Η γεωπολιτική αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο και τα σενάρια που αφορούν τη διάρκεια της σύγκρουσης και την επέκτασή της προκαλούν νευρικότητα στις παγκόσμιες αγορές – Αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και στο ηλεκτρικό ρεύμα
Με την πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής να έχει πάρει φωτιά και με ανοιχτή την πιθανότητα για διεύρυνση των συγκρούσεων, η γεωπολιτική αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο εντείνεται, οδηγώντας σε επανασχεδιασμό του ενεργειακού χάρτη όχι μόνο στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και διεθνώς. Οι αγορές κρατούν την αναπνοή τους καθώς το ενδεχόμενο μιας εμπλοκής του Ιράν θα οδηγήσει σε μείωση της προμήθειας και εκτόξευση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου που θα συμπαρασύρει και τις τιμές ηλεκτρισμού.
Η νευρικότητα στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας επιτείνεται και από σενάρια που αφορούν τη διάρκεια της σύγκρουσης και την επέκτασή της. Ειδικά για την Ευρώπη, η οποία είχε αρχίσει σταδιακά να βγαίνει από την ενεργειακή κρίση που επέφερε ο πόλεμος στην Ουκρανία και προετοιμάζεται σήμερα για έναν βαρύ χειμώνα δίχως ρωσικό φυσικό αέριο, η κρίση στη Μέση Ανατολή τη βάζει και πάλι σε αχαρτογράφητα νερά.
Άνοδος τιμών
Δεν είναι τυχαίο ότι οι τιμές φυσικού αερίου στο hub της Ολλανδίας (TTF) πήραν και πάλι την ανηφόρα την περασμένη εβδομάδα φτάνοντας τα 56 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh), πυροδοτώντας αυξήσεις και στο ηλεκτρικό ρεύμα, που στην Ελλάδα έφτασε τα 136,33 ευρώ/ MWh, όταν πριν από την κλιμάκωση της βίας στο Ισραήλ ήταν στα 91,60 ευρώ/ MWh.
Στις αιτίες για το νέο ράλι τιμών
στο αέριο περιλαμβάνονται η κατάσταση στο Ισραήλ και το κλείσιμο από τη Chevron του κοιτάσματος Tamar (βρίσκεται ανοιχτά των ακτών της Γάζας), η διακοπή του φινλανδικού αγωγού φυσικού αερίου Balticconnector, ενώ αρνητικά επηρέασε και η προοπτική νέων κινητοποιήσεων στις εγκαταστάσεις της Chevron στην Αυστραλία. Η σύρραξη στην περιοχή εκτιμάται ότι θα αποτελέσει τροχοπέδη και στις φιλοδοξίες του Ισραήλ να μετατραπεί σε κόμβο για εξαγωγές αερίου προς την Ευρώπη, αλλά και προς την Αίγυπτο, γεγονός που ενδέχεται να επηρεάσει και τις εξαγωγές αιγυπτιακού LNG προς τις ευρωπαϊκές χώρες.
Σε πρώτη φάση, με δεδομένο ότι η στάση της Τουρκίας οδηγεί στο «πάγωμα» της προοπτικής για μεταφορά αερίου στην ΕΕ μέσω των εδαφών της, ο αγωγός East Med που σχεδιάστηκε για να μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ στην Ευρώπη, μέσω Κύπρου και Ελλάδας, δείχνει πιο ρεαλιστική επιλογή. Αν και προσώρας η ωρίμαση του έργου δεν ευνοείται από το κλίμα γενίκευσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή, καθώς οι προτεραιότητες έχουν αλλάξει. Για τη χώρα μας, δικλίδα για την ασφάλεια εφοδιασμού αποτελούν ο αγωγός TAP που μεταφέρει αζερικό αέριο, οι υποδομές στη Ρεβυθούσα και η νέα πλωτή μονάδα παραλαβής και αεριοποίησης LNG της Αλεξανδρούπολης, η οποία θα λειτουργήσει σε ένα δίμηνο.
Καθυστερήσεις έργων
Πιθανές είναι και οι καθυστερήσεις σε έργα μεταφοράς πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ στην Ευρώπη, δηλαδή του EuroAsia Interconnector (προσφάτως ανέλαβε promoter ο ΑΔΜΗΕ) και του Saudi Greek Interconnection που σχεδιάστηκε στο πλαίσιο του οικονομικού διαδρόμου Ινδίας – Μέσης Ανατολής
– Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα προχωρά και άλλες ηλεκτρικές διαδρομές, με πιο ώριμη τη διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου GREGY, δυναμικότητας μεταφοράς 3 GW (γιγαβάτ) πράσινης ενέργειας, ενώ σχεδιάζεται και η GAP (2 GW), μια καλωδιακή διασύνδεση της περιοχής Μέρσα Ματρούχ της Αιγύπτου με τον Αθερινόλακκο Κρήτης.
Οσο για την παραγωγή της ελληνικής εταιρείας Energean από το κοίτασμα Karish, συνεχίζεται κανονικά τροφοδοτώντας ενεργειακά το Ισραήλ. Επίσης, το μεγαλύτερο υπεράκτιο κοίτασμα φυσικού αερίου του Ισραήλ, το Leviathan, συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά, σύμφωνα με τη Chevron, το οποίο δυνητικά θα τροφοδοτεί και τον East Med.
Ανησυχία για το πετρέλαιο
Μια σύγκρουση στην πετρελαιοπαραγωγική περιοχή της Μέσης Ανατολής, από την οποία προέρχεται το 1/3 των παγκόσμιων προμηθειών πετρελαίου, προκαλεί ανησυχίες και για τις τιμές πετρελαίου, παρότι το Ισραήλ δεν αποτελεί σημαντικό παίκτη. Ωστόσο, αφενός η αύξηση της κατανάλωσης επιβραδύνεται τα τελευταία χρόνια, αφετέρου Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, την οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να περιορίσουν τις τιμές.
Εάν όμως τελικά στη σύρραξη εμπλακεί και το Ιράν και του επιβληθούν κυρώσεις από τις ΗΠΑ, το τοπίο θα διαμορφωθεί διαφορετικά και θα ωθήσει τις τιμές προς τα πάνω, καθώς δεν αποκλείεται να επανεμφανιστεί ως απάντηση ο αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ, από όπου διέρχεται το 25% με 30% του παγκόσμιου πετρελαίου. Ενα τέτοιο σενάριο μπορεί να ξαναβάλει στο παιχνίδι τη Ρωσία που θα ωφεληθεί διπλά, αφού θα επιστρέψει σε αγορές που έχασε έπειτα από τον πόλεμο στην Ουκρανία και μάλιστα με ανεβασμένες τιμές. Επιπλέον, Ρωσία και Κίνα θα ενισχύσουν την ισχύ τους στο σιιτικό τόξο της Μέσης Ανατολής.
Της Μάχης Τράτσα/Βήμα
