Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρος, Δρ Γιώργος Θεοχαρίδης, μιλά στο Forbes για την ψηφιακή μετάβαση, την εποπτική στρατηγική και το όραμα του για μια σύγχρονη, ανταγωνιστική και βιώσιμη αγορά.
Η κυπριακή κεφαλαιαγορά βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μια πλευρά, οι συνεχώς αυξανόμενες κανονιστικές απαιτήσεις και η ανάγκη υιοθέτησης καινοτόμων τεχνολογιών· από την άλλη, οι γεωπολιτικές και οικονομικές αβεβαιότητες, που επηρεάζουν το επενδυτικό κλίμα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, Δρ Γιώργος Θεοχαρίδης, τονίζει ότι ο ρόλος της ΕΚΚ είναι να διασφαλίζει ένα σταθερό, διαφανές και αποτελεσματικό περιβάλλον, που θα προστατεύει τους επενδυτές και θα ενισχύει την ανάπτυξη.
Μεταξύ των μεγαλύτερων προκλήσεων, ξεχωρίζει η διαχείριση των κινδύνων που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη, η επιρροή των λεγόμενων “finfluencers” και η ανάγκη θωράκισης έναντι φαινομένων παραπληροφόρησης και διαδικτυακών απατών. Παράλληλα, το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο MiCA για τα κρυπτοστοιχεία και ο κανονισμός DORA για την ψηφιακή ανθεκτικότητα, αλλάζουν τα δεδομένα και απαιτούν από τις εποπτευόμενες οντότητες να επενδύσουν σε συστήματα, γνώση και συμμόρφωση.
Ο κ. Θεοχαρίδης αναφέρεται επίσης στην αναζωογόνηση του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, που μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης, προσελκύοντας νέους επενδυτές και προϊόντα, αλλά και στη στρατηγική για βιώσιμη χρηματοδότηση, όπου η αποφυγή του «πράσινου ξεπλύματος» αποτελεί προτεραιότητα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΟΡΑ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ
• •
Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η κυπριακή κεφαλαιαγορά και πώς ανταποκρίνεται η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς;
Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η κυπριακή κεφαλαιαγορά είναι η υιοθέτηση των αυξανόμενων θεσμικών και κανονιστικών απαιτήσεων, καθώς και η ανάγκη συνεχούς προσαρμογής στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, το οποίο βρίσκεται σε μια συνεχή μετεξέλιξη.
Ο Επενδυτικός Τομέας έχει μετεξελιχθεί σημαντικά σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία, ενώ η χρήση του ΑΙ έχει επιφέρει και αναμένεται να επιφέρει και άλλες αλλαγές. Γι’ αυτό, ως εποπτικές Αρχές, παρακολουθούμε στενά αυτές τις εξελίξεις, προσμετρώντας τις ευκαιρίες, αλλά και τις προκλήσεις που υπάρχουν. Πρόκειται για ένα θέμα που το παρακολουθούμε στη Μόνιμη Επιτροπή Κινδύνου (Risk Standing Committee- RSC) της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), στην οποία προεδρεύω.
Πλέον βλέπουμε να αναπτύσσονται όλο και περισσότερα επενδυτικά προϊόντα, που έχουν ως βάση τους την τεχνολογία, οπότε κατ’ επέκταση δημιουργείται και η ανάγκη της αναβάθμισης του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου για την αποτελεσματική εποπτείας τους, με στόχο την προστασία του επενδυτικού κοινού.
Αρκετά, από αυτά τα προϊόντα ενέχουν υψηλό ρίσκο, γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχουν οι δικλείδες ασφαλείας για την προστασία των επενδυτών. Αυτή είναι μια πρόκληση, με την οποία είναι αντιμέτωποι όλοι οι Επόπτες διεθνώς. Λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας διαπιστώνουμε επίσης ότι αυξάνονται και οι περιπτώσεις προσπάθειας εξαπάτησης του επενδυτικού κοινού με στόχο την απόσπαση χρημάτων από επιτήδειους.
Ως εποπτική Αρχή λαμβάνουμε διάφορες δράσεις για την ενημέρωση των επενδυτών στο πώς να αναγνωρίζουν και να αποφεύγουν τέτοιες περιπτώσεις. Η πιο πρόσφατη δράση μας ήταν η δημοσίευση σχετικού κουΐζ. Επίσης, στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ υπάρχει ειδικός χώρος για την ενημέρωση και προστασία των επενδυτών, καθώς και πληροφορίες για τις εποπτευόμενες οντότητες.
Μια άλλη πρόκληση για την αγορά, αλλά και για την εποπτική Αρχή, είναι οι γεωπολιτικές και οικονομικές αβεβαιότητες, καθώς και οι πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά το επενδυτικό κλίμα ή και δημιουργούν την ανάγκη λήψης μέτρων ή και καθοδήγησης.
Σημαντική πανευρωπαϊκή πρόσκληση είναι επίσης και αυτή της υγιούς ανάπτυξης των βιώσιμων επενδύσεων και της αποφυγής φαινομένων «green washing». Ήδη έχουμε εποπτευόμενες οντότητες που εφαρμόζουν πολιτικές ή και επενδύουν σε βιώσιμα έργα.
• •
Έχετε παρουσιάσει πρόσφατα τις εποπτικές προτεραιότητες για το 2025. Ποια θεωρείτε την πιο κρίσιμη και γιατί;
Οι εποπτικές προτεραιότητες της ΕΚΚ για το 2025 είναι πολυεπίπεδες, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις και τις τάσεις που διαμορφώνουν τις νέες εξελίξεις της κεφαλαιαγοράς. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην εφαρμογή των κανονισμών DORA και MiCA, οι οποίοι ενισχύουν την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα και τη ρύθμιση των αγορών κρυπτο- στοιχείων αντίστοιχα.
Επιπλέον, η ΕΚΚ δίνει έμφαση στη διαχείριση των αναδυόμενων κινδύνων που συνδέονται με την τεχνητή νοημοσύνη και τη διαδικτυακή προώθηση χρηματοοικονομικών προϊόντων από τους λεγόμενους fin-fluencers, καθώς και στην ενίσχυση της βιωσιμότητας μέσω της συμμόρφωσης με τα πρότυπα ESG. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΚΚ, που συνδυάζει την προληπτική εποπτεία, την καθοδήγηση και την επικοινωνία με τις εποπτευόμενες οντότητες, αποσκοπεί στην προστασία των επενδυτών, στη διατήρηση της ακεραιότητας της αγοράς και στην προώθηση μιας κουλτούρας συμμόρφωσης.
• •
Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ MICA
Ο Κανονισμός MiCA για τους Παρόχους Υπηρεσιών Κρυπτο-στοιχείων εισάγει νέο πλαίσιο στην ΕΕ. Πώς προχωρά η εφαρμογή του στην Κύπρο και ποια είναι η ανταπόκριση των εταιρειών;
Η εφαρμογή του Κανονισμού MiCA (Markets in Crypto-Assets) στην Κύπρο προχωρά κανονικά. Η ΕΚΚ ανέλαβε σειρά πρωτοβουλιών για την ομαλή μετάβαση στο νέο, απαιτητικό ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο πέραν της αδειοδότησης και εποπτείας, εστιάζει και στην προστασία των επενδυτών. Επίσης, η αδειοδότηση των ενδιαφερόμενων συστημικών οργανισμών, εξετάζεται παράλληλα και από την ESMA, προκειμένου να διασφαλίζεται η ομοιογένεια και η αυστηρότητα στην εποπτεία σε όλη την ΕΕ.
Από τον Οκτώβριο του 2024, η ΕΚΚ ανέστειλε την αποδοχή νέων αιτήσεων από Παρόχους Υπηρεσιών Κρυπτονομισμάτων (CASPs) με βάση το εθνικό πλαίσιο, δίνοντας παράλληλα μεταβατική περίοδο για την προσαρμογή και υποβολή αιτήσεων υπό το καθεστώς του MiCA.
Ήδη έχει χορηγηθεί σχετική άδεια σε μια οντότητα που διαθέτει και άδεια ΚΕΠΕΥ, ενώ άλλες 16 αιτήσεις βρίσκονται σε διαδικασία εξέτασης. Επιπλέον, για την ενίσχυση της εποπτείας των Παρόχων Υπηρεσιών Κρυπτο-Στοιχείων, βρισκόμαστε στη διαδικασία απόκτησης εξειδικευμένου συστήματος εποπτείας.
• •
Όσον αφορά στο ΧΑΚ φαίνεται να προχωρούν οι διαδικασίες αποκρατικοποίησής του από την κυβέρνηση, ενώ προ μηνών πήρατε πρωτοβουλία με στόχο την αναζωογόνησή του. Ως ΕΚΚ πώς βλέπετε αυτήν την εξέλιξη;
Ως ΕΚΚ αναλάβαμε την πρωτοβουλία για την αναζωογόνηση του ΧΑΚ, αναγνωρίζοντας το σημαντικό ρόλο του ως μοχλού ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που διοργανώσαμε, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, διαφάνηκε σαφώς το περιθώριο για εμπλουτισμό του ΧΑΚ με νέα επενδυτικά προϊόντα, με στόχο την ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας.
Μεταξύ άλλων, συζητήθηκε η δυνατότητα ένταξης τίτλων νεοφυών και καινοτόμων εταιρειών, κίνηση που μπορεί να προσελκύσει νέους επενδυτές και να καταστήσει το Χρηματιστήριο πιο δυναμικό και ανταγωνιστικό.
Παράλληλα, θεωρούμε εξαιρετικά σημαντική την ολοκλήρωση της αποκρατικοποίησης του ΧΑΚ, καθώς αυτό θα δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη λειτουργία μιας αποτελεσματικής αγοράς, από την οποία οι εταιρείες θα μπορούν να αντλούν κεφάλαια προς όφελος της ευρύτερης οικονομίας, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες.
• •
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει επιβάλει πρόσφατα κυρώσεις και αναστολές σε Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών. Πόσο εύκολο είναι να επιτύχετε ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης της αγοράς και αυστηρής εποπτείας;
Η αποτελεσματική εποπτεία δεν αποτελεί εμπόδιο, αλλά βασική προϋπόθεση για την υγιή και βιώσιμη ανάπτυξη της αγοράς. Μέσω της αποτελεσματικής εποπτείας ενισχύεται η αξιοπιστία του χρηματοοικονομικού τομέα, προσελκύονται υγιείς οργανισμοί και ενισχύεται η εμπιστοσύνη και η προστασία των επενδυτών.
Η ισορροπία μεταξύ εποπτείας και ανάπτυξης είναι αλληλένδετη και εξελίσσεται παράλληλα. Στόχος της ΕΚΚ είναι να διασφαλίζει ένα σταθερό και διαφανές πλαίσιο λειτουργίας, που προστατεύει το επενδυτικό κοινό, προωθεί την καινοτομία και ενισχύει τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος.
• •
Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ DORA
Στον τομέα της τεχνολογίας, ο κανονισμός DORA εισάγει νέες απαιτήσεις για την ψηφιακή ανθεκτικότητα. Πώς προετοιμάζονται οι εποπτευόμενες οντότητες και πώς θα διασφαλίσετε την εφαρμογή του;
Οι εποπτευόμενες οντότητες είχαν υποχρέωση να προετοιμαστούν και να εφαρμόσουν τον Κανονισμό DORA από τον Ιανουάριο 2025. Η ΕΚΚ έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα στην υιοθέτηση του Κανονισμού, παρέχοντας καθοδήγηση και υποστήριξη για την κατανόηση και την εφαρμογή των νέων απαιτήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΚ έχει εκδώσει πρόσφατα σχετική Δήλωση Πολιτικής σε σχέση με τα πληρωτέα τέλη για τις οντότητες που εμπίπτουν στον Κανονισμό DORA. Οι εποπτευόμενες οντότητες είχαν υποχρέωση να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν σχέδια ψηφιακής ανθεκτικότητας, περιλαμβανομένων στρατηγικών για την αναγνώριση και διαχείριση κινδύνων από τρίτους προμηθευτές, όπως οι πάροχοι υπηρεσιών cloud, καθώς και διαδικασίες αξιολόγησης και αποκατάστασης σε περίπτωση κυβερνοεπιθέσεων.
Επιπλέον, έχουν υποχρέωση να προβαίνουν σε άμεση αναφορά σημαντικών περιστατικών που αφορούν την ψηφιακή ασφάλεια στις αρμόδιες Αρχές. Για τη διασφάλιση της σωστής εφαρμογής του DORA, η Επιτροπή θα προχωρήσει σε ελέγχους, με στόχο την ενίσχυση της επιχειρησιακής συνέχειας και της ψηφιακής ανθεκτικότητας στον χρηματοοικονομικό τομέα.
• •
Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης και η επιρροή των λεγόμενων “fin-fluencers” είναι νέες τάσεις. Τι μέτρα λαμβάνει η ΕΚΚ για να προστατεύσει τους επενδυτές από πιθανούς κινδύνους;
Παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις που αφορούν την τεχνητή νοημοσύνη και την αυξανόμενη επιρροή των λεγόμενων “fin-fluencers”, αναγνωρίζοντας τους σοβαρούς κινδύνους που προκύπτουν για τους επενδυτές ιδιαίτερα σε σχέση με φαινόμενα παραπληροφόρησης και εξαπάτηση.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το φαινόμενο στοχοποίησης νεαρών επενδυτών από μη εξουσιοδοτημένα άτομα που δραστηριοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία, προβάλλοντας έναν πολυτελή τρόπο ζωής και υποσχόμενα γρήγορα και υπερβολικά κέρδη, προωθούν παράνομα χρηματοοικονομικά προϊόντα χωρίς την απαιτούμενη άδεια. Υπενθυμίζουμε συνεχώς στους επενδυτές ότι, εάν κάτι ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε πιθανότατα δεν είναι.
Για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων, η ΕΚΚ έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά δράσεων, με στόχο την ενίσχυση της ενημέρωσης και της χρηματοοικονομικής παιδείας, ώστε οι επενδυτές να αναγνωρίζουν τους κινδύνους και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.
Διαθέτουμε επίσης εξειδικευμένο σύστημα, ώστε να παρακολουθούμε τις πολιτικές μάρκετινγκ ή άλλων πρακτικών, καθώς και το υλικό που προωθούν οι εποπτευόμενες οντότητες για επενδυτικές συμβουλές ή χρηματοοικονομικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των “fin-fluencers”.
Στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ υπάρχει ειδική ενότητα, η Πύλη Χρηματοοικονομικής Επιμόρφωσης (https://www.cysec.gov.cy/el-GR/investorprotection/financial-education/), όπου το κοινό μπορεί να βρει μεταξύ άλλων, άρθρα, συνεντεύξεις, οδηγούς, συμβουλές και κουίζ σχετικά με τις ασφαλείς επενδύσεις.
• •
Σε σχέση με τη βιώσιμη χρηματοδότηση (ESG), ποιο είναι το επίπεδο υιοθέτησης του από τις εποπτευόμενες οντότητες και πώς εποπτεύετε τις σχετικές δημοσιοποιήσεις;
Οι επενδύσεις σε βιώσιμα έργα είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Ωστόσο, οι υπόχρεες οντότητες οφείλουν να ενσωματώνουν ουσιαστικά τους παράγοντες ESG στις επενδυτικές τους διαδικασίες και να διασφαλίζουν ότι οι γνωστοποιήσεις που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα είναι ακριβείς, διαφανείς και αξιόπιστες. Η ενσωμάτωση των ESG παραγόντων δεν μπορεί να είναι επιφανειακή, ούτε να αντιμετωπίζεται ως μία απλή διαδικασία συμμόρφωσης. Πρέπει να είναι πλήρως ενσωματωμένη στη στρατηγική, τη διαχείριση κινδύνων και τις πρακτικές επικοινωνίας κάθε εποπτευόμενης οντότητας.
Γι’ αυτό, πέραν των ευρωπαϊκών νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων, η ΕΚΚ εκδίδει και δικές της κατευθυντήριες γραμμές μέσω εγκυκλίων, με στόχο την διευκόλυνση της ορθής και ομαλής εφαρμογής του σχετικού πλαισίου από τις Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών και τους Διαχειριστές Κεφαλαίων. Οι εγκύκλιοι, καθορίζουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το πλαίσιο βιώσιμης χρηματοδότησης, ενώ παράλληλα διατυπώνουν με σαφήνεια τις εποπτικές προσδοκίες και προτεραιότητες της ΕΚΚ.
Στο πλαίσιο αυτό, η εκπαίδευση και η ενίσχυση των ικανοτήτων, η βελτιωμένη επικοινωνία με τους πελάτες, καθώς και η συνεχής παρακολούθηση, αποτελούν ουσιώδεις παράγοντες.
Το φαινόμενο του «πράσινου ξεπλύματος» (greenwashing) αποτελεί μια διασυνοριακή πρόκληση που απαιτεί συντονισμένη ρυθμιστική δράση. Το Τμήμα Εποπτείας της ΕΚΚ συμμετέχει στις Κοινές Εποπτικές Δράσεις (Common Supervisory Actions) της ESMA για θέματα βιωσιμότητας, όπως οι γνωστοποιήσεις βιωσιμότητας και η ενσωμάτωση των κινδύνων βιωσιμότητας σε επενδυτικά ταμεία, καθώς και οι απαιτήσεις βιωσιμότητας του MiFID II στην αξιολόγηση καταλληλότητας των εποπτευόμενων οντοτήτων.
Η ΕΚΚ είναι επίσης μέλος της Μόνιμης Επιτροπής Βιωσιμότητας και της Ομάδας Εργασίας για τη Δημοσιοποίηση Βιωσιμότητας της ESMA, μέσω των οποίων ανταλλάσσουμε τεχνογνωσία, εποπτικές πληροφορίες και παραμένουμε μπροστά από τις κανονιστικές εξελίξεις. Οι αλληλεπιδρά- σεις αυτές ενισχύουν την ικανότητα της ΕΚΚ να παρέχει αποτελεσματική και εναρμονισμένη εποπτεία.
• •
ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑ
Η Κύπρος προσελκύει μεγάλο αριθμό διεθνών επενδυτικών εταιρειών. Ποια είναι η στρατηγική σας ώστε η χώρα να παραμείνει ελκυστική αλλά και αξιόπιστη χρηματοοικονομική βάση;
Ως Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου εστιάζουμε στη διατήρηση ενός ισχυρού και σύγχρονου θεσμικού πλαισίου, πλήρως εναρμονισμένου με το ευρωπαϊκό κεκτημένο που διασφαλίζει την αποτελεσματική προστασία των επενδυτών.
Μέσω της συνεχούς επικαιροποίησης της νομοθεσίας, της έκδοσης εγκυκλίων προς τις εποπτευόμενες οντότητες και της εφαρμογής αυστηρών προληπτικών εποπτικών μηχανισμών, θέλουμε να προσελκύονται και να δραστηριοποιούνται υγιείς και αξιόπιστοι επενδυτικοί οργανισμοί στο νησί.
• •
Πώς βλέπετε την εικόνα της κυπριακής κεφαλαιαγοράς σε πέντε χρόνια;
Ως Πρόεδρος της ΕΚΚ οραματίζομαι την κυπριακή κεφαλαιαγορά να συνεχίζει να είναι σύγχρονη, διαφανή και ανταγωνιστική, με ισχυρό εποπτικό πλαίσιο και έμφαση στην καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επιδιώκουμε να μετεξελιχθεί σε σημαντικό περιφερειακό χρηματοοικονομικό κόμβο, ειδικά σε τομείς όπως τα επενδυτικά ταμεία, οι χρηματοοικονομικές τεχνολογίες (FinTech) και οι πράσινες επενδύσεις (Green Finance).
Αναμένω ότι μελλοντικά θα υπάρξει περαιτέρω αξιοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το blockchain, για την εποπτεία των εποπτευόμενων οντοτήτων, αλλά και αξιοποίησή τους από τους οργανισμούς για την προσφορά νέων επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών.
• •
Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι που θέτετε ως Πρόεδρος της Επιτροπής;
Ως Πρόεδρος, σε συνεργασία με το Συμβούλιο και το προσωπικό της ΕΚΚ, στοχεύουμε στη διατήρηση ενός ευέλικτου, θεσμοθετημένου και αποτελεσματικά εποπτευόμενου περιβάλλοντος, που ενισχύει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και προσελκύει ποιοτικές επενδύσεις, διατηρώντας υψηλά πρότυπα συμμόρφωσης, διακυβέρνησης και διαφάνειας.
Η επίτευξη αυτών των στόχων βασίζεται σε στρατηγικό σχεδιασμό, την αξιοποίηση ευρωπαϊκών προτύπων και τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών που στηρίζουν τη μετάβαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνουμε στην έγκαιρη ενσωμάτωση στο εθνικό πλαίσιο όλων των ευρωπαϊκών οδηγιών και κανονισμών που διέπουν τον τομέα των κεφαλαιαγορών.
Παράλληλα, δίνουμε έμφαση στην ενίσχυση της εξωστρέφειας τη κυπριακής αγοράς και στη στενή συνεργασία με ευρωπαϊκές και διεθνείς εποπτικές αρχές.
