Το στήσιμο μιας έκθεσης μόδας από ένα διάσημο αρχιτέκτονα όπως τον Tadao Ando, προφανώς κι αποτελεί έκπληξη. Ακόμα κι αν η έκθεση είναι αφιερωμένη σε ένα επίσης διάσημο, όπως τον Karl Lagerfeld. Τι είναι αυτό που ενώνει τους δύο ταλαντούχους δημιουργούς;
Αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Tadao Ando έλαβε -στο γραφείο του στο Τόκιο- ένα μυστηριώδη φάκελο. Το μόνο στοιχείο για την προέλευσή του ήταν τα γραμματόσημα που έδειχναν ότι είχε φτάσει από τη Γαλλία και μια επιβλητική υπογραφή στην πίσω πλευρά: «Karl Lagerfeld». Μέσα υπήρχε μια επιστολή, στην οποία ο Lagerfeld εξέφραζε τον θαυμασμό του για το έργο του Ando και την επιθυμία του να σχεδιάσει για αυτόν ένα στούντιο και ένα σπίτι καθώς και μια ανοικτή πρόσκληση να τον επισκεφθεί στο Παρίσι.
Λίγο αργότερα, ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας βρέθηκε στο Παρίσι και επισκέφθηκε το διάσημο μόδιστρο στην έπαυλη του. Το πρώτο πράγμα που ένοιωσε ήταν μια προφανή ασυμφωνία μεταξύ της δουλειάς των δύο, όπως περιγράφει ο Ando. Ωστόσο, σύντομα, καθώς εμβάθυναν σε συζητήσεις, η πρώτη εντύπωση άλλαξε άρδην. Ο Lagerfeld γοητευόταν από την αρχιτεκτονική και τη μονιμότητα της σε αντίθεση με το εφήμερο της μόδας.
Παρόλο που το έργο στο γαλλικό θέρετρο Μπιαρίτζ δεν προχώρησε, λόγω άρνησης των αρχών να το αδειοδοτήσουν, η φιλία των δύο συνεχίστηκε μέχρι το θάνατο του Lagerfeld το 2019. Όταν λοιπόν ο Andrew Bolton του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης άρχισε να οργανώνει την εν λόγω έκθεση, αποφάσισε να ζητήσει από τον Ando να σχεδιάσει ένα σκηνικό στο οποίο θα αναδεικνύονταν οι δημιουργίες του Lagerfeld. Αφετηρία του σχεδιασμού αποτέλεσαν οι γραμμές, ευθείες και φιδίσιες και η διασταύρωση των δύο. Κάτι που χαρακτηρίζει τη δουλειά του Lagerfeld. «Η φιδίσια γραμμή συμβολίζει τον μποέμ και δυναμικό χαρακτήρα του –την ελεύθερη βούλησή του– ενώ η ευθεία γραμμή δείχνει την προτίμησή του στον ορθολογισμό», γράφει ο Ando στον κατάλογο της έκθεσης. «Οι δύο γραμμές διασταυρώνονται, επικαλύπτονται και συντρίβονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένταση και επέκταση που ενισχύουν την εμπειρία του χώρου, προσφέροντας μια ματιά στον εσωστρεφή κόσμο του Karl Lagerfeld».
Το θεωρητικό πλαίσιο της έκθεσης είναι εμπνευσμένο από το βιβλίο του Willian Hogarth «The Analysis of Beauty», το οποίο περιγράφει τον αντιθετικό χαρακτήρα μεταξύ γραμμών σε σχήμα S που αντιπροσωπεύουν ζωντάνια και κίνηση, αλλά και τις ιστορικές και διακοσμητικές παρορμήσεις του Lagerfeld και τις ευθείες γραμμές που παραπέμπουν σε ακινησία και αδράνεια καθώς και σύγχρονες μινιμαλιστικές τάσεις που χαρακτηρίζουν το έργο του Tadao Ando. Η έκθεση χρησιμοποιεί αυτή τη δυαδικότητα για να αγκιστρώσει τις επόμενες ενότητες της: θηλυκό και αρσενικό, ρομαντικό και στρατιωτικό, ροκοκό και κλασικό, ιστορικό και φουτουριστικό, διακοσμητικό και δομικό, συντηρητικό και πολυπολιτισμικό, τεχνικό και μηχανικό, λουλουδάτο και γεωμετρικά, εικονιστικά και αφηρημένα.
Μέρος της έκθεσης βασίζεται επίσης στα σκίτσα του Lagerfeld, σε γραμμές άκαμπτες αλλά και καμπύλες. «Το παλίμψηστο των γραμμών αποκαλύπτει μια ιστορία ενός οξυδερκούς παρατηρητή του παρόντος που σεβόταν τις παραδόσεις του παρελθόντος. Η γραμμή είναι μια μέθοδος οριοθέτησης αρχιτεκτονικών χώρων», εξηγεί ο Ando. Ταυτόχρονα, ερμηνεύουν τη θεωρία που αναπτύχθηκε από τον William Hogarth τον 18ο αιώνα, σύμφωνα με την οποία η τέλεια μορφή – το απαλό, χαριτωμένο τόξο της «οφιοειδούς γραμμής» – βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα δύο.
Η έκθεση απεικονίζει επίσης τη σημασία της πρακτικής του σχεδιαστή, καθώς το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στις μοδίστρες οι οποίες θεωρούνται ως οι αρχιτέκτονες του οράματος του Lagerfeld, υπεύθυνες για τη μετάφραση των δισδιάστατων σχεδίων του σε τρισδιάστατα ενδύματα. Η συνεργασία αυτή διερευνάται επίσης μέσω μιας σειράς συνεντεύξεων που έκανε ο Γάλλος σκηνοθέτης Loïc Prigent μεταξύ 1997 και 2019. «Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε αν ήταν εδώ», γράφει ο Ando στον κατάλογο της έκθεσης. «Αναρωτιέμαι τι θα έκανε με αυτόν τον χώρο. Δουλεύοντας σε αυτό το έργο είχα την ευκαιρία να μιλήσω με έναν παλιό φίλο για τελευταία φορά».
«Karl Lagerfeld: A Line of Beauty» μέχρι τις 16 Ιουλίου στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Ελεύθερα 14.5.2023
