Ριζικές αλλαγές επέρχονται στη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, οι οποίες, υπό προϋποθέσεις, θα παραχωρούνται προς αξιοποίηση και σε μη πρόσφυγες (νοουμένου ότι δεν τις διεκδικούν πρόσφυγες), ενώ για πρώτη φορά θα διατίθενται με πλειστηριασμό.

Παράλληλα, όταν αποβιώσει πρόσφυγας δικαιούχος, η τουρκοκυπριακή περιουσία που διαχειριζόταν θα παραχωρείται στα παιδιά του, υπό προϋποθέσεις, ενώ πρόσφυγες οι οποίοι κατέχουν τουρκοκυπριακή περιουσία για στεγαστικούς σκοπούς, θα μπορούν να μεταβιβάσουν τη «σύμβαση μίσθωσης» σε άλλον πρόσφυγα.

Πιο αναλυτικά, στην «αιτιολογική έκθεση» η οποία συνοδεύει το νομοσχέδιο και η οποία θα κατατεθεί ενώπιον της Βουλής, καταγράφονται διάφορες τροποποιήσεις της υφιστάμενης νομοθεσίας, ούτως ώστε:
(α) Να επιτρέπεται η παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας σε μη πρόσφυγες, κατά κανόνα μετά από δημοσίευση, σε περιπτώσεις όπου οι περιουσίες αυτές παραμένουν αδιάθετες, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από πρόσφυγες.
(β) Να καθοριστεί η παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας κατόπιν πλειοδοτικού διαγωνισμού, σε περιπτώσεις ύπαρξης ενδιαφέροντος από περισσότερους του ενός πρόσφυγα για την ίδια περιουσία.
(γ) Να προβλεφθεί ότι η σύμβαση μίσθωσης τουρκοκυπριακής περιουσίας που παραχωρήθηκε σε πρόσφυγα για σκοπούς κάλυψης στεγαστικών αναγκών και την οποία κατείχε κατά την ημερομηνία του θανάτου του, θεωρείται μέρος της περιουσίας του και αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής, τηρουμένων κάποιων προϋποθέσεων.
(δ) Να παραχωρηθεί, υπό προϋποθέσεις, το δικαίωμα στους πρόσφυγες κατόχους τουρκοκυπριακής περιουσίας που παραχωρήθηκε για σκοπούς κάλυψης στεγαστικών αναγκών, να μεταβιβάσουν τη σύμβαση μίσθωσης σε άλλο πρόσφυγα.

Όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, με βάση τις αλλαγές που επέρχονται στην υφιστάμενη νομοθεσία, («Ο περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών (Διαχείριση και Άλλα Θέματα) (Προσωρινές Διατάξεις) Νόμος»), «ο Κηδεμόνας δύναται, σε περίπτωση που προβεί σε δημοσίευση τουρκοκυπριακής περιουσίας για σκοπούς εκμίσθωσης αυτής σε πρόσφυγες και η εν λόγω περιουσία δεν εκμισθωθεί λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από πρόσφυγες, ή/και στη περίπτωση περιουσίας που εμπίπτει σε περιοχή ειδικής διαχείρισης μόνο, λόγω μη αποδεχτής από οικονομικής άποψης προσφοράς, να συνάπτει συμβάσεις για μίσθωση της εν λόγω τουρκοκυπριακής περιουσίας με πρόσωπα που δεν είναι πρόσφυγές, αφού πρώτα λάβει υπόψη την γνώμη της Συμβουλευτικής Επιτροπής και τηρουμένων των επιφυλάξεων που θέτει το άρθρο 6 και μόνο όπου τούτο εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και τους σκοπούς του (προωθούμενου) Νόμου.

Όπως αναφέρεται στο προωθούμενο νομοσχέδιο, «επιτρέπεται παρέκκλιση από την υποχρέωση δημοσίευσης αποκλειστικά στις περιπτώσεις που θα καθοριστούν σε κανονισμούς που εκδίδονται δυνάμει του Νόμου».

Σε περίπτωση που κατόπιν της δημοσίευσης υπάρξει εκδήλωση ενδιαφέροντος από πέραν του ενός ενδιαφερόμενου μη πρόσφυγά, η παραχώρηση της τουρκοκυπριακής περιουσίας γίνεται κατόπιν πλειοδοτικού διαγωνισμού. Με άλλα λόγια, το ακίνητο για το οποίο προκηρύσσεται διαγωνισμός θα παραχωρείται σε όποιον προσφέρει ψηλότερο ενοίκιο.

Όπως διευκρινίζεται, ο όρος δημοσίευση σημαίνει την ανάρτηση καταλόγου με τις προς εκμίσθωση τουρκοκυπριακές περιουσίες στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών για περίοδο 15 ημερών τουλάχιστον.».

Παράλληλα με τα πιο πάνω, τροποποιείται τo άρθρο 7 του βασικού νόμου ώστε:

H σύμβαση μίσθωσης τουρκοκυπριακής περιουσίας που παραχωρήθηκε σε πρόσφυγα για σκοπούς κάλυψης στεγαστικών αναγκών, ο οποίος την κατείχε κατά την ημερομηνία του θανάτου του, αποτελεί μέρος της περιουσίας του και είναι αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμου (ΚΕΦ.195), νοουμένου ότι οι κληρονόμοι θα αναλάβουν ανεπιφύλακτα την πλήρη ευθύνη για τη συντήρηση και ασφάλεια της τουρκοκυπριακής περιουσίας της οποίας καθίστανται κληρονόμοι, και θα αποδεχτούν όρους που τυχόν θα επιβληθούν από τον Κηδεμόνα»·

Με άλλα λόγια, υλοποιείται με ένα πάγιο αίτημα για διαχείριση των προσφύγων για ανάθεση της περιουσίας του δικαιούχου στους κληρονόμους του (εννοείται χωρίς να μπορεί να εκδοθεί τίτλος ιδιοκτησίας) αλλά οι κληρονόμοι αναλαμβάνουν τη συντήρηση της περιουσίας χωρίς να αναμένουν από το κράτος να τη συντηρεί, οπόταν δεν θα την αφήνουν στο έλεος του χρόνου.

Έτσι μπορούν να αλλάζουν «αφέντη»

«Ο Κηδεμόνας δύναται (επίσης) να εγκρίνει, κατόπιν σχετικού αιτήματος που υποβάλλεται από πρόσφυγά που είναι κάτοχος τουρκοκυπριακής περιουσίας που παραχωρήθηκε για σκοπούς κάλυψης στεγαστικών αναγκών δυνάμει σύμβασης μίσθωσης, τη μεταβίβαση της εν λόγω σύμβασης μίσθωσης σε άλλο πρόσφυγα μόνο για σκοπούς ιδιοκατοίκησης, υπό όρους που δύναται να επιβάλει ο Κηδεμόνας και υπό την προϋπόθεση ότι ο νέος μισθωτής θα αναλάβει ανεπιφύλακτα την πλήρη ευθύνη για τη συντήρηση και ασφάλεια της τουρκοκυπριακής περιουσίας της οποίας καθίσταται κάτοχος, και θα αποδεχτεί όρους που τυχόν θα επιβληθούν από τον Κηδεμόνα.

Νοείται, δε, ότι η μεταβίβαση της μίσθωσης δεν θα θεωρείται αποποίηση της στεγαστικής βοήθειας που έλαβε ο αρχικός μισθωτής, και στη περίπτωση υποβολής αιτήματος οικονομικής στήριξης για σκοπούς στέγασης, βάσει οποιουδήποτε κυβερνητικού προσφυγικού σχεδίου, θα θεωρείται ότι έλαβε ήδη στεγαστική βοήθεια.

Ο Κηδεμόνας διαχειρίζεται τουρκοκυπριακή περιουσία η οποία κατείχετο από αποβιώσαντα πρόσφυγα (όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες τουρκοκυπριακές περιουσίες), υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

(α) Αποβιώσας πρόσφυγας δεν μεταβίβασε τη σύμβαση μίσθωσης τουρκοκυπριακής περιουσίας που του παραχωρήθηκε για σκοπούς κάλυψης στεγαστικών αναγκών πριν αποβιώσει.
(β) Η τουρκοκυπριακή περιουσία που κατείχετο από αποβιώσαντα πρόσφυγα δεν αποτελέσει αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής.
(γ) Οι κληρονόμοι ή το πρόσωπο στο οποίο πρόσφυγας επιθυμεί να μεταβιβάσει τη σύμβαση μίσθωσης, δεν αποδεχτούν τους όρους που επιβάλλονται από τον Κηδεμόνα.

Σημειώνεται, πως με οδηγίες του υπουργού Εσωτερικών, προωθήθηκε σειρά μέτρων με στόχο τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, οι οποίες, σύμφωνα με το υπουργείο, αποβλέπουν στη διαφάνεια και στην αξιοκρατία όσον αφορά τη διαχείριση και τη διάθεση των τουρκοκυπριακών περιουσιών.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η αναθεώρηση των ενοικίων για τα τ/κ υποστατικά που παραχωρούνται για εμπορική χρήση. Η νέα διαδικασία προβλέπει, α) τη δημοσίευση σε πλατφόρμα των τ/κ κατοικιών ώστε όλοι να μπορούν να τα διεκδικήσουν, β) καθορισμό κριτηρίων παραχώρησης που θα είναι γνωστά σε όλους, γ) δημιουργία κλιμακίου εσωτερικού ελέγχου το οποίο θα διενεργεί ελέγχους στις συμβάσεις μίσθωσης για να περιοριστούν οι παρανομίες όπως οι υπεκμισθώσεις, δ) η μη αξιοποίηση των υποστατικών, κ.τ.λ..

Παράλληλα με τα πιο πάνω μέτρα δρομολογήθηκαν διαδικασίες για την είσπραξη καθυστερημένων οφειλών προς το Ταμείο του Κηδεμόνα. Με βάση τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα, μόνο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχει επιτευχθεί μείωση στις συσσωρευμένες οφειλές προς το Ταμείο τ/κ περιουσιών, πέραν του €1.5 εκατ.

Σημειώνεται, πως κάθε χρόνο το κράτος (και μέσω αυτού οι φορολογούμενοι) συνεισφέρει στον προϋπολογισμό του Ταμείου Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών €7-€8 εκατ.