Οι πολυαναμενόμενες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης ανακοινώθηκαν τελικά χθες, όχι διά στόματος της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που μίλησε στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά με ανακοίνωση λίγες ώρες αργότερα.

Περισσότερη συζήτηση προκαλεί η απόφαση της Κομισιόν να προτείνει ως προσωρινό ανώτατο όριο εσόδων για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνική ενέργεια και λιγνίτη στα 180 ευρώ τη μεγαβατώρα (18 σεντ την κιλοβατώρα), τιμή που θα συνεχίσει να εξασφαλίζει μεγάλα κέρδη, τουλάχιστον για τους παραγωγούς από ΑΠΕ, οι οποίοι παράγουν ηλεκτρισμό με μερικά σεντ την κιλοβατώρα και σήμερα πωλούν -στη βάση του χρηματιστηριακού μοντέλου αγοράς της ΕΕ- στις εξωφρενικές τιμές που πωλείται το ρεύμα που παράγεται από φυσικό αέριο.

Η Κομισιόν συνειδητά προτείνει τα 180 ευρώ τη μεγαβατώρα ως μικρότερο υπερκέρδος: Με αυτό το όριο, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, θα επιτραπεί στους παραγωγούς από ΑΠΕ «να καλύψουν τις επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες τους, χωρίς να υπονομευθούν οι επενδύσεις σε νέες μονάδες, σύμφωνα με τους στόχους μας για το 2030 και το 2050 για την ενέργεια και το κλίμα». Ο καθορισμός των 180 ευρώ τη μεγαβατώρα έγινε ώστε να διασφαλίζεται ικανοποιητικό κέρδος (αλλά όχι υπερκέρδος) για τις μονάδες που παράγουν ρεύμα με τη χρήση λιγνίτη. Εν ολίγοις, η Κομισιόν απέρριψε την πρόταση που είχε υποβληθεί από κυβερνήσεις και άλλους φορείς στην ΕΕ για καθορισμό ξεχωριστού ορίου (πλαφόν) για κάθε τεχνολογία ξεχωριστά, ώστε τα κέρδη να περιοριστούν αισθητά για όλες, νοουμένου ότι πρόκειται για ένα μέτρο που η ίδια η ΕΕ χαρακτηρίζει προσωρινό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Σύμφωνα με την Κομισιόν, «τα έσοδα που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο (που θα οριστικοποιηθεί μάλλον στις 30 Σεπτεμβρίου από το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας) θα εισπράττονται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών και θα χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τους καταναλωτές να μειώσουν τους λογαριασμούς τους». Αυτό προφανώς σημαίνει πως οι τιμές του ηλεκτρισμού δεν θα μειωθούν άμεσα, αλλά θα συνεχίσουν να καθορίζονται (στο χρηματιστηριακό κομμάτι, όχι με τα διμερή συμβόλαια) με βάση το μοντέλο αγοράς της ΕΕ και τον ολλανδικό δείκτη TTF και από εκεί και πέρα, με τα έσοδα που θα κατακρατούνται από ΑΠΕ, πυρηνικούς παραγωγούς και λιγνιτοπαραγωγούς θα επιδοτούνται/ενισχύονται οι καταναλωτές. Εναπόκειται στα κράτη αν την οικονομική στήριξη θα την παρέχουν οριζόντια ή στοχευμένα. Κάποιες χώρες ήδη εφαρμόζουν αυτό το μέτρο, με χαμηλότερο όριο κέρδους για ΑΠΕ και λιγνίτη, όπως Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, και θα μπορούν να διατηρήσουν το δικό τους όριο.

Υποχρεωτική και προαιρετική μείωση

Η Κομισιόν φαίνεται να ιεραρχεί ως σημαντικότερη πρότασή της τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, με την ελπίδα η συνεπαγόμενη μειωμένη ζήτηση φυσικού αερίου να οδηγήσει σε μείωση των τιμών και σε μικρότερο βάρος για τους καταναλωτές. Η Επιτροπή προτείνει την υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5% κατά τη διάρκεια επιλεγμένων ωρών αιχμής με τις υψηλότερες τιμές. Η Επιτροπή προτείνει επίσης στα κράτη μέλη να επιδιώξουν (προαιρετικά) τη μείωση της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 10% έως τις 31 Μαρτίου 2023. Τα κράτη μπορούν να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη αυτής της μείωσης της ζήτησης, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν οικονομική αντιστάθμιση (π.χ. μπόνους σε επιχειρήσεις για σημαντική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού).

Η υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου, ερωτηθείσα από τον «Φ», είπε πως λόγω των ιδιαιτεροτήτων της, η Κύπρος ζήτησε να είναι εθελοντική η υιοθέτηση του μέτρου της εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Επιτροπή προτείνει επίσης προσωρινή «εισφορά αλληλεγγύης» στα υπερκέρδη εταιρειών στους κλάδους του πετρελαίου, του αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων. Η εισφορά θα εισπραχθεί από τα κράτη μέλη επί των κερδών του 2022, τα οποία υπερβαίνουν κατά 20% τον μέσο όρο κερδών των τριών προηγούμενων ετών. Τα έσοδα θα εισπράττονται από τα κράτη μέλη και θα ανακατευθύνονται σε καταναλωτές ενέργειας.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ

Βλέπουμε για το μοντέλο…

Για την ώρα, όσα δημοσιοποιήθηκαν χθες παραμένουν προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η οριστικοποίησή τους πιθανό να γίνει στις 30 Σεπτεμβρίου, από το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας. Δεδομένων των διαφωνιών που εκφράστηκαν το τελευταίο διάστημα για κάποιες πτυχές, δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να τροποποιηθούν οι προτάσεις. Ήδη, η Κομισιόν φαίνεται να απέσυρε την πρότασή της για επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, μετά από αντιδράσεις κυβερνήσεων. Όσον αφορά την τροποποίηση του μοντέλου αγοράς της ΕΕ, που από πολλούς ενοχοποιείται εν μέρει για την ενεργειακή κρίση, η Κομισιόν επιφυλάσσεται για τις αρχές του 2023 για κατάθεση προτάσεων για αναθεώρησή του. Χ.Μ.