Κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλοί άνθρωποι έβαλαν περισσότερα χρήματα στην άκρη από ό,τι συνήθως.
Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτά τα πρόσθετα κεφάλαια; Το ιστολόγιο της ΕΚΤ εξετάζει ποια νοικοκυριά δημιούργησαν υπερβολικές αποταμιεύσεις, πώς χρησιμοποιούν τα χρήματα και αν τα λεφτά που συσσωρεύτηκαν θα πάνε προς την κατανάλωση. Οι αρθρογράφοι εξηγούν ότι πρέπει να καταλάβουμε «από πού προέρχονται οι αποταμιεύσεις των ανθρώπων προτού μπορέσουμε να μιλήσουμε για το πού είναι πιθανό να πάνε».
Οι αρθρογράφοι στην εκτενή τους ανάλυση αναφέρουν ότι «οι πλεονάζουσες αποταμιεύσεις άρχισαν να συσσωρεύονται λίγο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, ειδικά κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020.
Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της απότομης μείωσης των καταναλωτικών δαπανών από τις προ πανδημικές τάσεις. Οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις αυξήθηκαν επίσης, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Το δεύτερο τρίμηνο του 2022, ο υψηλός πληθωρισμός άρχισε να χτυπά και τα νοικοκυριά έπρεπε να πληρώσουν περισσότερα για την ίδια ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών. Έτσι, η ιδιωτική κατανάλωση (σε ονομαστικούς όρους) αυξήθηκε πάνω από την προ-πανδημική τάση της, επιβαρύνοντας έτσι τις πλεονάζουσες αποταμιεύσεις.
Ωστόσο, το συνολικό ποσό της πλεονάζουσας αποταμίευσης δεν μειώθηκε. Αυτό συνέβη επειδή το εισόδημα άρχισε να αυξάνεται πάνω από την προ-πανδημική τάση, αντισταθμίζοντας την τάση της ιδιωτικής κατανάλωσης».
Που χρησιμοποιούν την ρευστότητα
Τα νοικοκυριά αναφέρουν οι αρθρογράφοι «μπορούν να κρατήσουν τις αποταμιεύσεις τους σε μετρητά ή τραπεζικές καταθέσεις, τις οποίες μπορούν εύκολα να ρευστοποιήσουν για να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν την αποπληρωμή δανείων, την επένδυση σε πιο μη ρευστοποιήσιμα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, όπως μετοχές και ομόλογα ή την αγορά μη χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, όπως κατοικιών.
Αυτή η κατανομή των αποταμιεύσεων σε ρευστά στοιχεία ενεργητικού, μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία και δάνεια είναι κεντρικής σημασίας για να κατανοήσουμε πώς αυτό το επίμονα μεγάλο απόθεμα πλεονάζουσας αποταμίευσης μπορεί να επηρεάζει την κατανάλωση των νοικοκυριών».
Το 2021, ωστόσο, οι αποταμιεύσεις με τη μορφή μετρητών και καταθέσεων έπεσαν κάτω από την προ-πανδημική τάση τους, ενώ άλλα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία συνέχισαν να ανεβαίνουν πάνω από την τάση τους. Το ίδιο ισχύει και για τις επενδύσεις σε στέγαση, αν και σε μικρότερο βαθμό.
Αυτή η μετατόπιση στην κατανομή των πλεοναζόντων αποταμιεύσεων επιταχύνθηκε πρόσφατα, αντανακλώντας πιθανώς την αύξηση των επιτοκίων. Τα υψηλότερα επιτόκια καθιστούν λιγότερο ελκυστική τη διατήρηση μετρητών και τραπεζικών καταθέσεων. Αντίθετα, τα νοικοκυριά αγόρασαν χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία υψηλότερης απόδοσης, δανείστηκαν λιγότερο ή εξόφλησαν δάνεια».
Ποιος έχει πλεονάζουσες αποταμιεύσεις
Έτσι, οι άνθρωποι παραιτούνται από την κατανάλωση και σταθμεύουν τα χρήματά τους σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις ή μειώνουν το χρέος. Αλλά δεν μπορούν όλες οι εισοδηματικές ομάδες να το κάνουν αυτό με τον ίδιο τρόπο.
Τα νοικοκυριά στην κορυφή της κατανομής εισοδήματος κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας αποταμίευσης, εξηγούν οι αρθρογράφοι. «Ενώ τα νοικοκυριά στο κορυφαίο 20 τοις εκατό (πεμπτημόριο με το υψηλότερο εισόδημα) κατέχουν περίπου το ήμισυ της συνολικής πλεονάζουσας αποταμίευσης, το κατώτερο 20 τοις εκατό (κατώτερο πεμπτημόριο εισοδήματος) κατέχει λιγότερο από το ένα δέκατο.
Αυτό το εύρημα είναι συνεπές με έρευνα που δείχνει ότι τα πλουσιότερα νοικοκυριά επηρεάστηκαν λιγότερο από τις απώλειες εισοδήματος κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η καταναλωτική συμπεριφορά του κορυφαίου 20 τοις εκατό βοηθά επίσης να εξηγηθεί το σχετικά υψηλό επίπεδο υπερβολικής εξοικονόμησης. Τα πλουσιότερα νοικοκυριά τείνουν να ξοδεύουν περισσότερα σε υπηρεσίες έντασης επαφών, όπως το θέατρο ή τα ταξίδια, και αυτές ήταν ιδιαίτερα περιορισμένες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τείνουν επίσης να ξοδεύουν λιγότερα από κάθε επιπλέον ευρώ διαθέσιμου εισοδήματος. Στην ορολογία των οικονομολόγων: έχουν χαμηλότερη οριακή τάση για κατανάλωση».
Συμπεριφορά των πλούσιων νοικοκυριών
Συνοψίζοντας αναφέρουν οι αρθρογράφοι «τα νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ συσσώρευσαν μεγάλο ποσό πλεονάζουσας αποταμίευσης από το ξέσπασμα της πανδημίας. Βρίσκουμε στοιχεία ότι τα πλουσιότερα νοικοκυριά κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του και το έχουν επενδύσει σε μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία.
Αυτό υποδηλώνει ότι οι περισσότερες από αυτές τις οικονομίες είναι εδώ για να μείνουν, ίσως ως αποθεματικά για μια βροχερή μέρα. Με άλλα λόγια, όσοι ελπίζουν ότι τα χρήματα που παραμερίζονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας θα υποστηρίξουν μια αύξηση της κατανάλωσης σύντομα θα απογοητευτούν. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική εικόνα για την αξιολόγηση του τι οδηγεί τον πληθωρισμό και πώς πρέπει να ανταποκριθεί η νομισματική πολιτική».
