Τρικούβερτος καβγάς ξέσπασε τις τελευταίες ημέρες, μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, για τη μεγάλη διεύρυνση -το 2016- των δικαιούχων του μέτρου του μειωμένου φορολογικού συντελεστή ΦΠΑ (5%) κατά την αγορά ή την ανέγερση κύριας κατοικίας. Η αντιπαράθεση ξέσπασε στο πλαίσιο σημερινής προσπάθειας που καταβάλλεται, μέσω νομοσχεδίου, για να αποφύγει η Δημοκρατία το πρόστιμο ή άλλες κυρώσεις από την Κομισιόν (είναι σε εξέλιξη διαδικασία επί παραβάσει), λόγω της κατάχρησης της ευρωπαϊκής Οδηγίας, που γινόταν τα τελευταία χρόνια.

Ο ένας φορτώνει τις ευθύνες στον άλλο για την αλλαγή της νομοθεσίας που έγινε το 2016 και με την οποία παραβιαζόταν η σχετική Οδηγία, καθώς στην Κύπρο ο μειωμένος ΦΠΑ 5% δεν παραχωρείτο μόνο για κοινωνικούς σκοπούς, αλλά τον επωφελούνταν σχεδόν όλοι, ανάμεσά τους και ξένοι επενδυτές, που αγόραζαν επαύλεις εκατομμύριων στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Συγκεκριμένα, από το 2011 μέχρι τον Νοέμβριο του 2016 επιβαλλόταν 5% ΦΠΑ στα 200 πρώτα τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.) της κύριας κατοικίας, νοούμενου όως ότι αυτή είχε συνολικό εμβαδό μέχρι 275 τ.μ.

Στις 4 Νοεμβρίου 2016 άλλαξε το νομικό πλαίσιο, μέσω πρότασης νόμου που είχε καταθέσει ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, η οποία εγκρίθηκε με 47 ψήφους (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Αλληλεγγύη) και την καταψήφισαν τέσσερις βουλευτές, από τους Οικολόγους και τη Συμμαχία.

Δηλαδή, από τότε μέχρι σήμερα επιβάλλεται 5% ΦΠΑ στα 200 τ.μ. του ακινήτου, ανεξαρτήτως εμβαδού.

Τα πρακτικά της επίμαχης απόφασης

Ο «Φ» παρουσιάζει τα πρακτικά της επίμαχης συνεδρίας της Ολομέλειας, στις 4 Νοεμβρίου 2016 αλλά και τις δύο συναφείς εκθέσεις της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών.

Βάσει της πρώτης έκθεσης της Επιτροπής, σκοπός της πρότασης νόμου Νεοφύτου, η οποία συζητήθηκε σε τρεις συνεδριάσεις της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, ήταν η διόρθωση των στρεβλώσεων και των αδυναμιών του φορολογικού πλαισίου για την απόκτηση κατοικίας. Μάλιστα, τότε, η πρόταση νόμου είχε οδηγηθεί μια φορά στην Ολομέλεια, αλλά αναβλήθηκε η συζήτησή της και εξετάστηκε ξανά στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή.

Βάσει των εκθέσεων της Επιτροπής Οικονομικών, σκοπός της πρότασης νόμου ήταν, ειδικότερα, η τροποποίηση του νόμου ΦΠΑ, ώστε πρόσωπα τα οποία έχουν επωφεληθεί της δυνατότητας αγοράς κύριας κατοικίας με μειωμένο ΦΠΑ να μπορούν να ασκήσουν εκ νέου το δικαίωμα, ανεξαρτήτως εάν έχει παρέλθει η δεκαετής περίοδος απαγόρευσης επανάσκησης του δικαιώματος, υπό την προϋπόθεση ότι τα συγκεκριμένα πρόσωπα έχουν καταβάλει στο Τμήμα Φορολογίας τη διαφορά μεταξύ του ποσού του κανονικού και του μειωμένου φορολογικού συντελεστή ΦΠΑ, όπως αυτοί ίσχυαν κατά την παράδοση ή την ανέγερση της κατοικίας. Επιπρόσθετα, μέσω της πρότασης προνοείτο η επιβολή 5% ΦΠΑ για τα πρώτα 200 τ.μ. της κατοικίας, ενώ για κάθε πρόσθετο τ.μ. της κατοικίας (σ.σ. χωρίς περιορισμό στο εμβαδόν) θα επιβάλλεται κανονικός συντελεστής ΦΠΑ. Προέβλεπε και την εξαίρεση από την υποχρέωση καταβολής της διαφοράς μεταξύ κανονικού και μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, όταν δικαιούχο πρόσωπα παύσει να χρησιμοποιεί την κατοικία του ως χώρο διαμονής πριν από την πάροδο των δέκα ετών, στην περίπτωση της μεταβίβασης της κατοικίας από δικαιούχο σε ενήλικο τέκνο του. Εφαρμόζεται μόνο εφόσον το παιδί δεν είναι δικαιούχο για απόκτηση κατοικίας με μειωμένο ΦΠΑ κατά τη μεταβίβασή της.

Συμφώνησε και το Υπουργείο Οικονομικών

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, ο κ. Νεοφύτου, ως εισηγητής της πρότασης νόμου, είχε δηλώσει στην Επιτροπή Οικονομικών ότι «με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις διορθώνονται οι στρεβλώσεις και οι αδυναμίες του ισχύοντος φορολογικού πλαισίου για την απόκτηση κατοικίας, οι οποίες λειτουργούν εις βάρος των νέων ζευγαριών, δημιουργώντας κοινωνική αδικία, ενώ παράλληλα ενισχύεται η οικονομική δραστηριότητα».

Κατά τη συζήτηση, την επιτροπή απασχόλησε το δημοσιονομικό κόστος που θα προέκυπτε από τις ρυθμίσεις. Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, που συμφώνησε με την πρόταση νόμου, είχε αναφέρει, σύμφωνα με την έκθεση, πως δεν μπορούσε να καθοριστεί το κόστος εκ των προτέρων. Εξάλλου, ο εισηγητής της πρότασης, σύμφωνα πάντα με την έκθεση της Επιτροπής, είχε αναφέρει πως, παρόλο που οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις αρχικά θα επηρέαζαν αρνητικά τα κρατικά έσοδα, στο μέλλον θα προέκυπτε αύξηση, λόγω της ανάπτυξης της οικονομίας που θα επέλθει από τη νομοθετική ρύθμιση.

Κατά την επανεξέταση της πρότασης, σύμφωνα με τη συμπληρωματική έκθεση της Επιτροπής Οικονομικών, μέλη της Επιτροπής (σ.σ. κατά κύριο λόγο βουλευτές του ΑΚΕΛ, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της Ολομέλειας, που παρατίθενται στη συνέχεια) είχαν εκφράσει επιφυλάξεις ότι οι ρυθμίσεις θα αλλοίωναν τον κοινωνικό χαρακτήρα της απόκτησης κύριας κατοικίας με μειωμένο ΦΠΑ, καθώς διευρύνονταν οι δικαιούχοι και θα επωφελούνταν και πρόσωπα τα οποία πιθανόν να μην είχαν ανάγκη της κοινωνικής στήριξης.

Επιφυλάξεις είχαν εκφραστεί και για τις επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά, όπως και διαφωνίες για τη ρύθμιση, καθώς, όπως είχαν υποστηρίξει, δημιουργείται δυσμενής διάκριση έναντι των πολιτών ως προς το δικαίωμα απόκτησης κατοικίας με μειωμένο ΦΠΑ, λόγω της ανομοιομορφίας στον τρόπο υπολογισμού του συνολικού εμβαδού της κατοικίας.

Ο κ. Νεοφύτου είχε υποστηρίξει πως με την πρόταση διορθώνονται ορισμένες στρεβλώσεις και αδυναμίες της νομοθεσίας, οι οποίες αφενώς προκαλούν κοινωνική αδικία, αποκλείοντας ορισμένους πολίτες από το δικαίωμα απόκτησης κατοικίας με μειωμένο ΦΠΑ, έναντι άλλων πολιτών και αφετέρου επιδρούν εις βάρος των δημόσιων εσόδων, λόγω της εκμετάλλευσης του δικαιώματος από μη δικαιούχα πρόσωπα. Είχε, μάλιστα, σημειώσει πως οι ρυθμίσεις αναμενόταν να επιφέρουν αύξηση στα  δημόσια έσοδα. Ο κ. Νεοφύτου υιοθέτησε την εισήγηση για διασαφήνιση του τρόπου καθορισμού του συνολικού εμβαδού των κατοικιών, δηλώντας πως αυτή ευθυγραμμίζεται με τις επιδιώξεις της πρότασης.

Οι διάλογοι βουλευτών στην Ολομέλεια 

Στη συνέχεια, το διαμορφωμένο κείμενο της πρότασης νόμου τέθηκε προς έγκριση στην Ολομέλεια. Σύμφωνα με τα πρακτικά της Ολομέλειας, το ΑΚΕΛ είχε καταθέσει τροπολογία, με την οποία θα παρέμενε εν μέρει η ίδια πρόνοια για τον μειωμένο ΦΠΑ, δηλαδή θα επιβαλλόταν 5% ΦΠΑ στα 200 τ.μ. του ακινήτου, νοούμενου όμως ότι αυτή είχε εμβαδόν μέχρι 275 τ.μ.

Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνος είχε αναφέρει πως το ΑΚΕΛ τάσσεται θετικά στο πρώτο σκέλος της πρότασης, σε σχέση με την ξαναχρησιμοποίηση του δικαιώματος μειωμένου φορολογικού συντελεστή 5% για την απόκτηση πρώτης κατοικίας. Ο κ. Στεφάνου είχε, όμως, εκφράσει τη διαφωνία του κόμματος για την πτυχή της πρότασης που αφορούσε την στόχευση. «Η πρόταση του κ. Αβέρωφ Νεοφύτου αλλάζει τις προδιαγραφές της στόχευσης, η οποία στόχευση έγινε ακριβώς για κοινωνικούς λόγους. Να θυμίσω και τη συζήτηση που είχε γίνει το 2011 στη Βουλή για αυτό το πράγμα, ότι τη μείωση του φόρου δεν θα πρέπει να την επωφελούνται όλοι, αλλά εκείνοι που πραγματικά θέλουν να αποκτήσουν μια ταπεινή, μια συμβατική κατοικία, όχι αυτοί…» είχε αναφέρει ο κ. Στεφάνου.

Σύμφωνα με τα πρακτικά της Ολομέλειας, ο Αβέρωφ Νεοφύτου ευχαρίστησε τα κοινοβουλευτικά κόμματα που στήριζαν τη διόρθωση μιας κοινωνικής αδικίας που αφορούσε κυρίως τα νεαρά ζευγάρια. Απαντώντας στις επιφυλάξεις που είχε εκφράσει το ΑΚΕΛ, ο κ. Νεοφύτου είχε αναφέρει πως δεν αλλάζει η στόχευση. «Σήμερα έχουμε μια νομοθεσία η οποία προβλέπει ότι αν το εμβαδόν, που μετριέται με βάση τον συντελεστή δόμησης ενός σπιτιού, δεν ξεπερνά τα 275 τ.μ και αν οι βοηθητικοί χώροι είναι 5 τ.μ., 5.τ.μ μηχανοστάσιο, 7 τ.μ. βοηθητικός χώρος, 36 τ.μ γκαράζ, 40 τ.μ ανοικτές βεράντες και απεριόριστα τ.μ. για στήριξη, για να μπορέσεις να κτίσεις σπίτι, αν κτίζεις στην Κυπερούντα ή στον Αγρό λόγω υψομέτρων, τα πρώτα 200 τ.μ. τα πληρώνεις με 5% και τα υπόλοιπα 166 τ.μ., που μπορεί να είναι 366 τ.μ. αν είναι σε ορεινές περιοχές, τα πληρώνεις με βάση το 19%» τόνιζε τότε ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ. Μάλιστα, είχε προσθέσει πως το Τμήμα Φορολογίας είχε μετατραπεί σε μια δεύτερη Πολεοδομία, υπογραμμίζοντας πως «για να είσαι δικαιούχος να πάρεις το μειωμένο 5% θα πρέπει να ασχολείται αρκετό προσωπικό επί αρκετές εβδομάδες, για να κάμνουν έλεγχο αν το γκαράζ σου είναι 36 τ.μ. διότι, αν είναι 37 τ.μ. δεν είσαι δικαιούχος, αν το ωφέλιμο εμβαδόν είναι 274 τ.μ. δικαιούσαι να πάρεις μειωμένο, αλλά αν είναι 276 τ.μ. χωρίς βεράντες δεν δικαιούσαι και πρέπει να πληρώσεις και το πρώτο τ.μ. 19%». Όπως είχε πει, μάλιστα, χρειαζόταν αυτοκριτική για το πώς η Βουλή ψήφιζε τέτοιες νομοθεσίες.

Το διαμέρισμα των €13 εκατ., τα παλάτια και τα σπίτια στα ορεινά

Ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Μαρίνος Σιζόπουλος είχε αναφέρει, στη διάρκεια της συζήτησης στην Ολομέλεια, πως, στις ορεινές περιοχές, μια πενταμελής οικογένεια με κατοικία των 280 με 290 τ.μ. πληρώνει 19% ΦΠΑ (σ.σ. αφού το πλαφόν για τη μείωση στο 5% σταματούσε έως τότε στα 275 τ.μ.), ενώ, στην παραλία της Λεμεσού για ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. που πωλήθηκε €3 εκατ. καταβλήθηκε 5%. «Πρόσφατα στη Λεμεσό πωλήθηκε διαμέρισμα 220 τ.μ €13.5 εκατ. και ο αγοραστής πλήρωσε 5% ΦΠΑ», είχε υποδείξει ο κ. Σιζόπουλος.

Παρέμβαση στο θέμα είχε κάνει και ο τότε βουλευτής των Οικολόγων Γιώργος Περδίκης, ο οποίος ανέφερε πως «μας είπαν επισήμως οι αρμόδιοι ότι ούτε η αξία είναι αντικειμενικό κριτήριο, διότι το διαμέρισμα, αγαπητέ κ. Σιζόπουλε, που πωλήθηκε €13 εκατ., με την ίδια λογική δεν ήταν €13 εκατ. αλλά ήταν πολύ πιο χαμηλά, γιατί παραποιούνταν και οι αξίες στα αγοραπωλητήρια έγγραφα, για να κάνουν φοροδιαφυγή».

Ο τότε βουλευτής του ΔΗΚΟ Άγγελος Βότσης, είχε αναφέρει ότι «εφόσον το πρώτο κομμάτι θα είναι για όλους 5%, θα δηλώνει ο καθένας -και βάσει της πολεοδομικής του άδειας- τι ακριβώς θα κτίσει και θα πληρώνει ανάλογα τον ΦΠΑ». 

Ο τότε βουλευτής της Αλληλεγγύης Μιχάλης Γιωργάλλας είχε δηλώσει πως, στο μέλλον, θα μπορούσε να βρεθεί ένα μοντέλο που να συνδυάζει την τιμή του ακινήτου μαζί με τα τ.μ., για να υπάρχει δικαιότερη κατανομή της φορολογίας.

Λίγο πριν τεθεί σε ψήφιση η τροπολογία του ΑΚΕΛ (σ.σ. για διατήρηση του ισχύοντος τότε πλαφόν των 275 τ.μ.), η οποία τελικά απορρίφθηκε, ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Λουκαίδης είχε σημειώσει ότι «ψηφίζοντας αυτό που θα ψηφίσουμε, θα απαλλάξουμε από φορολογία και παλάτια. Αυτό είναι που θα συμβεί. Και τα παλάτια των 500 τ.μ., υπερπολυτελή».

Μετά την καταψήφιση της τροπολογίας του ΑΚΕΛ, η Ολομέλεια ενέκρινε με μεγάλη πλειοψηφία (και με ψήφους του ΑΚΕΛ) την πρόταση νόμου του κ. Νεοφύτου.