Τα 50 χρόνια που έχουν παρέλθει είναι αρκετά για να μας κάνουν να αρχίσουμε να ψάχνουμε την αλήθεια πριν την επίλυση του Κυπριακού σε ότι αφορά το ζήτημα των αγνοουμένων τονίζει ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης, ο οποίος πρόσφατα είχε την ευκαιρία να αναλύσει την πρωτοβουλία του για συγκρότηση Επιτροπής Αλήθειας ενώπιον Επιτροπής της Βουλής των Κοινοτήτων στη Βρετανία.
Πιστεύει ότι μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει μια τέτοια ενέργεια στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης του Κυπριακού. Για τον κ. Δημητριάδη είναι αναγκαίο να γίνει συζήτηση στην κοινωνία για να δούμε αν πράγματι το θέλουμε αυτό, έτσι ώστε να αρχίσει μια διαδικασία για να επουλωθούν οι πληγές και να δώσουμε λύση στο ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων και των συγγενών. Εκτιμά ότι η 4η Διακρατική Προσφυγή παρέχει μια μοναδική ευκαιρία προς αξιοποίηση προκειμένου να δρομολογηθούν αποζημιώσεις στους συγγενείς αγνοουμένων και στις δύο κοινότητες και να ανοίξει ο δρόμος για την Επιτροπή Αλήθειας.
-Τι αποκομίσατε από την πρόσφατη παρουσίαση της πρότασής σας για την Επιτροπή Αληθείας που προτείνετε σε ότι αφορά το Κυπριακό, σε επιτροπή της Βουλής των Κοινοτήτων;
-Η παρουσίαση μου στο Λονδίνο στις 21 Μαρτίου 2024, εκ μέρους της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Truth Now (https://www.truthnowcyprus.org), ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια της προσπάθειας διαφώτισης που καταβάλλω, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, για την Επιτροπή Αλήθειας. Διαπίστωσα και εκεί την επιθυμία για αλήθεια και την ανάγκη για μεταβατική δικαιοσύνη.
Η αλήθεια δεν πρέπει να μας φοβίζει. Πρέπει επιτέλους να βγουν όλα στο φως σε σχέση με τους αγνοούμενους, όχι μόνο του 1974 αλλά και της περιόδου 1963-1964, ειδικά για τους 2002 αγνοούμενους οι φάκελοι των οποίων κατατέθηκαν στην Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων (ΔΕΑ) https://www.cmp-cyprus.org
Εμφανώς αυτό μόνο θετικά μπορεί να επηρεάσει την προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού.
-Βρίσκετε συμπαραστάτες προκειμένου να πάει πάρα κάτω, γιατί το ζητούμενο είναι η δημιουργία συνθηκών που να επιτρέψουν τη λειτουργία της;
-Ο Άγγλος Εργατικός βουλευτής Fabian Hamilton από το Leeds, συχνός επισκέπτης στην Κύπρο, είχε την καλοσύνη να οργανώσει τη συζήτηση αυτή, ενώπιον 25 περίπου ατόμων από την Παροικία, περιλαμβανομένων του Βοηθού Ύπατου Αρμοστή, Άγγλων, ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων συναδέλφων.
Κάθε φορά που κάνω τέτοιες παρουσιάσεις νέοι συμπαραστάτες εμφανίζονται και μου δίδουν θάρρος να προχωρήσω. Νομίζω ότι η κοινωνία είναι έτοιμη για αυτή την κίνηση και πρέπει κάποια στιγμή να τολμήσουμε και να την υλοποιήσουμε.
-Οι βρετανοί θα μπορούσαν να λειτουργήσουν θετικά στην όλη προσπάθεια;
-Πιστεύω ότι η Βρετανία έχει τη δυνατότητα θετικής συνεισφοράς σε αυτή την προσπάθεια, διότι έχουν ανοικτή επικοινωνία, όχι μόνο με τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας αλλά περισσότερο θα έλεγα με την ηγεσία της Τουρκίας, η οποία στο τέλος της ημέρας θα πάρει την τελική απόφαση. Μάλιστα, αυτή η βοήθεια καλών υπηρεσιών, σε προσωπικό επίπεδο, προσφέρθηκε από τον κ. Hamilton στην εκδήλωση.
-Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είχε αντιδράσει θετικά στην πρότασή σας. Πήρατε πάρα κάτω το ζήτημα; Είχατε κάποια συνάντηση;
-O Πρόεδρος Χριστοδουλίδης στις 28 Ιουνίου 2023 τοποθετήθηκε θετικά για την Επιτροπή Αλήθειας πράγμα που επανέλαβε και τον Νοέμβριο του 2023. Αναμένω να συμπληρώσω τον κύκλο επαφών και παρουσιάσεων που έχω αρχίσει και ευελπιστώ ότι σύντομα θα υπάρξει συνάντηση, όχι μόνο με τον Πρόεδρο αλλά και με την Επίτροπο Ανθρωπιστικών Θεμάτων η οποία είναι η καθ’ ύλην αρμόδια για αυτό το θέμα.
-Είναι σημαντικό να δεχτεί συμμετοχή και η τουρκική πλευρά στην Επιτροπή. Τι αποκομίζετε από την τουρκοκυπριακή πλευρά και τι από την Άγκυρα;
-Ως μια ένδειξη για τη στάση της τουρκοκυπριακής πλευράς, θα ανέφερα το γεγονός ότι ο τουρκοκύπριος ηγέτης μετά την εξαγγελία του Προέδρου (ως ηγέτη της ελληνοκυπριακής κοινότητας) δεν τοποθετήθηκε αρνητικά. Πρέπει τώρα να εστιάσουμε την προσοχή μας στην Τουρκία η οποία έχει και το κλειδί για την προώθηση του θέματος. Πιστεύω ότι η Τουρκία, στα πλαίσια της απόφασης στην 4ην Διακρατική Προσφυγή Κύπρος νs Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και της ανάγκης να συμμορφωθεί με τον ευρωπαϊκό πήχη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πρέπει να δεχθεί τη δημιουργία μιας αποτελεσματικής θεραπείας για τους αγνοούμενους. Αυτή θα επιτρέπει τις εκταφές σε ολόκληρη την Κύπρο και θα μπορεί να δίδει πληροφορίες για τις συνθήκες εξαφάνισης ή θανάτου των συγκεκριμένων ατόμων. Θα πρέπει επίσης να δοθούν όλες οι πληροφορίες που έχει η ΔΕΑ επίσημα στους συγγενείς αλλά και στην κοινωνία για να μάθουμε όλοι την αλήθεια και να προχωρήσουμε.
-Πού κατά την άποψή σας σκοντάφτει η όλη προσπάθεια; Μπορεί να κλείσει μια αιμάσσουσα πληγή;
-Η όλη προσπάθεια έχει τρεις πυλώνες: τον κοινωνικό, τον νομικό και τον πολιτικό. Οι κοινωνικοί λόγοι για την αλήθεια είναι αυταπόδεικτοι και η μεταβατική δικαιοσύνη λειτουργεί σε ολόκληρο τον πλανήτη. Είναι καλό ύστερα από 50 χρόνια, ή 60 χρόνια αν θέλετε, να αρχίσει η αποκάλυψη της αλήθειας η οποία στις περιπτώσεις των ταυτοποιηθέντων βρίσκεται στα αρχεία της ΔΕΑ τα οποία δυστυχώς είναι ακόμη εμπιστευτικά. Σε αυτά τα πλαίσια είναι αναγκαίο να υπάρξει συζήτηση στην κοινωνία για να δούμε αν πράγματι το θέλουμε αυτό, έτσι ώστε να αρχίσει μια διαδικασία να επουλωθούν οι πληγές και να δώσουμε λύση στο ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων και των συγγενών οι οποίοι υφίστανται απίστευτη ταλαιπωρία όλα αυτά τα χρόνια.
Εξίσου όμως σημαντική είναι και η νομική διάσταση η οποία έχει τέσσερις υποδιαιρέσεις:
(α) Τροποποίηση των Όρων Εντολής σε επίπεδο ηγετών των δύο κοινοτήτων. Θυμίζω ότι οι όροι εντολής υπογράφτηκαν από τους δύο ηγέτες των αντίστοιχων κοινοτήτων το 1981 και αυτοί είναι οι αρμόδιοι για να τους τροποποιήσουν.
(β) Δημιουργία de jure νομικής ασυλίας για ποινικές, αστικές και διοικητικές υποθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό με αντάλλαγμα την αλήθεια από τους συμμετέχοντες. Ήδη η ΔΕΑ λειτουργεί με defacto ποινική ασυλία από τον Γενικό Εισαγγελέα από το 1990.
(γ) Τροποποίηση του αρχικού ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών του 1981 ώστε η ΔΕΑ να αναβαθμιστεί σε Επιτροπή Αλήθειας, και
(δ) Δημιουργία κανονισμών για τον τρόπο λειτουργίας, το εύρος της διερεύνησης και άλλα τεχνικά θέματα που άπτονται μιας αναβάθμισης.
Στόχος δεν είναι να διαταραχθεί η λειτουργία της ΔΕΑ αλλά να αναβαθμιστεί και να αυξηθεί η απόδοση της η οποία είναι γνωστόν ότι έχει τελευταία μειωθεί.
Για σκοπούς αρχείου υπάρχουν 2002 Αγνοούμενοι: 1044 ταυτοποιηθέντες και 958 μη ταυτοποιηθέντες
>Aγνοούμενοι ελληνοκυπριοι 1510 – Ταυτοποιηθέντες 751- Μη ταυτοποιηθέντες 759
>Αγνοούμενοι τουρκοκύπριοι 492- Ταυτοποιηθέντες 293 – Μη ταυτοποιηθέντες 199
-Υπάρχει η πολιτική βούληση ένθεν και ένθεν;
-Αυτό μας φέρνει στον τρίτο πυλώνα που είναι η πολιτική πραγματικότητα. Πιστεύω ότι στα πλαίσια της 4ης Διακρατικής Προσφυγής Κύπρου ν Τουρκία στο ΕΔΑΔ, η εκτέλεση της απόφασης της οποίας βρίσκεται στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, υπάρχει πρόσφορο έδαφος.
Η Τουρκία θα πρέπει να πληρώσει €30εκ. για τους 1510 ελληνοκύπριους αγνοούμενους τα οποία αφού λάβει η Δημοκρατία θα πρέπει να τα διανέμει στους συγγενείς. Δεν της ανήκουν. Ανήκουν στους πολίτες. Σε αυτά τα πλαίσια θα μπορούσε και η Κυπριακή Δημοκρατία, χωρίς παραδοχή και κατά χάριν (ex gratia) να δώσει περίπου €10εκ. στις 492 οικογένειες τουρκοκυπρίων Αγνοουμένων. Αυτό θα ήταν μια αναγνώριση του προβλήματος και θα μπορούσε να θέσει ως όρο ότι η Τουρκία θα πληρώσει €60εκ για τους Εγκλωβισμένους ή τους συγγενείς τους. Έτσι η Επιτροπή Αλήθειας θα είναι το τελικό αποτέλεσμα της 4ης Διακρατικής Προσφυγής και θα υπάρχει συνεχής εποπτεία από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης μέχρι να ταυτοποιηθούν όλοι οι αγνοούμενοι.
Το κλίμα στο Στρασβούργο είναι πρόσφορο για τέτοιες κινήσεις, τις οποίες είμαι βέβαιος ότι θα ακολουθήσουν και άλλες χώρες σε άλλες διακρατικές υποθέσεις που ήδη βρίσκονται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Να μην ξεχνούμε όμως και κάτι άλλο για την Κύπρο. Η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κυρία Μαρία Άνχελα Όλγκιν Κουεγιάρ έχει βαθιά γνώση για θέματα της Επιτροπής Αλήθειας. Στην Κολομβία όταν υπηρέτησε ως Υπουργός Εξωτερικών ήταν μέρος της ειρηνευτικής διαδικασίας η οποία περιλάμβανε Επιτροπή Αλήθειας για την χώρα της.
-Η συγκρότηση μιας τέτοιας Επιτροπής είναι συνυφασμένη με τη λύση του Κυπριακού; Ή μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα;
-Συνήθως οι επιτροπές αλήθειας και συμφιλίωσης λειτουργούν μετά την συμφωνία επίλυσης ενός προβλήματος. Στην δική μας περίπτωση, τα 50 χρόνια που έχουν παρέλθει, νομίζω είναι αρκετά για να μας κάνουν να αρχίσουμε να ψάχνουμε την αλήθεια πριν την επίλυση του Κυπριακού, η οποία, δυστυχώς, δεν βλέπω να επιτυγχάνεται σύντομα. Όταν όμως επιτευχθεί, είμαι βέβαιος ότι η Επιτροπή Αλήθειας θα έχει ήδη κτίσει μια γερή βάση για συμφιλίωση στη χώρα μας. ΔΩΣΤΕ ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ!
