Το απόστημα της φούσκας των μη εξυπηρετούμενων δανείων έσκασε το 2013 και μέχρι τα τέλη του 2014 είχε αποκαλυφθεί το τρομακτικά μεγάλο μέγεθος του προβλήματος, που ταλαιπώρησε για περισσότερο από μία δεκαετία τις κυπριακές τράπεζες και συνεχίζει να ταλαιπωρεί την κυπριακή οικονομία.
Όλα αυτά τα χρόνια οι τράπεζες κλήθηκαν να λάβουν προβλέψεις δισεκατομμυρίων και να καταγράψουν τεράστιες ζημιές. Οι πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) αποτέλεσαν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία, που βοήθησε κυρίως τις μεγάλες, συστημικές τράπεζες, να αποφορτιστούν από τον συγκεκριμένο βραχνά. Κάποιες όπως η πρώην Συνεργατική δεν τα κατάφεραν.
Οι μεγάλες πράξεις πώλησης ΜΕΔ στην Κύπρο ουσιαστικά ξεκίνησαν το 2019 και έδωσαν το έναυσμα για την επαναφορά των τραπεζικών ισολογισμών στην κανονικότητα.
Το πρόβλημα μετατέθηκε στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, οι οποίες διαθέτουν διεθνή εμπειρία στη διαχείριση τέτοιων περιουσιακών στοιχείων. Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι τα πλείστα από τα δάνεια που διαχειρίζονται, χρονολογούνται και οι δανειολήπτες δεν πλήρωσαν δόση για πολλά χρόνια, ενώ άλλοι δεν πλήρωσαν δόση ποτέ, γεγονός που προϋποθέτει μεγάλο ρίσκο για τον αγοραστή. Παρά ταύτα το συγκεκριμένο πρόβλημα εξακολουθεί να βαραίνει την κυπριακή οικονομία.
Τον Ιούνιο του 2019, η Τράπεζα Κύπρου ολοκλήρωσε την πώληση του Project Helix Ι. Τα δάνεια απέκτησαν επενδυτικά ταμεία συνδεδεμένα με την Apollo Global Management LLC. Κατά την ολοκλήρωση της συναλλαγής εισπράχθηκε τίμημα πώλησης ύψους περίπου €1.2 δισ. Με την ολοκλήρωση, ο δείκτης ΜΕΔ προς δάνεια της τράπεζας μειώθηκε κατά περίπου 11 ε.μ. σε 33% στις 30 Ιουνίου 2019, περίπου 70% πιο κάτω από το υψηλότερο τους σημείο το 2014. Ήδη, η πρώτη πώληση ΜΕΔ είχε ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο στον ισολογισμό της τράπεζας.
Τον Ιούνιο 2021, η Τράπεζα Κύπρου έδωσε συνέχεια με το Project Helix 2 το οποίο αφορούσε στην πώληση ΜΕΔ εξασφαλισμένα με ακίνητα και αποθέματα ακινήτων. Τα περιουσιακά στοιχεία απέκτησαν επενδυτικά ταμεία συνδεδεμένα με την Pacific Investment Management Company LLC (PIMCO). Το τίμημα της πράξης ανήλθε σε περίπου €560 εκατ., από το οποίο ποσό ύψους περίπου €165 εκατ. εισπράχθηκε σε μετρητά μέχρι και την ολοκλήρωση. Το υπόλοιπο ποσό είναι πληρωτέο σε τέσσερις δόσεις μέχρι και τον Δεκέμβριο 2025.
Η Τράπεζα είχε σχολιάσει χαρακτηριστικά πως το Project Helix 2 αποτελούσε ένα ακόμα ορόσημο στην επίτευξη ενός από τους στρατηγικούς της στόχους για βελτίωση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου μέσω της μείωσης των ΜΕΔ. Το Project Helix 2 μείωσε το ποσοστό ΜΕΔ προς δάνεια κατά περίπου 9 εκατοστιαίες μονάδες.
Κλειδί το Helix ΙΙΙ
Τον Νοέμβριο του 2022 η Τράπεζα Κύπρου ολοκλήρωσε το Project Helix ΙΙΙ το οποίο αφορούσε την πώληση χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, καθώς και ακινήτων. Αγοραστής και πάλι η Pimco.
Το μεικτό τίμημα πώλησης κατά την ολοκλήρωση της συναλλαγής ανήλθε σε περίπου €366 εκατ. (συμπεριλαμβανομένων προπληρωμής που λήφθηκε το 2021) και αντικατοπτρίζει προσαρμογές που προκύπτουν, μεταξύ άλλων, από αποπληρωμές δανείων και έσοδα από πωλήσεις ακινήτων που εισπράχθηκαν από τα χαρτοφυλάκια από την ημερομηνία αναφοράς 31 Μαΐου 2021.
Το καθαρό τίμημα για τη συναλλαγή (μετά το κόστος συναλλαγής και άλλες προσαρμογές κατά την ολοκλήρωση της πώλησης) αντιστοιχεί στην καθαρή λογιστική αξία των δανείων και απαιτήσεων από πελάτες κατά την ημερομηνία ολοκλήρωσης, η οποία ανέρχεται σε €235 εκατ., και τη λογιστική αξία του αποθέματος των ακινήτων και των επενδυτικών ακινήτων η οποία ανέρχεται στα €88 εκατ. στο σύνολο.
To Helix ΙΙΙ ήταν καθοριστικό για την τράπεζα τόσο γιατί μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου που πωλήθηκε αφορούσε πολύ δύσκολες περιπτώσεις δανείων με υποθήκη κύριες κατοικίες, όσο κι επειδή με αυτήν την πράξη τα επίπεδα ΜΕΔ επέστρεφαν σε φυσιολογικά επίπεδα μετά από σχεδόν μία δεκαετία.
Η Ελληνική καθάρισε με το Starlight
Η Ελληνική Τράπεζα πραγματοποίησε μία μεγάλη πράξη πώλησης ΜΕΔ. Το Έργο Starlight αναφέρεται στην πώληση χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων και στην πώληση της APS Debt Servicing Cyprus Ltd.
Το Starlight περιλάμβανε (α) την τιτλοποίηση ΜΕΔ ύψους €1,4 δις και (β) την πώληση της πλατφόρμας της Τράπεζας, APS Debt Servicer, στη Themis Portfolio Management Ltd.
Όπως είχε ανακοινώσει με ικανοποίηση τότε η τράπεζα, η Συναλλαγή είχε μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο στον ισολογισμό της, μειώνοντας τον προσαρμοσμένο δείκτη ΜΕΧ εξαιρουμένων των ΜΕΧ που καλύπτονται από το πρόγραμμα Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων («ΠΠΣ») σε περίπου 3,6% από 13,5% στις 31 Δεκεμβρίου 2022.
Επιπρόσθετα, η συναλλαγή είχε θετικό κεφαλαιακό αντίκτυπο περίπου 0,8%, με τον προσαρμοσμένο δείκτη Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 να αυξάνεται σε 19,1%% από 18,3% στις 31 Δεκεμβρίου 2022.
Παράλληλα, η Ελληνική εναπόθετε σημαντικές ελπίδες για τα εναπομείναντα ΜΕΔ της στην Pimco, σχολιάζοντας χαρακτηριστικά πως «αναμένει να επωφεληθεί σε σχέση με την επίτευξη περαιτέρω απομόχλευσης από τη συνεργασία της με την PIMCO δεδομένης της μακροχρόνιας εμπειρίας και ιστορικού επίδοσής της στη διαχείριση ΜΕΧ στην Ευρώπη».
Πράξεις δισεκατομμυρίων
Όπως γίνεται αντιληπτό από τους αριθμούς που έχουμε παραθέσει, οι εταιρείες εξαγοράς δανείων, και κυρίως ο αμερικανικός κολοσσός Pimco, επένδυσαν δισεκατομμύρια για να αποκτήσουν αυτά τα δάνεια και να αποφορτίσουν τις κυπριακές τράπεζες. Ειδικά η Pimco, η οποία δραστηριοποιείται στην Κύπρο μέσω της Themis Portfolio Management Limited (“Themis”) αποτελεί με διαφορά τη μεγαλύτερη εταιρεία που δραστηριοποιείται στην κυπριακή αγορά των ΜΕΔ.
Εκτιμάται πως δαπανήθηκαν συνολικά περίπου €2.5 δισ. για απόκτηση των ΜΕΔ τα οποία ωφέλησαν τις συστημικές κυπριακές τράπεζες ποικιλοτρόπως, αλλά και την ίδια την κυπριακή οικονομία.
Στην πρόσφατη διπλή αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας από τους Moody’s τονίζεται η σημασία της ενίσχυσης των ισολογισμών των κυπριακών τραπεζών λόγω της πώλησης προβληματικών περιουσιακών στοιχείων.
Την ίδια ώρα, οι εταιρείες εξαγοράς και διαχείρισης δανείων δημιούργησαν εκατοντάδες θέσεις εργασίας και ανάμεσα σ’ άλλους ειδικούς προσέλαβαν και μεγάλο αριθμό εργαζομένων οι οποίοι αποχώρησαν από τις τράπεζες μέσω των σχεδίων εθελούσιας εξόδου και των διαδικασιών εξορθολογισμού των εξόδων τους.
Στοιχεία που καταδεικνύουν πως τα λεγόμενα «κοράκια» ή «αρπακτικά» όπως αποκαλούνται συχνά-πυκνά αυτές οι εταιρείες δεν απέκτησαν τα δάνεια κοψοχρονιά, μάλλον το αντίθετο. Και προφανώς κατέληξαν σε ένα ποσό με βάση το νομικό πλαίσιο της δεδομένης στιγμής και όχι με τις οποιεσδήποτε αλλαγές προωθούνται διαρκώς σε σχέση με τις διαδικασίες εκποιήσεων.
Μάλιστα, η Pimco δεν έχει απλώς επενδύσει στην Κύπρο αλλά τους τελευταίους μήνες μέσω της Themis έχει παρουσιάσει μία σειρά από συγκεκριμένα και στοχευμένα μέτρα διευκόλυνσης των δανειοληπτών και επίλυσης δύσκολων υποθέσεων δείχνοντας θετική στάση σε μία ακόμα πολεμική περίοδο για το μεγαλύτερο διαχρονικό πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας, αυτό των ΜΕΔ και του τεράστιου ιδιωτικού χρέους.
