Στη νέα του δουλειά, στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή, ο καλλιτέχνης επεξεργάζεται το υλικό που ανακαλύπτει στις συστηματικές περιπατητικές του διαδρομές στο Γέρι, συνθέτοντας ένα αμφίβολο τοπίο.

– Αντιμετώπισες ως πρόκληση την πρόταση να εκθέσεις στο Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή; Η πρόσκληση του Μουσείου ήταν κάτι που φυσικά δεν θα μπορούσα να αρνηθώ. Παράλληλα, νιώθω πως αναπτύχθηκε ένας ενδιαφέρον διάλογος ανάμεσα στα χαρακτικά του μουσείου και στα έργα που παρουσιάζω. Στη δουλειά μου εντάσσω νέες μεθόδους εκτύπωσης, αλλά και διερεύνησης της Χαρακτικής σε ευρύτερα όρια, χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και σύγχρονες εικαστικές πρακτικές. Επίσης, δούλεψα πολύ μαζί με τη Βίκυ Περικλέους που επιμελείται την έκθεση. Η στήριξή της ήταν μεγάλη και σημαντική.

– Ποια ήταν η αφετηρία για τη νέα σου εικαστική πρόταση «Πράξεις Μικρών Θανάτων»; Κατά την περίοδο της πανδημίας μετακόμισα στον τόπο που μεγάλωσα, μια αρειοκατοικημένη περιοχή έξω από το Γέρι, ανάμεσα στον Άρωνα, στο δάσος Αθαλάσσας και στα ναρκοπέδια της νεκρής ζώνης. Βρήκα την ευκαιρία να περιηγηθώ σε σημεία που είχα να επισκεφθώ από την παιδική μου ηλικία. Αυτές οι περιπατικές διαδρομές έγιναν πλέον μέρος της καθημερινότητάς μου και λειτουργούν ως χρόνος για προσωπικό διαλογισμό. Στην περιοχή συνυπάρχουν στοιχεία της φύσης με διάφορα ανθρώπινα κατασκευάσματα – καλαμιώνες, ηλεκτρικοί πυλώνες, πάρκα ηλιακής ενέργειας, παράγκες, ελαιώνες, ναρκοπέδια, εγκαταλειμμένα και ενεργά φυλάκια της Εθνικής Φρουράς. Όλα αυτά συνθέτουν ένα ενδιαφέρον τοπίο στο οποία βρίσκω θραύσματα από παλιότερα πήλινα αγγεία, απολιθώματα θαλάσσιων οργανισμών, πλαστικά σκουπίδια, μπάζα από οικοδομές… Ένα σύνολο από ετερόκλητα αντικείμενα ποικίλων χρονολογιών. 

– Πώς ενσωματώνεις αυτά τα υλικά στη δουλειά σου; Άρχισα να μαζεύω τα πέταλα ζώων που έβρισκα, μπλεγμένα συρματοπλέγματα και κουτιά από κονσέρβες. Συλλεγώ τη σκουριά και τη χρησιμοποιώ ως μελάνι σε μια σειρά έργων, πέραν αυτών της έκθεσης. Τα αντικείμενα τα ταξινομώ σε διάφορες κατηγορίες, χωρίς να είναι αυτοσκοπός να ενταχθούν σε κάποιο εικαστικό έργο. Τα μαζεύω με το πάθος ενός αποθησαυριστή (hoarder disorder), αλλά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα τα ρίχνω στους κάδους ανακύκλωσης. Στον χώρο της έκθεσης, τα ίδια τα αντικείμενα ξεδιπλώνουν από μόνα τους καινούργιες αφηγήσεις μέσα από τη δημιουργία νέων σχέσεων σύνδεσης μεταξύ τους.

– Είχες κάποιο πλάνο από την αρχή για το τι θα κάνεις, ή τα έργα προέκυψαν από πειραματισμούς; Έχω κάποιες εμμονές στην καθημερινότητά μου, συλλέγω αντικείμενα ενίοτε μόνο μέσω ψηφιακής καταγραφής -φωτογραφία ή σκαν-, αλλά και με διάφορες επαναλαμβανόμενες πράξεις. Η συστηματοποίηση αυτών των πράξεων υποσυνείδητα οδήγησε πιο εικαστικές διερευνήσεις των ευρημάτων. Η επανάληψη της ίδιας διαδρομής τα τελευταία σχεδόν τρία χρόνια, η χειρονομία της περισυλλογής και η επιμονή της καταγραφής των αντικειμένων, οδηγούν σε μια προέκταση της σωματικής διαδικασίας. Από τον αρχικό σκοπό που ήταν η Χάραξη – Εκτύπωση (το Printmaking) καταλήγουμε σε ένα τύπωμα που αποτυπώνει τη διαδικασία ως μια επιτελεστική πράξη (performativity) με κυρίαρχη αναφορά τη σχέση σώματος και τοπίου.  

– Σ’ αυτή την ενότητα έργων τι πρακτικές χρησιμοποίησες; Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι μια οξυγραφία, ψηφιακές εκτυπώσεις και διάφορα ready made αντικείμενα από τους περιπάτους στην περιοχή. 

– Σε ενδιαφέρει να δώσεις νέα διάσταση στη Χαρακτική, έξω από παραδοσιακές ερμηνείες; Το έργο με τσιμέντο που στερεοποιήθηκε θυμίζει και μαξιλάρι, στο λεξιλόγιo του Printmaking το εντάσσω στην κατηγορία 3D Printing, που ακροβατεί μεταξύ Γλυπτικής και των Νέων Μεθόδων Εκτύπωσης. Στη διαδικασία τρισδιάστατης εκτύπωσης ο ψηφιακός κώδικας αποτελεί τη μήτρα. Η χάραξη σε οποιαδήποτε επιφάνεια εμπεριέχει πάντα μεθόδους της γλυπτικής,  ενώ η διαδικασία της εκτύπωσης την ορίζει στη σφαίρα του Printmaking. Το τσιμέντο και η φόρμα που πήρε όταν στερεοποιήθηκε, οφείλονται στην αποτύπωση της συσκευασίας, το χαρτί αφαιρέθηκε -διασπάστηκε από τις φυσικές συνθήκες του τοπίου- όπως στην παραδοσιακή χαρακτική η μήτρα (εγχάρακτη επιφάνεια) απομακρύνεται μετά την εκτύπωση. Κάτι παρόμοιο ισχύει και για το επιτοίχιο έργο με το πλαστικό, τεχνικά το αναγνωρίζω ως μια ανάγλυφη εκτύπωση (embossed print). Αν το απομονώσεις, παραμένει ένας πλαστικός σωλήνας που έχει λιώσει σε ένα χωράφι που κάηκε, όμως αναγνωρίζεις τα μοτίβα (patterns) που συνδέουν όλα τα αντικείμενα του χώρου. Το «αμφίβολο» τοπίο, όπως το αναφέρει η  Βίκυ στο εξαιρετικό κείμενό της για την έκθεση, δεν αναπτύσσεται μόνο στις εκτυπώσεις στο χαρτί, αλλά και στον υπόλοιπο χώρο μέσω των εκθεμάτων που προβάλλονται. Η έκθεση αναπτύσσεται και στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου, δύο έργα βρίσκονται στην αυλή, ο θεατής δεν τα αντιλαμβάνεται άμεσα και τον βάζουν σε μια πράξη ανακάλυψης και αμφισβήτησης, αν δηλαδή πρόκειται για πραγματικά εκθέματα  ή αντικείμενα που προϋπήρχαν στον χώρο. 

ΒΙΚΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ

Η εγκατάσταση προτείνεται ως ένας εν γενέσει τόπος

H Βίκυ Περικλέους που επιμελήθηκε την έκθεση, διαπιστώνει ότι η συνεργασία της με τον Θεοχάρους εμπλούτισε δημιουργικά και τους δυο. «Η συνύπαρξη δύο καλλιτεχνών –εγώ ως επιμελήτρια, αλλά ξεκάθαρα από τη σκοπιά του εικαστικού – επιμελητή, και ο Κυριάκος από την πλευρά του δημιουργού–  προϋποθέτει μια ενδιαφέρουσα μετακίνηση και των δύο από τα αυτόνομα πλαίσια στα οποία συνήθως κινούμαστε. Εξυπακούει ένα άνοιγμα προς τον άλλο, μια ανοικτή διαπραγμάτευση πάνω σε πρακτικές και θεωρήσεις που σε παρακινούν ν’ αφεθείς και να εισέλθεις σε περιοχές που σαφέστατα ξεπερνούν προσωπικές διερευνήσεις και οπτικές. Είναι μια τρομερά ενδιαφέρουσα διαδικασία, που θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια μικρής κλίμακας σπουδή πάνω σε ζητήματα σύγχρονων διαδικασιών τέχνης και εκθεσιακών πρακτικών. Είναι φανερή η ανάγκη, ειδικά τα τελευταία χρόνια, της άμεσης ενεργοποίησης των καλλιτεχνικών κοινοτήτων και κατ’ επέκταση των δημιουργικών ζυμώσεων, με ό,τι αυτό παράγει ως αποτέλεσμα. Είναι ακόμη μεγαλύτερη η χαρά μας που βρήκε χώρο αυτή η δημιουργική συνέργεια στο Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή, γνωρίζοντας πως πάντα ο ίδιος ο Χαμπής, ο Γιώργος Τσαγγάρης και όλη η δημιουργική ομάδα του Μουσείου υποστηρίζουν τέτοια δημιουργικά πλαίσια». 

Όπως επισημαίνει η Βίκυ Περικλέους, η διερεύνηση της Χαρακτικής στη βάση σύγχρονων θεωρήσεων και πρακτικών στο έργο του Κυριάκου, δημιούργησε τη βάση για μια ανοικτή και άμεση διαπραγμάτευση στη διοργάνωση μιας έκθεσης. «Το εικαστικό τοπίο, ως ένας εν γενέσει Τόπος, διαπραγματεύεται την ανάδυση πολύπλοκων αναγνώσεων και διαδικασιών που εμπεριέχει ο εικαστικός λόγος του Κυριάκου, σε σχέση με ζητήματα Τόπου και Ταυτότητας – ως ρευστές διαδικασίες που εμπερικλείουν και ενσωματώνουν το πολλαπλό, αντί ν’ αποκλείουν ή να ιεραρχούν πυραμιδικά αυτά τα ενδιαφέροντα, ετερόκλητα πολλές φορές, στοιχεία που φέρουν οι εικαστικές χειρονομίες του δημιουργού».  

  • Λευκωσία, Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή, «EVAPORATED / Πράξεις Μικρών Θανάτων» 22496930. Μέχρι 3/12

Ελεύθερα, 25.11.2022.