κ.α. Σημειώνεται, ότι χορηγία €30, ανά δεκάριο, λαμβάνουν και όσοι χρησιμοποιούν τη γη ως βοσκότοπο. Στη Λευκωσία υπάρχουν 6.181 εκτάρια, στη Λεμεσό 12.078, στη Λάρνακα 12.008 και στην Πάφο 22.478 εκτάρια.

Κριτήρια κατανομής γεωργικής γης

Λόγω των φαινομένων κατάχρησης που παρατηρήθηκαν αλλά και με επίκληση την καλύτερη κατανομή των γεωργικών γαιών προωθούνται νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες αφορούν:

> Νομοθετική ρύθμιση για κατηγορίες μισθωτών που δεν καλύπτονται από τους υφιστάμενους κανονισμούς.

> Εισαγωγή συστήματος επιλεξιμότητας και μοριοδότησης κατά την αξιολόγηση των αιτημάτων για παραχώρηση γεωργικής γης.

> Καθορισμός ανωτάτου ορίου στην έκταση τ/κ γης που παραχωρείται σε δικαιούχους, για γεωργική χρήση.

> Διασύνδεση και πριμοδότηση της περιουσίας του αιτητή που βρίσκεται στα κατεχόμενα με την έκταση γης που του παραχωρείται.

> Μοριοδότηση με βάση τον επαγγελματικό βαθμό απασχόλησης των αιτητών με τη γεωργία/ κτηνοτροφία.

> Μοριοδότηση με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση και σύνθεση της οικογένειας των αιτητών και ιδιόκτητη περιουσία στις κατεχόμενες περιοχές.

> Μοριοδότηση με βάση ειδικά χαρακτηριστικά που θα επεξηγούνται στον νέο Κανονισμό (π.χ. Πρόσφυγες κληρονόμους αποβιωσάντων ή /και υπερηλίκων μισθωτών γεωργικής γης στην οποία φυτεύτηκαν στο παρελθόν και συντηρούνται μόνιμες καλλιέργειες).

Παράλληλα προωθείται νέο πλαίσιο διάθεσης τουρκοκυπριακών επαγγελματικών στεγών ή και ανοικτών χώρων με τα εξής κριτήρια:

> Επιλεξιμότητα δικαιούχων επαγγελματικής στέγης ή ανοιχτού χώρου, που βρίσκεται εκτός των ορίων περιοχών Ειδικής Διαχείρισης.

> Οι αιτητές πρέπει να υποβάλουν στο πλαίσιο της αίτησής τους, επιχειρηματικό σχέδιο με το οποίο να τεκμηριώνεται η χρηματοοικονομική τους επάρκεια ως προς την κάλυψη του κόστους της επαγγελματικής τους δραστηριοποίησης επί της αιτούμενης τ/κ περιουσίας, καθώς και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των εργασιών για την έναρξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Το σύνολο και η αξία των τ/κ περιουσιών

Η συνολική έκταση των Τουρκοκυπριακών περιουσιών στις ελεύθερες περιοχές ανέρχεται σε περίπου 61.000 εκτάρια ή 609.110.086 τετραγωνικά μέτρα και αντιπροσωπεύει ποσοστό 10,14% της έκτασης των ελευθέρων περιοχών. Η συνολική έκταση των περιουσιών τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας ανέρχεται παγκυπρίως στα 114.000.000 εκτάρια ή 1.135.602.232 τετραγωνικά μέτρα που αντιστοιχούν με ποσοστό 12,3% της κυπριακής γης. Στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές υπάρχουν 4.851 μόνιμες τουρκοκυπριακές κατοικίες, 1.652 εξοχικές, 292 ανεγερθείσες κατοικίες, 1.826 επαγγελματικές στέγες, 52.382 γεωργικοί κλήροι, 414 χώροι δημόσιας ωφελείας, 36 σχολεία, 226 τεμένη και κοιμητήρια ενώ στο ΕΦΚΑΦ ανήκουν 1.567 περιουσίες. 

Εκτοπισθέντες χρησιμοποιούν 4.245 κατοικίες και μη εκτοπισθένες 492. Σε εκτοπισθέντες παραχωρήθηκαν 2.205 υποστατικά σε σχέση με 626 που παραχωρήθηκαν σε μη εκτοπισθέντες. Σε εκτοπισθέντες παραχωρήθηκαν επίσης 8.695 γεωργικοί κλήροι και σε μη εκτοπισθέντες 199. Υπό την ένδειξη «άλλοι χώροι» (μεμονωμένοι χώροι ανέγερσης οικιών, χώροι επαγγελματικής στέγης, κτηνοτροφικά οικόπεδα, λατομεία, χώροι δημόσιας ωφελείας, γήπεδα, αλσύλλια, χώροι στάθμευσης κ.λπ.) 1.932 ακίνητα παραχωρήθηκαν σε εκτοπισθέντες και 885 σε μη εκτοπισθέντες.

Οι τουρκοκυπριακές περιουσίες δόθηκαν προς εκμετάλλευση μέσω 20.621 συμβάσεων μίσθωσης. Στα πρώτα στάδια αρκετοί ουσιαστικά κατέλαβαν τις περιουσίες και στην πορεία άρχισε η νομιμοποίηση της κατοχής τους.

Εξοχικές κατοικίες χρησιμοποιούν 759 εκτοπισθένες και 583 μη εκτοπισθέντες. Ειδικά η περίπτωση των κατοικιών που παραχωρήθηκαν σε μη πρόσφυγες απασχόλησε κατά καιρούς και τη Βουλή. Η εξήγηση που δόθηκε ήταν ότι γύρω στο 1991 πολλές κατοικίες χρειάζονταν επιδιόρθωση και επειδή δεν υπήρχε ενδιαφέρον παραχωρήθηκαν ως εξοχικά και σε μη πρόσφυγες. Η θέση που εξέφρασαν πολλοί από αυτούς ήταν ότι δαπάνησαν αρκετά χρήματα για συντηρήσεις αλλά όπως είχε υποδείξει ο τέως διευθυντής της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, Μάκης Οικονομίδης, η επένδυσή τους αποσβέστηκε. Το ενοίκιο κυμαινόταν μεταξύ 2-5 λιρών και όπως είπε ο κ. Οικονομίδης, πήραν εξοχικά ακόμη και διευθυντές κυβερνητικών τμημάτων και ένας από αυτούς πήρε σπίτι στη Λαόνα με θέα προς τη θάλασσα.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Όχι μία απ’ τα ίδια

Η εκμετάλλευση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, των οποίων η αξία ανέρχεται σε μερικά δισεκατομμύρια ευρώ, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες λεηλασίες στην Κύπρο. Παρόλη την αξία τους, η διαχείρισή τους ήταν τέτοια ώστε κάθε χρόνο οι φορολογούμενοι να πληρώνουν από την τσέπη €7 εκατ.-€8 εκατ. τα τελευταία 15-20 χρόνια για να καλύπτουν την τρύπα του προϋπολογισμού του ταμείου διαχείρισης. Την ίδια στιγμή κάποιοι, νόμιμα ή παράνομα εκμεταλλεύονται τουρκοκυπριακές περιουσίες και θησαυρίζουν εις βάρος του φορολογούμενου πολίτη.

Οι προωθούμενες αλλαγές στη νομοθεσία αποβλέπουν στην πιο ορθολογική και δίκαιη διαχείρισή τους και ελπίζω ότι μέχρι να ολοκληρωθεί η συζήτηση ενώπιον της Βουλής, να μην ανατραπεί αυτή η φιλοσοφία και να τη διαδεχθεί η συνήθης πρακτική της εξυπηρέτησης ημετέρων, φίλων, κουμπάρων κ.ο.κ.