Σύμφωνα με τη Συνθήκη για Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε σχέση με τους κανόνες για τον Ανταγωνισμό, στο άρθρο 101 που αφορά κανόνες εφαρμοστέοι επί των επιχειρήσεων και πρόληψη των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, ορίζονται τα εξής:
1. Είναι ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά και απαγορεύονται όλες οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων, όλες οι αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων και κάθε εναρμονισμένη πρακτική, που δύνανται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και που έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς, και ιδίως εκείνες οι οποίες συνίστανται:
α) στον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό των τιμών αγοράς ή πωλήσεως ή άλλων όρων συναλλαγής,·
2. Οι απαγορευόμενες δυνάμει του παρόντος άρθρου συμφωνίες ή αποφάσεις είναι αυτοδικαίως άκυρες.
3. Οι διατάξεις της παραγράφου 1 δύνανται να κηρυχθούν ανεφάρμοστες:
— σε κάθε συμφωνία ή κατηγορία συμφωνιών μεταξύ επιχειρήσεων,
— σε κάθε απόφαση ή κατηγορία αποφάσεων ενώσεων επιχειρήσεων, και
— σε κάθε εναρμονισμένη πρακτική ή κατηγορία εναρμονισμένων πρακτικών,
Η υπόθεση για Scania AB
Στις 2/2/2022 το Δικαστήριο της ΕΕ, στην υπόθεση που καταχώρησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Scania AB, με έδρα το Södertälje (Σουηδία) της Scania CV AB και της Scania Deutschland, εξέδωσε μια σημαντική του απόφαση σε σχέση με την παραβίαση του πιο πάνω κανόνα και ουσιαστικά αποφάνθηκε ότι δημιουργήθηκε αυτό που είναι ευρέως γνωστό ως καρτέλ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι οι συμφωνίες και οι εναρμονισμένες πρακτικές μεταξύ της Scania και των μερών της διαδικασίας διευθέτησης της διαφοράς συνιστούσαν ενιαία και διαρκή παράβαση, εμπίπτουσα στο άρθρο 101, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, καθώς και στο άρθρο 53 της Συμφωνίας ΕΟΧ για την περίοδο από 17 Ιανουαρίου 1997 έως 18 Ιανουαρίου 2011.
Η παράβαση συνίστατο σε συμπαιγνία ως προς τις τιμές και τις αυξήσεις των μικτών τιμών εντός του ΕΟΧ όσον αφορά τα μεσαία και βαρέα φορτηγά, καθώς και όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα και τη μετακύλιση των δαπανών εισαγωγής τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών για τα μεσαία και βαρέα φορτηγά οι οποίες απαιτούνται από τα πρότυπα Euro 3 έως Euro 6.
Ειδικότερα, η Επιτροπή έκρινε ότι, μέσω των αντίθετων προς τον ανταγωνισμό επαφών, τα μέρη επιδίωξαν ένα κοινό σχέδιο με ενιαίο, αντίθετο προς τους κανόνες του ανταγωνισμού σκοπό και ότι η Scania γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει το γενικό εύρος και τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του δικτύου αθέμιτων επαφών και είχε την πρόθεση να συμβάλει στη σύμπραξη με τις ενέργειές της (αιτιολογική σκέψη 316 της προσβαλλόμενης απόφασης).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο 880,523,000 ευρώ στις εν λόγω εταιρείες.
Άλλες αποφάσεις
Το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ στην απόφασή του, 2/2/2022, διαπίστωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέδειξε επαρκώς ότι οι αθέμιτες επαφές που έλαβαν κατά καιρούς χώρα σε διαφορετικά επίπεδα, ιδίως στο επίπεδο των διευθυντικών στελεχών, μεταξύ 1997 και 2004, στο κατώτερο επίπεδο της κεντρικής διοίκησης, μεταξύ 2000 και 2008, και στο γερμανικό επίπεδο επαφών, μεταξύ 2004 και 2011, εξεταζόμενες από κοινού, αποτελούσαν μέρος ενός συνολικού σχεδίου που είχε ως ενιαίο, αντίθετο προς τους κανόνες του ανταγωνισμού, σκοπό τον περιορισμό του ανταγωνισμού στην αγορά των μεσαίων και βαρέων φορτηγών εντός του ΕΟΧ.
Στις 21/10/2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο στη Sony, Panasonic και Sanyo συνολικά €166,000,000. Οι εταιρείες και η Samsung SDI καθόριζαν τις τιμές και αντάλλαζαν ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με τις προμήθειες των επαναφορτιζόμενων μπαταριών ιόντων λιθίου, που χρησιμοποιούνται σε φορητούς υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα, κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ.
Οι 4 αυτές εταιρίες συμφώνησαν για την προσωρινή αύξηση των τιμών το 2004 και το 2007, μετά από μια προσωρινή αύξηση στην τιμή του κοβαλτίου, πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται στην παραγωγή μπαταριών ιόντων λιθίου.
Οι επαφές της σύμπραξης (καρτέλ) έλαβαν χώρα κυρίως στην Ασία και περιστασιακά στην Ευρώπη. Η σύμπραξη ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2004 και διήρκεσε μέχρι τον Νοέμβριο του 2007.
Το Δικαστήριο της ΕΕ (τέταρτο τμήμα) που δίκασε σε δεύτερο βαθμό, στις 16/6/2022, αν και αναίρεσε για νομικούς και μόνο λόγους εν μέρει την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της ΕΕ της 12/7/2019, παρόλ’ αυτά επικύρωσε την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του προστίμου που επέβαλε, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη καρτέλ.
Το Δικαστήριο της ΕΕ, στις 12/12/2019, σε μια εξόχως σημαντική του απόφαση, μετά τη διαπίστωση ότι οι εναγόμενες εταιρείες είχαν συμπράξει αθέμιτα στη δημιουργία καρτέλ, αποφάνθηκε επίσης ότι αυτές οι εταιρείες μπορούν να εναχθούν από όποιον υπέστη ζημιά, λόγω αυτής της παράνομης πρακτικής!
Η αίτηση υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ, αφενός, των Otis GmbH, Schindler Liegenschaftsverwaltung GmbH και Schindler Aufzüge und Fahrtreppen GmbH AG, καθώς και της ThyssenKrupp Aufzüge GmbH (στο εξής: ThyssenKrupp) και, αφετέρου, του Land Oberösterreich (ομόσπονδου κράτους της Άνω Αυστρίας), καθώς και δεκατεσσάρων άλλων φορέων, σχετικά με αίτημα που υπέβαλαν οι τελευταίοι να υποχρεωθούν οι πέντε προαναφερθείσες εταιρίες να τους αποζημιώσουν για τη ζημία που ισχυρίζονται ότι υπέστησαν λόγω της μεταξύ των εταιριών αυτών σύμπραξης, κατά παράβαση, μεταξύ άλλων, του άρθρου 101 ΣΛΕΕ.
Το δικαίωμα αποκατάστασης ζημίας
Το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι η πλήρης αποτελεσματικότητα του άρθρου 101 ΣΛΕΕ και, πιο συγκεκριμένα, τα πρακτικά αποτελέσματα της απαγόρευσης την οποία προβλέπει η παράγραφος 1 του άρθρου αυτού θα θίγονταν αν δεν αναγνωριζόταν σε κάθε πρόσωπο το δικαίωμα να ζητήσει αποκατάσταση της ζημίας που του έχει προκαλέσει σύμβαση ή συμπεριφορά ικανή είτε να περιορίσει είτε να νοθεύσει τον ανταγωνισμό
Κατά συνέπεια, οποιοσδήποτε δικαιούται να ζητήσει αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη, εφόσον υφίσταται αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της ζημίας αυτής και μιας απαγορευμένης βάσει του άρθρου 101 ΣΛΕΕ σύμπραξης ή πρακτικής.
Το Δικαστήριο της ΕΕ, στις 22/6/2022, σε μια πολύ σημαντική του απόφαση, σε σχέση με τη διαπίστωση της ύπαρξης καρτέλ εκ μέρους των εταιρειών Volvο και DAF TRUCKS και ως τρόπον τινά συνέχεια της απόφασής του ημερομηνίας 12/12/2019, αποφάνθηκε επίσης ότι λόγω της αθέμιτης αυτής πρακτικής θα μπορούν να εναχθούν και να ζητηθούν αποζημιώσεις για αυτές τους τις παράνομες πράξεις.
Υπάρχει μια διαδεδομένη αίσθηση περί αισχροκέρδειας και ενδεχομένως υπάρξης καρτέλ και στην Κύπρο σε σχέση με την τεράστια αύξηση στις τιμές των καυσίμων το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και θα πρέπει όλα τα πιο πάνω να ληφθούν υπόψη από τις αρμόδιες αρχές, που οφείλουν να γνωρίζουν ότι αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο θα είναι υπόλογοι και νομικά υπεύθυνοι ακόμη και για καταβολή αποζημιώσεων.
* Advocates-Legal Consultants
