Καρτέλ θεωρείται η συμφωνία μεγάλων κυρίως επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο, με σκοπό τη διαμόρφωση ενιαίας τιμής των προσφερομένων υπηρεσιών ή των προϊόντων τους, ή και με πολύ ελάχιστες μεταξύ τους διαφορές τιμών.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα καρτέλ αποτελούν τη χειρότερη μορφή αγοράς, πιο επιβλαβή ακόμα και από το μονοπώλιο, αφού δε δημιουργούνται οικονομίες μεγέθους, όπως όταν υπάρχει μία μόνον επιχείρηση.
Παραθέτουμε την ερμηνεία για το τι εστί καρτέλ, για να εξάγει ο καθένας από εμάς τα δικά του συμπεράσματα σε σχέση με τους ισχυρισμούς που διατύπωσε η ΕΠΑ στη Βουλή για τη λειτουργία της πλατφόρμας e-kalathi. Πρόκειται για ένα ψηφιακό εργαλείο παρουσίασης – σύγκρισης τιμών βασικών προϊόντων, το οποίο θα περιλαμβάνει αρχικά 350 προϊοντα. Δηλαδή, ο καταναλωτής από τον υπολογιστή του ή από το τηλέφωνο του θα μπορεί να μπαίνει στην εφαρμογή και να αναζητεί συγκεκριμένα προϊόντα, επιλέγοντας την υπεραγορά που τα πωλεί στις χαμηλότερες τιμές.
Προ ημερών, η τοποθέτηση της εκπροσώπου της ΕΠΑ προκάλεσε αναστάτωση στην Κυβέρνηση, καθώς έφερε τα πάνω κάτω. Υποστήριξε η εκπρόσωπος πως το e-kalathi θα οδηγήσει σε στρεβλώσεις τον ανταγωνισμό, με πιθανότητα δημιουργίας καρτέλ. Είπε, επίσης, ότι με την ανάρτηση των τιμών των προϊόντων οι επιχειρήσεις θα παρακολουθούν τους ανταγωνιστές τους και κάποιες επιχειρήσεις θα αλλάζουν τις τιμές τους στη βάση της τιμολογιακής πολιτικής που ακολουθούν άλλες επιχειρήσεις του κλάδου.
Τοποθέτηση η οποία κατά την άποψη μου είναι λανθασμένη. Και αυτό, γιατί εδώ και χρόνια λειτουργεί το παρατηρητήριο τιμών καυσίμων της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτής, στο οποίο αναρτώνται καθημερινά οι τιμές των καυσίμων. Υπάρχει προσυνεννόηση και μεταξύ των πρατηριούχων καυσίμων; Εάν αγοράσουν πιο ακριβά το καύσιμο θα το πουλήσουν πιο ακριβό και το αντίστροφο, έτσι δεν λένε;
Με τη λογική της ΕΠΑ, σε περίπτωση που λειτουργήσει το e-kalathi οι υπεραγορές θα συνεννοούνται για να καθορίζουν τις τιμές των προϊόντων. Θα περιμένει, δηλαδή, η μια την άλλη να ανεβάσει τις τιμές των προϊόντων, έτσι ώστε οι τιμές τους να κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα. Όταν οι επιχειρήσεις θέλουν να συνεννοηθούν μεταξύ τους για τις τιμές, δεν θα περιμένουν το e-kalathi. Υπάρχουν και τηλέφωνα, υπάρχουν και emails για να συνεννοηθούν για τον καθορισμό των τιμών των προϊόντων.
Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται πρόνοια σύμφωνα με την οποία κάθε ημέρα η ώρα 8 το πρωί θα πρέπει οι υπεραγορές να αναρτούν στην ψηφιακή πλατφόρμα τις τιμές των προϊόντων που θα καθοριστούν. Μάλιστα, σε περίπτωση που δεν συμμορφωθούν με τον νόμο θα υπόκεινται σε χρηματικές κυρώσεις. Με το συγκεκριμένο εργαλείο, σε κάποιο βαθμό ο καθορισμός των τιμών ίσως μεταφερθεί στον καταναλωτή, ο οποίος δεν θα επιλέγει την επιχείρηση που πουλά τα προϊόντα σε πιο ψηλές τιμές αλλά θα επιλέγει την επιχείρηση που προσφέρει πιο χαμηλές τιμές. Δεν νομίζω αυτό να θεωρείται στρέβλωση του ανταγωνισμού, αλλά αντίθετα θα υπάρξει περαιτέρω διαφάνεια στις τιμές.
Προσεχώς ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου θα έχει συνάντηση με τη διεύθυνση της ΕΠΑ για να ζητήσει διευκρινίσεις για τις διαπιστώσεις της. Εκείνο που προκαλεί εντύπωση είναι το γεγονός ότι η ΕΠΑ δεν έκανε ενωρίτερα την παρέμβαση της για το θέμα -αφού συμμετείχε στη δημόσια διαβούλευση που οργάνωσε το υπουργείο- και ανέμενε την κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή. Ο υπουργός υποστηρίζει πως πολλές φορές κλήθηκε η ΕΠΑ να δώσει τις θέσεις της, ωστόσο, δεν ανταποκρίθηκε. Πάντως, σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι φόβοι της ΕΠΑ, στο χέρι της είναι να παρέμβει αυτεπάγγελτα για να σταματήσει τις στρεβλώσεις και να μπει μια τάξη στην αγορά. Έτσι και αλλιώς είναι στις αρμοδιότητες να εξετάζει εάν στην αγορά υπάρχουν μονοπώλια και καρτέλ.
