Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τουριστικός τομέας, ο αρμόδιος υφυπουργός παραμένει αισιόδοξος ότι οι φετινές επιδόσεις του τουρισμού θα προσεγγίζουν τις καλές περσινές.

Σε συνέντευξη του στον «Φ», ο Κώστας Κουμής εξηγεί ακόμα γιατί είναι δύσκολο – για την ώρα- να έχουμε τουρίστες από μακρινούς προορισμούς, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ και αποκαλύπτει πως για… μεγέθυνση της υποσχόμενης γερμανικής αγοράς διεξάγεται μελέτη.

Οι πρώτοι μήνες πήγαν καλά

Η καλοκαιρινή σεζόν βρίσκεται προ των πυλών, χωρίς για την ώρα να υπάρχει αποκλιμάκωση των γεωπολιτικών εξελίξεων, ιδιαίτερα στην περιοχή μας. Παραμένετε αισιόδοξος ότι ο στόχος για μια επίδοση φέτος αντίστοιχη της περσινής είναι εφικτός;

Θεωρητικά και πρακτικά, η καλοκαιρινή περίοδος έχει ξεκινήσει και μάλιστα τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Αναμφίβολα οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου μάς έχουν επηρεάσει ως τουριστικό προορισμό. Δυστυχώς, αποδείχθηκε για ακόμα μια φορά ότι ο τουρισμός είναι ευαίσθητος στους εξωγενείς παράγοντες και στη γεωπολιτική αστάθεια που χαρακτηρίζει την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όχι όμως στον έντονο βαθμό που ίσχυε στο παρελθόν.

Τώρα κατά πόσο μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι η επίτευξη μια επίδοσης αντίστοιχης με την περσινή είναι εφικτή, ευχόμαστε πρώτα και πάνω απ’ όλα να μην έχουμε νέα κλιμάκωση ή άλλο επεισόδιο, πρωτίστως γιατί χάνονται ανθρώπινες ζωές και διασπείρεται δυστυχία. Η απάντηση λοιπόν είναι πως ναι, δικαιούμαστε να είμαστε αισιόδοξοι, πάντοτε με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουμε νέα κλιμάκωση.

Την ίδια στιγμή, θα ήθελα να υπερτονίσω ότι τους τελευταίους μήνες δεν είχαμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τα προβλήματα σε σχέση με την κλιμακούμενη διένεξη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι και τα προβλήματα που σχετίζονται με την οικονομική αστάθεια σε κάποιες χώρες κλειδιά για την επίτευξη και διατήρηση ευνοϊκού κλίματος στην κεντρική και δυτική Ευρώπη, δυστυχώς είδαμε και βλέπουμε απεργιακές κινητοποιήσεις σε Γερμανία και Βέλγιο, η βρετανική οικονομία βιώνει επίσης κλυδωνισμούς και επιπρόσθετα σε όλα αυτά είναι και τα προβλήματα που σχετίζονται με τον τομέα της αεροπλοΐας, που ήταν και είναι ίσως η πιο σοβαρή πρόκληση των τελευταίων μηνών.

Πλέον όμως, νιώθω αρκετά ικανοποιημένος με την εξέλιξη των πραγμάτων και αρκετά αισιόδοξος για την έκβαση του έτους, διότι έχουμε καταφέρει, σε συνεργασία και με την Hermes Airports και το Υπ. Μεταφορών, ένα καλό πτητικό πρόγραμμα υπό τις περιστάσεις. Επαναλαμβάνω, λοιπόν, ότι εάν δεν έχουμε άλλη αρνητική εξέλιξη, δικαιούμαστε να είμαστε αισιόδοξοι για μια επίδοση αντίστοιχη με την περσινή επίδοση, που συγκαταλέγεται στις κορυφαίες επιδόσεις του τουρισμού της χώρας μας.

Φαντάζομαι με πιο πιθανό σενάριο να είμαστε λίγο πιο κάτω στους αριθμούς…

Αυτό είναι το φυσιολογικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι είμαστε στον τέταρτο μήνα και είχαμε ήδη ένα-δύο σημαντικά επεισόδια έντασης, τα οποία έχουν επηρεάσει τις πρώτες αφίξεις, αν και η πρώτη τριμηνία μάς αφήνει ικανοποιημένους και λαμβάνοντας υπόψη ότι τα πτητικά προγράμματα μειονεκτούν ελαφρώς σε σύγκριση με πέρσι. Όμως, εάν σταματήσουν όλα αυτά κι εάν η τελευταία τριμηνία του έτους είναι καλή, τότε ξεκάθαρα, δικαιούμαστε να είμαστε αισιόδοξοι.

Λόγω των προβλημάτων στο γειτονικό Ισραήλ θα έχουμε δεύτερη αγορά φέτος την πολωνική;

Η πολωνική αγορά διαφαίνεται ότι εδραιώνεται ως η δεύτερη μεγαλύτερή αγορά στη χώρα μας και θα έλεγα ότι φαίνεται να δικαιωνόμαστε ως υφυπουργείο λόγω της συνειδητής μας απόφασης να επενδύσουμε στη συγκεκριμένη αγορά, να διεξάγουμε workshops, να κρατήσουμε σε εγρήγορση τους οργανωτές ταξιδίων, τους τουριστικούς πράκτορες της συγκεκριμένης αγοράς κ.α. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά στο πλαίσιο της προσπάθειας εδραίωσης και ενδυνάμωσης νέων ή υφιστάμενων αγορών.

Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω ότι συνήθως μιλάμε για την ανάγκη διείσδυσης σε νέες αγορές, ξεχνώντας πόσο σημαντική και ωφέλιμη είναι η ενδυνάμωση μίας υφιστάμενης αγοράς. Είναι εξίσου σημαντικό και ίσως πιο ωφέλιμο για την τουριστική οικονομία, αφού μόνο έτσι εδραιώνεται η ανθεκτικότητα σ’ αυτόν τον πολύ ευαίσθητο τομέα. Βλέπετε τι ισχύει σε σχέση με τη βρετανική αγορά. Παρά τους κλυδωνισμούς και την αρνητική δημοσιότητα από τη γεωπολιτική αστάθεια, είναι εδώ παρούσα με μεγάλη συνεισφορά. Αυτό ονομάζεται ανθεκτικότητα. Στο ίδιο πλαίσιο, θα ήθελα να αναφέρω ότι εκτός από την πολωνική αγορά, έχουμε διεξαγάγει workshops και στη γερμανική αγορά.

Έχουμε επιχειρήσει να φέρουμε τις αεροπορικές εταιρείες με κάποιους οργανωτές ταξιδίων που επιχειρούν στη γερμανική αγορά πιο κοντά, προκειμένου να επιτύχουμε αύξηση των αεροπορικών θέσεων και άρα αύξηση των αφίξεων από μια αγορά που παραμένει καθηλωμένη – σε σχέση πάντα με το μέγεθός της – σε πολύ χαμηλούς αριθμούς.

Η καλύτερη επίδοση που είχαμε από τη Γερμανία ήταν το 1997 με 250 χιλιάδες αφίξεις. Η περσινή επίδοση ήταν ασφαλώς επιτυχία αφού ανεβήκαμε πάνω από τις 200 χιλιάδες μετά από 26 χρόνια, αλλά δεν παύει – σε σχέση πάντα με τα μεγέθη της γερμανικής αγοράς- η επίδοση της συγκεκριμένης αγοράς στη χώρα μας να είναι συγκριτικά χαμηλή. Επί τούτου, θα ήθελα να σας αναφέρω ότι προγραμματίζουμε μία πολύ συγκεκριμένη έρευνα για την αγορά της Γερμανίας, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα για την μη άνοδο της εδώ και χρόνια. Είναι σημαντικό να έχουμε πορίσματα μέσα από επιστημονικά εργαλεία.

Μικρό ενδιαφέρον από ΗΠΑ και Κίνα

Ποιες άλλες αγορές μπορούν να ανοίξουν για τη χώρα μας;

Εάν λάβουμε υπόψη ότι στη χώρα μας έχουμε δρομολόγια από 39 διαφορετικές χώρες, συμπεραίνουμε εύκολα ότι δεν είναι πολλές οι καινούριες αγορές που μπορούν να εισέλθουν στο τουριστικό στερέωμα. Φέτος έχουμε για πρώτη φορά πτήσεις από τα Σκόπια, οπόταν τυπικά μπορούμε να πούμε ότι άνοιξε μια νέα αγορά.

Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη ιστορία του τουρισμού της χώρας μας, το γεγονός ότι έχουμε αεροπορική σύνδεση με 39 διαφορετικές αγορές δεν υπάρχουν πολλές χώρες στις οποίες θα μπορούσαμε να στοχεύσουμε για να θεωρηθούν νέες αγορές, με εξαίρεση την αγορά της κεντρικής Ασίας, του Καζακστάν και του Ουζμπεκιστάν δηλαδή, αλλά και τις μεγάλες μακρινές αγορές όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.

Είναι ευσεβής πόθος κάθε ενασχολούμενου με την τουριστική βιομηχανία να αποκτήσει η χώρα μας αεροπορική σύνδεση με τις δύο αυτές αγορές. Δεν είναι εύκολο και ούτε μπορεί να επιτευχθεί από τη μια μέρα στην άλλη. Έχουν, γίνει επαφές από τον Μάρτιο του 2023 που ανέλαβα το Υφυπουργείο Τουρισμού και με τις δύο αγορές. Σε σχέση με τις ΗΠΑ, έχει διαφανεί ξεκάθαρα ότι η ζήτηση για ταξίδια προς τη χώρα μας είναι πολύ χαμηλή και κατά συνέπεια καμία εταιρεία δεν περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή την Κύπρο στις αγορές προτεραιότητάς της. Πολύ συνειδητά, έχουμε αποφασίσει ότι θα πρέπει να καταρτίσουμε ένα πλάνο δράσης, το οποίο έχουμε ολοκληρώσει, προκειμένου σιγά σιγά να ανέβει η ζήτηση από τη συγκεκριμένη αγορά, ευελπιστώντας ότι θα φθάσουμε πιο κοντά στις απαιτήσεις των αεροπορικών εταιρειών.

Σε σχέση με την αγορά της Κίνας, επίσης η ζήτηση είναι πολύ χαμηλή. Τον περασμένο Απρίλιο είχαμε φιλοξενήσει μάλιστα στην Κύπρο, τον Υφυπουργό Τουρισμού της Κίνας, τον Ιούλιο οργανώσαμε workshop, είμαστε σε συνεχή επαφή με την Πρεσβεία της Κίνας στην Κύπρο, και προχωράμε αλλά αυτά όλα απαιτούν χρόνο.

Η εξήγηση για τις μέτριες πληρότητες, παρά τις αυξημένες αφίξεις

Συμφωνείτε, κ. Κουμή, με τη διαπίστωση των ξενοδόχων ότι οι αυξημένες αφίξεις πέρσι δεν αντανακλούν και στην πληρότητα των ξενοδοχειακών μονάδων; Πού οφείλεται κατά την άποψη σας το γεγονός αυτό;

Το 2023 είχαμε άνοδο της τάξης του 20,1% στις αφίξεις τουριστών, αλλά σε διανυκτερεύσεις το ποσοστό ανόδου που καταγράφηκε ήτανε 12,1%, οπότε θα έλεγα ότι η διαπίστωση των ξενοδόχων επαληθεύεται. Υπάρχει μια διαφορά του ενός ποσοστού από το άλλο και, όπως πάντα, υπάρχει εξήγηση. Οφείλεται στην άνοδο των αυτοεξυπηρετούμενων καταλυμάτων που παίρνει ένα μερίδιο από την πίτα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας.

Οφείλεται επίσης στη μείωση της μέσης διάρκειας παραμονής που περιορίστηκε πέρσι σε 8,6 μέρες σε σύγκριση με 9,4 μέρες το 2022 και 10,7 μέρες το 2021. Η μείωση της μέσης διάρκειας παραμονής οφείλεται ξεκάθαρα στην μείωση της αγοραστικής δύναμης εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών, ενώ και η άνοδος των αυτοεξυπηρετούμενων καταλυμάτων θα μπορούσε επίσης να ενταχθεί στο ίδιο πλαίσιο πέραν από την ανοδική πορεία που καταγράφει λόγω και της παρατεταμένης διαφήμισης η συγκεκριμένη μορφή.

Κοιτάξετε, έχει εδραιωθεί σε όλο τον κόσμο μία νέα πραγματικότητα σε σχέση με την φιλοξενία που θέλει και τις δύο μορφές να συνυπάρχουν και η αλήθεια είναι όπως έχει εξελιχθεί η τουριστική οικονομία, κάθε τουριστικός προορισμός έχει ανάγκη και τις δύο μορφές φιλοξενίας.
Είναι όμως σημαντικό να θυμόμαστε ότι ένας προορισμός κρίνεται πρώτα- πρώτα από την συνολική εικόνα του προορισμού και το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρονται στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, οπότε είναι πολύ σημαντικό η ξενοδοχειακή βιομηχανία της χώρας  να παραμείνει ισχυρή.

Κερδίσαμε μερικές εβδομάδες φέτος

Έχουμε «κερδίσει» όμως, είπατε στο παρελθόν, κάποιο χρόνο όσον αφορά την τουριστική περίοδο;

Έχουμε κερδίσει κάποιες εβδομάδες. Έχουμε πείσει κάποιους οργανωτές ταξιδίων να κρατήσουν τα θερινά τους προγράμματα – όπως τα βαφτίζουν οι ίδιοι – μέχρι τη 15η Νοεμβρίου σε σύγκριση με την 31η Οκτωβρίου. Έχουν επίσης ξεκινήσει οι αφίξεις πιο νωρίς σε σύγκριση με πέρσι. Οπότε ναι, έχουμε κερδίσει κάποιες εβδομάδες.

Από κει και πέρα, δεν μπορούμε να κερδίσουμε μήνες από τη μια μέρα στην άλλη. Αυτό απαιτεί χρόνο, αλλά αυτό που απαιτείται περισσότερο είναι αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Η αναβάθμιση του προϊόντος ή η προσθήκη νέων στοιχείων που λειτουργούν εμπλουτιστικά, αναμφίβολα δημιουργεί θετικές προϋποθέσεις. Εάν θέλουμε η χώρα μας να κερδίσει τη μάχη έναντι της εποχικότητας, ναι, πρέπει να προστεθούν νέα στοιχεία στο προσφερόμενο προϊόν και αυτό είναι ευθύνη όλων, κεντρικού κράτους και τοπικών αυτοδιοικήσεων.

Γι’ αυτό και συνεχώς προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε το προϊόν σε περιοχές εκτός της παράκτιας ζώνης και να ενισχύσουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία με τα σχέδια κινήτρων που εξαγγέλλουμε, προκειμένου να προστεθούν κι άλλα στοιχεία στις προσφερόμενες υπηρεσίες.

Πάρτε παράδειγμα τον αθλητικό τουρισμό, που ανεβαίνει συνεχώς, που επιμένουμε ότι μπορεί να δώσει λύσεις και να οδηγήσει σε αύξηση των επισκεπτών σε περιόδους χαμηλής επισκεψιμότητας.

Οι Κύπριοι και η τουριστική βιομηχανία

Σας προβληματίζει, όμως, που η ξενοδοχειακή βιομηχανία της χώρας μας δεν στηρίζεται πλέον σε κυπριακά εργατικά χέρια;

Δεν υπάρχει προορισμός αυτή τη στιγμή στον κόσμο που να συμμετέχουν στο σύστημα της φιλοξενίας, στο τουριστικό οικοσύστημα, μόνο ντόπιοι εργαζόμενοι. Ο τουρισμός έχει διεθνοποιηθεί, έχει ανεβάσει ρυθμούς τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο και, όσον αφορά τη χώρα μας, κατέγραψε σημαντική άνοδο σε ορίζοντα δεκαετίας πέραν του 60%.

Η άνοδος του τουρισμού, λοιπόν, έχει προκαλέσει ανάγκες για επιπρόσθετα εργατικά χέρια και λαμβάνοντας υπόψη τα πληθυσμιακά δεδομένα της χώρας μας όπως κι άλλους παράγοντες, για παράδειγμα το γεγονός ότι οι τουριστικές σπουδές εδώ και χρόνια στη χωρά μας δεν ανήκαν στις κορυφαίες επιλογές των αποφοίτων των σχολείων μέσης εκπαίδευσης, έχουμε ένα φαινόμενο μειωμένης προσφοράς.

Για εμάς θα ήταν ευχής έργον η επιστροφή των Κυπρίων, αλλά θα πρέπει να παραδεχτούμε πως αποχώρησε κόσμος από τη βιομηχανία λόγω και του προβλήματος της εποχικότητας, αποχώρησε κόσμος και την περίοδο της πανδημίας και ναι όλα αυτά μας προβληματίζουν.