Σε αναμονή της εφαρμογής του πληροφοριακού συστήματος Εργάνη ΙΙ βρίσκονται στο Υπουργείο Εργασίας και ιδιαιτέρα στην Υπηρεσία Επιθεωρήσεων, καθώς, μαζί με την επικείμενη τροποποίηση της νομοθεσίας, θα αποτελούν σημαντικά όπλα στη φαρέτρα τους στον «πόλεμο» κατά της αδήλωτης εργασίας.

Αναφερόμενος στις πρόσφατες εξελίξεις, ο Άντης Αποστόλου, προϊστάμενος της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων και αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων, δήλωσε στον «Φ» πως ο περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμος θα τροποποιηθεί εντός του 2024, ώστε οι επιθεωρητές της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων να έχουν εξουσιοδότηση να επιβάλλουν πρόστιμα καθώς και άλλες κυρώσεις στους εργοδότες, σε περίπτωση διαπίστωσης παράνομης εργοδότησης και παράνομης διαμονής, σύμφωνα με τον προαναφερόμενο νόμο.

Όσον αφορά την εφαρμογή του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ II, σημείωσε εμφατικά πως θα προσφέρει επιπλέον εφαρμογές προς όφελος των εργαζομένων αλλά και θα αποτελεί και ένα συν για την καλύτερη εφαρμογή της νομοθεσίας για πάταξη της αδήλωτης εργασίας.

«Υπερόπλο» το Εργάνη ΙΙ

Όσον αφορά το ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, ο κ. Αποστόλου ανέφερε πως με βάση απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννη Παναγιώτου, θα διενεργηθεί μέσω αυτού του συστήματος απογραφή όλων των εργοδοτουμένων, η οποία θα περιλαμβάνει τους βασικούς όρους εργοδότησης (μισθός, ώρες εργασίας, αργίες, υπερωρίες, αποζημιώσεις), με στόχο να υπάρξει μια ολοκληρωμένη εικόνα της αγοράς εργασίας.

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα προχωρήσει το 2024 σε τροποποίηση του περί Διαφανών και Προβλέψιμων Όρων Εργασίας Νόμου (Ν. 25(I)/2023), έτσι ώστε οι εργοδότες να καταχωρούν στο εν λόγω σύστημα, για κάθε εργοδοτούμενο, πληροφορίες για τους βασικούς όρους εργοδότησης.

Διευκρινίζει πως το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων από την Ελλάδα, βάσει μνημονίου συνεργασίας και ήδη αξιοποιείται αποτελεσματικά. Το εν λόγω σύστημα προστατεύει τα εργασιακά δικαιώματα και καταπολεμά την αδήλωτη εργασία.

Επίσης, σημείωσε πως πρόσφατα επιτεύχθηκε διασύνδεση του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων με το πληροφοριακό σύστημα της Υπηρεσίας Ασύλου, ώστε ο εργοδότης να ενημερώνεται άμεσα σε περίπτωση απόρριψης αίτησης ασύλου από εργοδοτούμενο του, ώστε, είτε να μην προχωρεί η εργοδότηση του εν λόγω αιτητή, είτε, σε περίπτωση που το άτομο εργάζεται ήδη, να γίνεται τερματισμός της απασχόλησης.

Επιπλέον, δήλωσε στον «Φ» πως είμαστε στη διαδικασία εφαρμογής του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ II, το οποίο είναι ένα σύγχρονο εξελιγμένο πληροφοριακό σύστημα, που ήδη χρησιμοποιείται με επιτυχία στην Ελλάδα. Στόχος μας, ανέφερε, είναι «μέσα στους επόμενους μήνες να έχουμε σταδιακή ενσωμάτωση όλων των εφαρμογών του συστήματος στην Κύπρο».

Σημαντικό κατά τον κ. Αποστόλου είναι ότι μέσω του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ II θα καταγράφονται μέσω «ψηφιακής κάρτας εργασίας» οι πραγματικές ώρες εργοδότησης των υπαλλήλων, καθώς και τα ρεπό/ διαλείμματα τους. Το εν λόγω σύστημα είναι συμβατό με όλα τα πληροφοριακά συστήματα των εργοδοτών. Ως εκ τούτου, το σύστημα αυτό καταπολεμά φαινόμενα αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας, καθώς και απλήρωτων υπερωριών.

Θα μπορούμε, σημείωσε, ανά πάσα στιγμή να παρακολουθούμε αν ο εργοδότης δηλώνει λιγότερες ώρες στους εργοδοτούμενους, για να χαμηλώνει ο μισθός. Επιπρόσθετα, είπε ότι μέσω του ΕΡΓΑΝΗ II ο εργοδοτούμενος θα μπορεί με κωδικούς που θα του δοθούν να παρακολουθεί ο ίδιος αν τον έχει δηλώσει ο εργοδότης του, καθώς και τους όρους εργοδότησης του.

Τέλος, μας είπε πως η υπηρεσία παρέχει πληροφορίες, συμβουλές και εκπαίδευση σε εργοδότες και εργαζόμενους για τις διατάξεις των νόμων, καθώς και για τον τρόπο εφαρμογής τους και «πέραν τούτου υπάρχει άριστη συνεργασία της υπηρεσίας με συνδικαλιστικές και εργοδοτικές οργανώσεις, σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των μελών για τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα τους σε σχέση με την αδήλωτη εργασία και τις συνέπειες της, αλλά και για τον ετήσιο προγραμματισμό των επιθεωρήσεων σε συγκεκριμένους κλάδους».

Η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων

Ο κ. Αποστόλου εξήγησε πως η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων συστάθηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2017. Από το 2020 λειτουργεί με βάση τον περί της Σύστασης της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμο (Ν. 88(Ι)/2020). Έργο της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων είναι ο έλεγχος της εφαρμογής των διατάξεων νομοθεσιών για τις οποίες καθ’ ύλην αρμόδιο είναι το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Συγκεκριμένα, η υπηρεσία διασφαλίζει την εφαρμογή διατάξεων 30 εργασιακών νόμων.

Ο κ. Αποστόλου είπε επίσης πως η κύρια αποστολή της υπηρεσίας είναι η ενεργή συμβολή στην καταπολέμηση της αδήλωτης και παράνομης εργασίας. Επιπλέον, ελέγχεται και η τήρηση γενικών όρων εργοδότησης και διευκρίνισε πως «αδήλωτη εργασία» σημαίνει ασφαλιστέα απασχόληση μισθωτού ή αυτοτελώς εργαζομένου, η οποία δεν έχει δηλωθεί στον Διευθυντή Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς.

16,000 συναντήσεις

Σε ετήσια βάση, η Υπηρεσία Επιθεωρήσεων προβαίνει σε περισσότερες από 7,000 επιθεωρήσεις σε χώρους εργασίας σε διάφορους οικονομικούς κλάδους και συναντά 16,000 και πλέον εργαζόμενους, ενώ παράλληλα συνεργάζεται και με άλλες υπηρεσίες του κράτους, όπως η Αστυνομία Κύπρου και το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης του Υπουργείου Εσωτερικών, για διενέργεια κοινών επιθεωρήσεων.

Όσον αφορά τους ελέγχους, ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων είπε πως η υπηρεσία επιθεωρεί και ελέγχει χώρους εργασίας και προβαίνει σε κάθε αναγκαία εξέταση, σε ωράριο εντός αλλά και εκτός δημοσίου ωραρίου. Οι επιθεωρήσεις διεξάγονται σε όλες τις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι έλεγχοι εκτελούνται είτε βάσει πληροφόρησης μέσω της παγκύπριας τηλεφωνικής γραμμής (77778577), είτε με βάση το ετήσιο πρόγραμμα, με επιθεωρήσεις οι οποίες καλύπτουν όλο το φάσμα εργοδοτών, ανάλογα με το μέγεθος και την οικονομική τους δραστηριότητα. Διευκρινίζεται ότι στην εν λόγω τηλεφωνική γραμμή γίνονται δεκτές ανώνυμες /επώνυμες καταγγελίες, καθώς και πληροφορίες σε σχέση με αδήλωτη εργασία ή παραβίαση των όρων εργοδότησης.

748 καταγγελίες – διαπιστώνεται σταδιακή μείωση

Κατά το 2023 έγιναν 748 καταγγελίες για αδήλωτη και παράνομη εργασία, καθώς και για θέματα που αφορούν όρους εργοδότησης εργαζομένων.

Ενθαρρυντικό αποτέλεσμα του έργου της υπηρεσίας είναι ότι, με βάση τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, έχει διαφανεί μείωση της αδήλωτης εργασίας στην Κύπρο, από 14% το έτος 2017, σε 6% το έτος 2023.

Αναφορικά με το ποιες είναι ο ποινές γα τους παρανομούντες, σημείωσε ότι, σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου (59(I)/2010), σε περίπτωση εντοπισμού αδήλωτου ατόμου στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων εκδίδεται στον εργοδότη διοικητικό πρόστιμο ύψους €500, πολλαπλασιαζόμενο επί 7 μήνες, εκτός αν αποδειχθεί από τη πλευρά του εργοδότη ότι η περίοδος παραβίασης ήταν μικρότερη. Σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι η περίοδος παραβίασης ήταν μεγαλύτερη, το πρόστιμο πολλαπλασιάζεται επί των πραγματικών μηνών. Το συνολικό ποσό διοικητικού προστίμου που επιβάλλεται σε εργοδότη που απασχολεί μέχρι 10 εργοδοτούμενους δεν μπορεί να υπερβαίνει τις €10.000 σε κάθε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης.