Έχοντας μια ιστορία που ξεπερνά τους δέκα αιώνες, ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Κύπρου κατάφερε στη σύγχρονη ιστορία του ν’ αποτελεί πρότυπο βιωσιμότητας.
Η επένδυση στον αγροτουρισμό ήταν καταλυτική για την ανάπτυξη της κοινότητας, αλλά και για τη διαφύλαξη του παραδοσιακού της χαρακτήρα. Πλέον, η Τόχνη, το στολίδι της ορεινής Λάρνακας, αποτελεί έναν από τους πιο διακεκριμένους αγροτουριστικούς προορισμούς, έχοντας αναλογικά με τον πληθυσμό της τα περισσότερα αγροτουριστικά καταλύματα της Κύπρου. Στην κοινότητα των 500 κατοίκων λειτουργούν 11 αδειούχα αγροτουριστικά καταλύματα δυναμικότητας 132 κλινών, καθώς και άλλοι 10 χώροι διαμονής.
Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι πως ο αγροτουρισμός στη χώρα μας ξεκίνησε οργανωμένα από την περιοχή τη δεκαετία του 1990 και έκτοτε εξελίσσεται συνεχώς. Αυτό έγινε χάρη στις ενέργειες του «πατέρα» του αγροτουρισμού, Σοφρώνη Ποταμίτη, ο οποίος μίλησε στον «Φ» για την έναρξη της λειτουργίας των πρώτων καταλυμάτων στην Τόχνη και την Καλαβασό.
«Όταν επέστρεψα το 1988 από τις σπουδές μου στις ΗΠΑ, μου άρεσε η ιδέα του αγροτουρισμού, η αναβάθμιση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα των σπιτιών και η παροχή αυθεντικής εμπειρίας στον τουρίστα. Εκείνη την περίοδο υπήρχαν μόνο τα ξενοδοχεία και εμείς ήμασταν η πρώτη εταιρεία στην Κύπρο που ξεκίνησε τα αγροτουριστικά καταλύματα. Πήραμε κάποια δάνεια και αρχίσαμε να ανακαινίζουμε παραδοσιακά σπίτια στην Τόχνη και την Καλαβασό. Προσπάθησα με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Γιώργο Βασιλείου, να ενταχθούν σ’ ένα σχέδιο. Έγινε μια επιτροπή και αρχίσαμε να κάνουμε τη νομοθεσία. Δημιουργήθηκε η Κυπριακή Εταιρεία Αγροτουρισμού και προσπαθήσαμε να βάλουμε πρότυπα. Τότε δεν ήμασταν στην ΕΕ και δεν υπήρχαν χορηγίες».
Έτσι μπήκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού, με την πορεία του να μην είναι εύκολη, αφού τότε δεν υπήρχαν οι διαδικτυακές πλατφόρμες. «Τότε, εμείς λειτουργούσαμε ως ατζέντηδες για όλα τα αγροτουριστικά παγκύπρια. Είχαμε περίπου 500 κρεβάτια. Πήγαινα στην Αγγλία και αγόραζα σελίδες από τουριστικούς πράκτορες, όπως η TUI, για να τα διαφημίζουμε. Όταν ήρθε το ίντερνετ, άνοιξαν νέοι δρόμοι διαφήμισης και πλέον κάποιος μπορεί να διαφημίσει ένα σπίτι μέσω του Booking.com και άλλων σελίδων. Όταν αρχίσαμε, ήμασταν εντελώς μόνοι μας. Είχαμε αγροτουριστικά στην Τόχνη και την Καλαβασό, την Πόλη Χρυσοχούς και κάποια σε κοινότητες στο Τρόοδος. Για περίπου 10 χρόνια δεν είχαμε ανταγωνισμό, κάτι που δεν ήταν καλό φυσικά. Μετά άρχισε ν’ αναπτύσσεται η Λόφου, το Όμοδος και άλλοι».
Η εταιρεία του κ. Σοφρώνη διαθέτει πλέον στην Τόχνη περίπου 40 αγροτουριστικά καταλύματα και είναι η πρώτη, όπως λέει, που πρόσθεσε δραστηριότητες στους επισκέπτες προκειμένου να έχουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία. «Έγινε το εστιατόριο που προσφέρει και πρωινό, κάναμε κέντρο ιππασίας, κέντρο ποδηλασίας και μαθήματα μαγειρικής. Τώρα πήγαμε και σε άλλες κατευθύνσεις και εργαζόμαστε με yoga και ευεξία. Επίσης, δημιουργήσαμε ένα conference room για να διοργανώνονται συνέδρια. Το επιλέγουν πολλοί επειδή η Τόχνη είναι μεταξύ τριών πόλεων και χρησιμοποιείται ως χώρος συνάντησης. Ως εταιρεία έχουμε περίπου 120 κρεβάτια εδώ στην Τόχνη, την Καλαβασό, τον Ψεματισμένο και κάποιους άλλους χώρους. Οι πελάτες μας είναι κυρίως Γερμανοί, Ολλανδοί και Αυστριακοί, ενώ το καλοκαίρι υπάρχουν και πολλοί Ισραηλινοί, Ιταλοί, Γάλλοι, αλλά και Κύπριοι κυρίως τα Σαββατοκύριακα. Εμάς ο μεγαλύτερος όγκος μας είναι ξένοι και έχουμε πληρότητες περίπου 60-70%».
Αιχμή του δόρατος ο αθλητικός τουρισμός
«Εάν δεν υπήρχε ο αγροτουρισμός, η Τόχνη θα είχε εγκαταλειφθεί», λέει ο κοινοτάρχης, Παντελής Χαραλάμπους, υποδεικνύοντας πως υπάρχει τουρισμός στο χωριό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου δίνοντας ανάσα στην τοπική οικονομία. Αιχμή του δόρατος είναι ο αθλητικός τουρισμός, κυρίως από ποδηλάτες αφού στην περιοχή διοργανώνονται τέσσερις μεγάλοι ποδηλατικοί αγώνες τον χρόνο, ενώ διαθέτει και ένα από τα μεγαλύτερα ποδηλατικά κέντρα της Κύπρου. «Προσπαθούμε τώρα ως κοινοτικό συμβούλιο να κάνουμε και πίστα ποδηλασίας Ολυμπιακών προδιαγραφών, που δεν υπάρχει αντίστοιχή της στην Κύπρο. Ήδη, προχωρούμε να μισθώσουμε γη και υπάρχουν τα σχέδια για το έργο. Είναι ένας τομέας που πρέπει να επενδύσουμε επειδή υπάρχει μέλλον. Πριν από λίγες ημέρες στο χωριό μας διοργανώθηκαν αγώνες της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ποδηλασίας και πολλοί από τους συμμετέχοντες έμειναν στα αγροτουριστικά μας καταλύματα».
Σε μια προσπάθεια περαιτέρω ενίσχυσης του αθλητικού τουρισμού δημιουργήθηκε πάρκο αθλοπαιδιών, ενώ προγραμματίζεται και η δημιουργία περιφερειακού γηπέδου ποδοσφαίρου μεταξύ Τόχνης και Χοιροκοιτίας. «Θέλουμε να το κάνουμε επειδή μπορεί να προσελκύσει ομάδες για προετοιμασία και έχουμε τις υποδομές για να τους φιλοξενήσουμε. Το γήπεδο θα στοιχίσει περίπου €2 εκατ. και βρίσκεται στο στάδιο του σχεδιασμού», ανέφερε ο κ. Χαραλάμπους.
Ο θρησκευτικός θησαυρός της Τόχνης, εξάλλου, ενισχύει τον εσωτερικό τουρισμό. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Ελένη, μετά την επιστροφή της από τους Αγίους Τόπους έκτισε στην Τόχνη ένα γεφύρι και μια εκκλησία στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται ο ιερός ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η συγκεκριμένη εκκλησία του 19ου αιώνα, είναι, όπως ανέφερε ο κοινοτάρχης, ίσως η μοναδική στον κόσμο που είναι κτισμένη πάνω σε γεφύρι και πρόσφατα αναδείχθηκε με ενέργειες της ΕΤΑΠ Λάρνακας.
Ο εξωραϊσμός του ποταμού
Νέες προοπτικές στην ιστορική κοινότητα δίνει και ο εξωραϊσμός της κοίτης του ποταμού Καμάρα, που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα έργα υποδομής της επαρχίας Λάρνακας. Το έργο που στοίχισε πάνω από €2,5 εκατ. έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και τα εγκαίνια θα τελεστούν τον Απρίλιο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Το έργο, που άλλαξε την εικόνα του πυρήνα της κοινότητας, περιλαμβάνει αμφιθέατρο, χώρο εκδηλώσεων, μεγάλης έκτασης πεζόδρομο, χώρους πρασίνου, φύτευση πέραν των 2.000 δέντρων και φυτών, γεφύρια για αυτοκίνητα, τρεις πεζογέφυρες και πλακόστρωση όλης της κοίτης του ποταμού, το νερό του οποίου θα ρέει σχεδόν ολόχρονα.
Λόγω και της διόρθωσης του οδικού δικτύου το τελευταίο διάστημα, όπως σημείωσε ο κ. Χαραλάμπους, η Τόχνη επιλέγεται ολοένα από περισσότερους ντόπιους για ιδιοκατοίκηση. «Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον προέρχεται από κατοίκους της Λεμεσού, οι οποίοι επιλέγουν την περιοχή μας λόγω της αύξησης των ενοικίων και των τιμών των ακινήτων. Εδώ είναι πιο φθηνά τα οικόπεδα, ενώ υπάρχει και κρατική βοήθεια μέσω των σχεδίων του υπουργείου Εσωτερικών».
