Αυτά είναι τα σενάρια για το Συμβούλιο Πατατών – Στενεύουν τα περιθώρια

Με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου η συνέχιση της λειτουργίας του Συμβουλίου Εμπορίας Κυπριακών Πατατών (ΣΕΚΠ) ως Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου τερματίζεται οριστικά στις 30 Σεπτεμβρίου 2024.

Με την ίδια απόφαση που λήφθηκε στις 27/7/2023, ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος πρέπει να υποβάλει τις εισηγήσεις της αρμόδιας Τεχνικής Επιτροπής ως προς το μέλλον του ΣΕΚΠ στο Υπουργικό Συμβούλιο, πριν τις 15/12/2023.

Σημειώνεται ότι στην Κύπρο με την πατατοκαλλιέργεια δραστηριοποιούνται 1.300 πατατοπαραγωγοί εκ των οποίων το 50% διαθέτει την παραγωγή του μέσω του ΣΕΚΠ για συσκευασία και εμπορία μέσω οργανωμένων ομάδων, όπως η Παγκύπρια Ομάδα Πατατοπαραγωγών (ΠΟΠ) και Κυπριακή Εταιρεία Παραγωγών (ΚΥΠΕΠ).

Στα χέρια της Τεχνικής Επιτροπής βρίσκονται ήδη τα συμπεράσματα μελέτης για το μέλλον του ΣΕΚΠ, που διεξάχθηκε από την εταιρεία Grant Thornton. Η Τεχνική Επιτροπή, πρέπει πλέον να παρουσιάσει τις εισηγήσεις, προκειμένου να καθοριστεί η κατάλληλη πολιτική όσον αφορά το μέλλον του ΣΕΚΠ, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο ο τομέας της πατατοκαλλιέργειας και να προχωρήσουν τα επόμενα βήματα για υλοποίηση της όποιας απόφασης ληφθεί.

Ο εξειδικευμένος φορέας επεξεργάστηκε τέσσερα σενάρια. Ένα προαπόκλεισε η Grant Thornton για να μην έρχεται σε αντίθεση με την τελευταία του Υπουργικού Συμβουλίου και αφορά τη «Συνέχιση λειτουργίας του ΣΕΚΠ βάσει του υφιστάμενου θεσμικού και επιχειρησιακού πλαισίου».

Ουσιαστικά, η εταιρεία προκρίνει ως πρώτη επιλογή το σενάριο που αφορά «Μετεξέλιξη του ΣΕΚΠ σε ένα σύγχρονο οργανισμό διαχείρισης και εμπορίας πατατών που θα διασφαλίζει μακροπρόθεσμα τα συμφέροντα των μελών του».

Ως δεύτερη επιλογή, σε περίπτωση που δεν συμφωνηθεί το πλαίσιο και η φιλοσοφία των εισηγήσεων του προτεινόμενου σεναρίου, είναι η «Αίτηση των πατατοπαραγωγών για εγγραφή τους ως μέλη της ΣΕΔΙΓΕΠ». Μια τέτοια εξέλιξη θα δώσει τη δυνατότητα στους πατατοπαραγωγούς να διαθέσουν άμεσα τα προϊόντα τους μέσω της ΣΕΔΙΓΕΠ, ωστόσο, μέσα στην έκθεση καταγράφονται σημαντικά «αδύνατα σημεία» αλλά και «απειλές» που αν πραγματοποιηθούν, τα καλώς νοούμενα συμφέροντα των πατατοπαραγωγών δεν θα διασφαλίζονται πλήρως.

Σε περίπτωση που ένα εκ των δύο προτεινόμενων σεναρίων δεν υλοποιηθεί τότε προτείνει τον «Τερματισμό της λειτουργίας του ΣΕΚΠ», με αρνητικές συνέπειες για τους πατατοπαραγωγούς.

Η υλοποίηση του προτεινόμενου σεναρίου αποτελεί κατά την άποψη της ομάδας έργου της Grant Thornton Cyprus την επιλογή που θα οδηγήσει στη μετεξέλιξη του ΣΕΚΠ σε ένα σύγχρονο οργανισμό διαχείρισης και εμπορίας πατατών που θα διασφαλίζει μακροπρόθεσμα τα συμφέροντα των μελών του.

Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή υλοποίηση του εν λόγω σεναρίου, σημειώνει, είναι η λήψη σημαντικών αποφάσεων με τη συναίνεση και συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων φορέων όσον αφορά τη δημιουργία του νέου θεσμικού και επιχειρησιακού πλαισίου αλλά και τις προϋποθέσεις για την μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων του ΣΕΚΠ στον νέο οργανισμό.

Επίσης, σημειώνει, απαιτείται ο καταρτισμός λεπτομερούς Επιχειρησιακού Σχεδίου το οποίο θα πρέπει να υλοποιηθεί αποτελεσματικά έτσι ώστε ο νέος οργανισμός να διασφαλίσει τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των παραγωγών, οι οποίοι θα επιλέξουν να διαθέτουν τα προϊόντα τους μέσω αυτού.

Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο, αυτό θα πρέπει να προσδίδει στον νέο οργανισμό την απαραίτητη ευελιξία στη λήψη αποφάσεων σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η ευελιξία αυτή θα πρέπει να υπάρχει τόσο για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων όσο και για τη λήψη αποφάσεων που έχουν σχέση με την καθημερινή λειτουργία του οργανισμού.

Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο του νέου οργανισμού που θα προκύψει σε περίπτωση υιοθέτησης του σεναρίου που αφορά τη μετεξέλιξη του ΣΕΚΠ, υπάρχουν δύο επιλογές οι οποίες είναι:

α) Η σύσταση ιδιωτικής εταιρεία περιορισμένης ευθύνης με μετοχές, η οποία θα διέπεται από σχετικό καταστατικό, σύμφωνα με τον Περί Εταιρειών Νόμο Κεφάλαιο 113.

β) Η δημιουργία συνεργατικής εταιρείας περιορισμένης ευθύνης η οποία θα διέπεται από τον περί Συνεργατικών Εταιρειών Νόμο.

Για τη δημιουργία του νέου επιχειρησιακού πλαισίου προτείνεται όπως καταρτιστεί Επιχειρησιακό Πλάνο. Το νέο επιχειρησιακό πλαίσιο θα περιλαμβάνει:

● Κατάλληλη οργανωτική δομή και στελέχωση.

● Κατάλληλες εσωτερικές διαδικασίες.

● Σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις και υποδομές.

● Αποτελεσματικά συστήματα ελέγχου ποιότητας.

● Βέλτιστες υποδομές και εξοπλισμό που αφορούν την συσκευασία, αποθήκευση και διανομή.

Σημειώνεται ότι ο οργανισμός θα είναι αυτόνομος χωρίς την οποιαδήποτε εξάρτηση από το κράτος.

Στα αδύνατα σημεία ενός τέτοιου εγχειρήματος σημειώνεται ότι οι ομάδες των πατατοπαραγωγών που είναι ιδιωτικές εταιρείες σε αυτό το σενάριο πιθανόν να μην έχουν τον ρόλο που έχουν επί του παρόντος. Στην περίπτωση δημιουργίας νέας συνεργατικής ο ρόλος των ομάδων μπορεί να καθοριστεί στους ειδικούς κανονισμούς.

Ιδιώτες εμπορεύονται το 70% της παραγωγής

Οι πατάτες αποτελούν το νούμερο ένα γεωργικό προϊόν σε παραγωγή όσον αφορά τη συνολική ποσότητα σε τόνους. Αποτελεί το 23,2% της συνολικής παραγωγής σε τόνους. Εκτός από το ΣΕΚΠ, υπάρχουν 11 εγγεγραμμένοι ιδιώτες έμποροι πατατών.

Οι ποσότητες που διατίθενται για εξαγωγή στους ιδιώτες εμπόρους αποτελούν περίπου το 70% των συνολικών εξαγωγών πατατών. Πέραν του 80% των εξαγωγών αφορούν τις αγορές Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου. Άλλοι προορισμοί εξαγωγών είναι η Γερμανία, το Βέλγιο και η Πολωνία.

Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Συμβούλιο Εμπορίας Κυπριακών Πατατών, είναι η παροχή υπηρεσιών όσον αφορά:

Τη συσκευασία, τον προγραμματισμό της παραγωγής, την προμήθεια και τη διανομή ντόπιου και εισαγόμενου πατατοσπόρου, τις εξαγωγές, τη μεταφορά και την αποθήκευση πατατών και πατατοσπόρου, την πώληση και την τιμολογιακή πολιτική, την αγορά υλικών, την εκκαθάριση τιμών και τη διανομή των χρημάτων στα μέλη του κ.ά.

Σήμερα στελεχώνεται με τέσσερεις μονίμους υπαλλήλους και αγοράζει υπηρεσίες, κυρίως από τις ομάδες πατατοπαραγωγών, για επιχειρησιακές και άλλες υποστηρικτικές λειτουργίες οι οποίες δεν μπορούν να διεκπεραιωθούν από το υφιστάμενο προσωπικό, όπως π.χ. η συσκευασία των πατατών.

Με βάση την πιο πρόσφατη αναλογιστική μελέτη που διενεργήθηκε για λογαριασμό του ΣΕΚΠ, με ημερομηνία αναφοράς 31/8/2022, με σκοπό την εκτίμηση τους κόστους των συνταξιοδοτικών παροχών, το αναλογιστικό έλλειμμα του Ταμείου ανέρχεται στα €4.953.314. Οι ετήσιες υποχρεώσεις του Ταμείου σε συντάξεις ανέρχονται σε €258.000 πλέον τα εφάπαξ για τις αφυπηρετήσεις, οι οποίες θα είναι μία το 2024, μία το 2025, μία το 2029 και μία το 2031.

Το υπόλοιπο του Ταμείου στην τράπεζα, τον Ιούλιο του 2023, ανερχόταν σε €592.332. Η κυπριακή πατάτα καλλιεργείται στα Κοκκινοχώρια της επαρχίας Λάρνακας και Αμμοχώστου, σε περιοχές δυτικά της Λευκωσίας και σε χωριά της Πάφου. Καταλαμβάνει έκταση παραγωγής 3.797 εκτάρια σε σύνολο 111.451 εκταρίων καλλιεργήσιμης γης για όλη τη γεωργική παραγωγή.

Οι πατάτες αποτελούν το νούμερο ένα γεωργικό προϊόν σε παραγωγή όσον αφορά τη συνολική ποσότητα σε τόνους. Αποτελεί το 23,2% της συνολικής παραγωγής σε τόνους. Εκτός από το ΣΕΚΠ, υπάρχουν 11 εγγεγραμμένοι ιδιώτες έμποροι πατατών.

Οι ποσότητες που διατίθενται για εξαγωγή στους ιδιώτες εμπόρους αποτελούν περίπου το 70% των συνολικών εξαγωγών πατατών. Πέραν του 80% των εξαγωγών αφορούν τις αγορές Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου. Άλλοι προορισμοί εξαγωγών είναι η Γερμανία, το Βέλγιο και η Πολωνία.

Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Συμβούλιο Εμπορίας Κυπριακών Πατατών, είναι η παροχή υπηρεσιών όσον αφορά: Τη συσκευασία, τον προγραμματισμό της παραγωγής, την προμήθεια και τη διανομή ντόπιου και εισαγόμενου πατατοσπόρου, τις εξαγωγές, τη μεταφορά και την αποθήκευση πατατών και πατατοσπόρου, την πώληση και την τιμολογιακή πολιτική, την αγορά υλικών, την εκκαθάριση τιμών και τη διανομή των χρημάτων στα μέλη του κ.ά.

Σήμερα στελεχώνεται με τέσσερεις μονίμους υπαλλήλους και αγοράζει υπηρεσίες, κυρίως από τις ομάδες πατατοπαραγωγών, για επιχειρησιακές και άλλες υποστηρικτικές λειτουργίες οι οποίες δεν μπορούν να διεκπεραιωθούν από το υφιστάμενο προσωπικό, όπως π.χ. η συσκευασία των πατατών.

Με βάση την πιο πρόσφατη αναλογιστική μελέτη που διενεργήθηκε για λογαριασμό του ΣΕΚΠ, με ημερομηνία αναφοράς 31/8/2022, με σκοπό την εκτίμηση τους κόστους των συνταξιοδοτικών παροχών, το αναλογιστικό έλλειμμα του Ταμείου ανέρχεται στα €4.953.314. Οι ετήσιες υποχρεώσεις του Ταμείου σε συντάξεις ανέρχονται σε €258.000 πλέον τα εφάπαξ για τις αφυπηρετήσεις, οι οποίες θα είναι μία το 2024, μία το 2025, μία το 2029 και μία το 2031.

Το υπόλοιπο του Ταμείου στην τράπεζα, τον Ιούλιο του 2023, ανερχόταν σε €592.332. Η κυπριακή πατάτα καλλιεργείται στα Κοκκινοχώρια της επαρχίας Λάρνακας και Αμμοχώστου, σε περιοχές δυτικά της Λευκωσίας και σε χωριά της Πάφου. Καταλαμβάνει έκταση παραγωγής 3.797 εκτάρια σε σύνολο 111.451 εκταρίων καλλιεργήσιμης γης για όλη τη γεωργική παραγωγή.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Εκσυγχρονισμός προς όφελος των παραγωγών

Σε μια προσπάθεια να μην προκληθεί διατάραξη στην παραγωγή και εμπορία των πατατών, με συνεπακόλουθες συνέπειες στους πατατοπαραγωγούς, την τελευταία δεκαετία δίνονται συνεχώς παρατάσεις ζωής στη λειτουργία του ΣΕΚΠ, συνολικά 8 παρατάσεις με την τελευταία να λήγει στις 30/9/2024. Όλοι αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία του κάτω από το υφιστάμενο καθεστώς. Το ιδανικό σενάριο, βέβαια, είναι η δημιουργία κρατικής εταιρείας δημοσίου δικαίου, χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Για να πετύχει όμως το όποιο νέο εγχείρημα απαιτείται έλεγχος και, μάλιστα, από την Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, ώστε να αποφευχθούν κάποια παραδείγματα άλλων οργανισμών που πλέον δεν έχουν κανέναν λόγο οι παραγωγοί–μέλη τους.
Α.Ν.