Η κοινοβουλευτική διπλωματία για την Κύπρο, που αντιμετωπίζει πρόβλημα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής , είναι σημαντική και απαραίτητη. Προφανώς και οι δυσκολίες είναι πολλές. Το μέγεθος της χώρας ασφαλώς και διαδραματίζει ρόλο. Όπως επίσης και το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, η Βουλή της χώρας, έχει να αντιμετωπίσει στο διεθνές πεδίο, την τουρκική πανίσχυρη κοινοβουλευτική και διπλωματική μηχανή. Η Κύπρος διαθέτει μηχανισμούς στα όρια του μεγέθους και των δυνατοτήτων της και ως εκ τούτου όλες οι προσπάθειες ξεκινούν με αυτή την πραγματικότητα. Στην αρχή οι κοινοβουλευτικοί βηματισμοί ήταν δύσκολοι, στη συνέχεια όμως υπήρξε βαθμηδόν βελτίωση.
Ο Γιαννάκης Γεωργιάδης, που εργάσθηκε στο πεδίο αυτό, της κοινοβουλευτικής διπλωματίας, με σημαντική συμβολή, έκανε έρευνα, σε μια προσπάθεια να αναδείξει την ιστορία και τη σημασία της. Το βιβλίο του, που κυκλοφορεί με τίτλο «Ταξιδεύοντας στον κόσμο, κοινοβουλευτικοί διπλωματικοί βηματισμοί 1960-2004», από τις εκδόσεις Αρμός, αποτελεί ένα συνδυασμό των δικών του βιωμάτων και εμπειριών και της ενδελεχής έρευνας, που έχει κάνει.
Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο, που καταπιάνεται με το μεγάλο αυτό κεφάλαιο. Ακούμε όλοι, συχνά-πυκνά, από αρμόδιους και μη, να κάνουν λόγο για την κοινοβουλευτική διπλωματία. Γενικά και αόριστα.
Ο Γιαννάκης Γεωργιάδης αποφάσισε με το βιβλίο του να προχωρήσει σε μια ιστορική διαδρομή, περιγράφοντας και τις δικές του εμπειρίες. Για τις ανάγκες της έρευνας αξιοποιεί και το προσωπικό του αρχείο της περιόδου από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 μέχρι τις αρχές του 2000, που υπηρέτησε ως επικεφαλής του τομέα διεθνών σχέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων. Προβαίνει σε μια καταγραφή των γεγονότων, ανάλυσης και τεκμηρίωσης της πορείας της κυπριακής κοινοβουλευτικής διπλωματίας, εστιάζοντας στους ευρωπαϊκούς κοινοβουλευτικούς θεσμούς και στις διμερείς δραστηριότητες.
«Η αίσθηση ανάγκης για αυτή την εν μέρει βιωματική και εν μέρει ερευνητική συγγραφή δεν είναι νέα, αλλά επιτάθηκε από την αδυσώπητη παρέλευση του χρόνου και τη σταδιακή φυγή από τη ζωή των πλείστων πρωταγωνιστών των γεγονότων της περιόδου αναφοράς. Αναπόδραστη φυσική εξέλιξη μεν, αλλά σε συνδυασμό με την απουσία οποιασδήποτε άλλης γραφής για τον ρόλο και τη διεθνή δραστηριότητα του κυπριακού κοινοβουλίου, αποτέλεσε το πρόσθετο κίνητρο που με ώθησε στο παρόν εγχείρημα», αναφέρει ο συγγραφέας. Όπως συναφώς σημειώνει είναι σπάνιες οι γραφές για το θέμα και ουσιαστικές πηγές πληροφόρησης και τεκμηρίωσης αποτελούν τα δημόσια έγγραφα πρακτικών συνεδριάσεων κοινοβουλευτικών οργανισμών, τα ψηφίσματά τους και οι εκθέσεις εισηγητών, καθώς και οι επίσημες ανακοινώσεις τύπου ή άλλα δημοσιεύματα της εποχής. Όλα αυτά έχουν δυσκολέψει σημαντικά την προσπάθεια του. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, επιβεβαιώνει πως έγινε μια πολύ καλή δουλειά, που θα πρέπει να τύχει μελέτης και αξιοποίησης.
Σύμφωνα με τον Γ. Γεωργιάδη, οι κοινοβουλευτικοί διπλωματικοί βηματισμοί της Κύπρου υπήρξαν πολύ αργοί και εξαιρετικά δύσκολοι και προβληματικοί.
Η απουσία, η κενή καρέκλα, που ίσχυε για χρόνια ήταν αποτέλεσμα αδυναμιών αλλά και του μεγέθους της χώρας. Αναφερόμενος στο Συμβούλιο της Ευρώπης ( η Κύπρος έγινε μέλος στις 24 Μαΐου 1961), ο συγγραφέας κάνει λόγο για δεκαετίες απουσίας ή κολοβής παρουσίας. Αυτά «δημιούργησαν ένα τεράστιο κενό» και χρειάσθηκαν πολλά να γίνουν «για να καταστεί η συμμετοχή σχεδόν κανονική. Το πολιτικό κοινοβουλευτικό δυναμικό της περιόδου είχε συνειδητά αναλάβει να καλύψει το χαμένο έδαφος, αξιοποιώντας τις ευαισθησίες και τα ενδιαφέροντά του σε μια διευρυμένη θεματολογία».
Γιατί σχεδόν κανονική εκπροσώπηση; «Για τον πολύ απλό λόγο ότι η μια έδρα μέλους και η μια αναπληρωματικού μέλους παρέμειναν και συνεχίζουν να παραμένουν μέχρι σήμερα κενές για να καταληφθούν από Τ/Κ βουλευτές της Βουλής των Αντιπροσώπων. Τότε γιατί κανονική; Γιατί αναμφίβολα η Βουλή των Αντιπροσώπων επανάκτησε το δικαίωμα της να ορίζει τους βουλευτές που την εκπροσωπούν, δεδομένης της άρσης του όρου ότι μέλος όφειλε να είναι ο Πρόεδρός της. Προφανώς και υπάρχει δρόμος μακρύς για να επέλθει η πλήρης κανονικότητα στην εκπροσώπηση στην ΚΣΣΕ, με την ελπίδα ότι δεν θα επισυμβούν, με την πάροδο του χρόνου, περαιτέρω γεγονότα που θα αποκλείσουν εντελώς μια τέτοια προοπτική».
Ο συγγραφέας αναφέρεται στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΑΣΕ. Όπως συναφώς αναφέρει «ήταν ο πρώτος κοινοβουλευτικός οργανισμός που γεννήθηκε με τη δική μας ουσιαστική συμμετοχή, χωρίς να τεθούν οποιοιδήποτε όροι και προϋποθέσεις για την εκπροσώπηση της Βουλής των Αντιπροσώπων. Αποτελεί δε μια τεράστιας σημασίας εμπειρία στη διπλωματική πρακτική, η συμμετοχή εξ αρχής στη δημιουργία και στα πρώτα βήματα ενός σημαντικού κοινοβουλευτικού οργανισμού. Κάτι νέο γεννιέται, είναι ελπιδοφόρο, δυναμικό και δημιουργικό, αποτελεί πρόκληση προσωπική, επαγγελματική, υπηρεσιακή και πολιτική. Η διαδρομή του ήταν δύσκολη, αλλά ικανοποίησε πλήρως τις προσδοκίες και αποδείχθηκε ικανός να ανταποκριθεί στις πάμπολλες προκλήσεις των καιρών. Γεννήθηκε μέσα σε μια περίοδο πρωτοφανών προκλήσεων και κληροδοτήθηκε με ικανότητα και εφόδια ανταπόκρισης σε τέτοιες συνθήκες».
Ο Γιαννάκης Γεωργιάδης αναφέρεται και στην εαρινή σύνοδο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Μάιο του 2001 «και παρά τα θέματα που μας αφορούσαν και βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη της συνόδου, ταξίδεψα για πρώτη φορά στην Τουρκία, χωρίς κοινοβουλευτική συμμετοχή». Γιατί; Επειδή, όπως εξήγησε στη συνέχεια, «οι εγχώριες βουλευτικές εκλογές υπερίσχυσαν της εκπροσώπησης, ακόμη και σε σύνοδο που πραγματοποιείτο στην Τουρκία. Οι επαφές με τους εισηγητές για θέματα Κύπρου ήταν η βασική αποστολή της συμμετοχής μου. …» Το παράδειγμα αυτό του συγγραφέα, επιβεβαιώνει τον κανόνα. Πάνω από όλα οι εκλογές, τα ποσοστά, οι έδρες, οι καρέκλες.
Στον επίλογο δε του βιβλίου ο Γ. Γεωργιάδης υπογραμμίζει τη σημασία της κοινοβουλευτικής διπλωματίας σημειώνοντας τα εξής: «Η κοινοβουλευτική διπλωματία επηρεάζει τις πολιτικές προτεραιότητες, κρατά τις κυβερνήσεις υπόλογες για τις πράξεις, τις ενέργειες και τις παραλείψεις τους και προάγει μια πιο δημοκρατική βάση για την προώθηση της ειρήνης, της συνεργασίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διεθνώς. Οι κοινοβουλευτικοί παράγοντες αναδεικνύουν επίσης τα εθνικά τους συμφέροντα στο περιφερειακό και το διεθνές σκηνικό.»
Στα γεννητούρια της ΔΑΣΕ και η ένταξη στην Ε.Ε.
Η κυπριακή κοινοβουλευτική διπλωματία, σημειώνει ο συγγραφέας, υπήρξε ουσιαστικά ανύπαρκτη μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80. Η ενθαρρυντική συμμετοχή στα γεννητούρια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της ΔΑΣΕ και η ανατροπή του πολιτικού κενού και ακολούθως των όρων και περιορισμών για εκπροσώπηση στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1997, προσέδωσαν μια αίσθηση κανονικότητας. «Μοιάζουμε από τότε με κανονικό κοινοβούλιο στη διεθνή του εκπροσώπηση στους κοινοβουλευτικούς οργανισμούς. Αυτό όμως είναι μάλλον εικονικό ή δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Παραμένουν πολλά να γίνουν, να αλλάξουν, να αρθούν, αναφέρει για να προσθέσει:
«Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί αναμφίβολα τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη πολιτική και γεωστρατηγική κατάκτηση της χώρας. Ίσως και τη μοναδική στη σύντομη ιστορία της. Η κοινοβουλευτική διπλωματία που συνόδευσε την ενταξιακή διαδικασία υπήρξε μια κορύφωση χωρίς προηγούμενο και ενδεχομένως χωρίς συνέχεια. Η παρουσία των Κύπριων ευρωβουλευτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για σχεδόν είκοσι χρόνια, συνιστά μία ακόμη δυνατότητα άσκησης κοινοβουλευτικής διπλωματίας με αυξημένη προστιθέμενη αξία.
Η αξιοποίηση της κοινοβουλευτικής διπλωματίας προϋποθέτει σχεδιασμό και στόχους στη βάση ενός πλαισίου αρχών και αξιών, καθολικής εφαρμογής για φίλους και λιγότερο φίλους. Δεν έχουμε την πολυτέλεια υψηλής πολιτικής διπλωματίας, με τα όποια πρόσκαιρα οφέλη μιας τέτοιας πρακτικής να δημιουργούν βαρίδια και να εκθέτουν τη χώρα ανεπανάληπτα. Δεν είμαστε ούτε ο ομφαλός της γης, ούτε, όπως συχνά εκπέμπουμε, ο κόσμος περιστρέφεται γύρω μας. Το μικρό μας μέγεθος υπαγορεύει ταπεινότητα, μετριοφροσύνη και βάσιμη διεκδικητικότητα για να πρυτανεύσει το δίκαιο και η ειρήνη…»
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
>Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στη Λευκωσία, στις 25 Οκτωβρίου, στις 6.30 μ.μ., στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Κύπρου) επί της λεωφόρου Μακαρίου Γ 15 στη Λευκωσία. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής, Γιαννάκης Ομήρου και ο διευθυντής σύνταξης του Άλφα, Γιώργος Κασκάνης. Θα μιλήσει, επίσης, ο συγγραφέας ενώ την εκδήλωση θα συντονίζει ο Γιάννος Χριστοφόρου. Η δεύτερη παρουσίαση θα γίνει στην Πάφο, την 1η Νοεμβρίου.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΣ
