Ο κόσμος του Μιχάλη Κακογιάννη μέσα από τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη ζωγραφική, τα κείμενα του και φυσικά τη καθημερινότητα του, ξεδιπλώνεται στους χώρους του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης στην Αθήνα, στο πλαίσιο της μεγάλης έκθεσης για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του.
Η έκθεση, που επιμελείται ο εικαστικός & σκηνογράφος Κωνσταντίνος Ζαμάνης, με τη συμβολή- συμβουλή του μοναδικού Διονύση Φωτόπουλου, έχει τίτλο «Μιχάλης Κακογιάννης: Ο Κόσμος του – Ο Κόσμος μας» και εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου.
Κοστούμια, σκηνικά, φωτογραφίες από γυρίσματα, η «Στέλλα», το «Κορίτσι με τα Μαύρα», η «Ιφιγένεια», η «Ηλέκτρα», ο «Ζορμπάς» βρίσκονται στον χώρο και συντροφεύουν τους επισκέπτες. Το γραφείο του, ο χώρος δημιουργίας, διαφωνιών, συναντήσεων καλωσορίζει τους θεατές . Λίγο πιο πάνω ο θεατής μπορεί να ρίξει μια κλεφτή ματιά στην κάμερα του σκηνοθέτη.
Η έκθεση για το έργο του Μ. Κακογιάννη προσπαθεί με έναν απλό τρόπο να καταδείξει το εύρος σε χρόνο και θεματικές των αναζητήσεών του. «Προσπαθώντας να συνενώσουμε τις εξαιρετικά επεξεργασμένες φωτογραφίες από τις ταινίες του, την παρέμβαση στο κτήριο του Ιδρύματος από τον Τζιμ Γκόγκσγουελ, μικρά τεκμήρια/ υλικά από τα γυρίσματα, τους στίχους του και την παρουσίαση όλου του Αρχείου του Μιχάλη Κακογιάννη, θελήσαμε να δώσουμε στον επισκέπτη το έναυσμα να αναστοχαστεί, να ξανα-γνωρίσει και να εμπνευστεί από το έργο ενός άνδρα πολυσχιδούς, εμπνευσμένου και ακούραστου» σημειώνει ο επιμελητής.
Η έκθεση υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας. «Ο Κακογιάννης υπήρξε διεθνής Έλληνας, φύσει Κύπριος, κατ΄ επιλογήν και Ελλαδίτης. Σφράγισε την εικόνα της χώρας με την συνεχή καλλιτεχνική πρεσβεία και μεσιτεία του ανά τον κόσμο» ανέφερε η Υπουργός Λίνα Μενδώνη στον χαιρετισμό της. Η Λ. Μενδώνη επεσήμανε πως όλο του το έργο έχει τη σφραγίδα της ελληνικής κουλτούρας και, κινηματογραφικά, συνοψίζει την εικόνα της ελληνικότητας.
Σύμφωνα με την ίδια, πέτυχε κάτι πολύ σημαντικό στην καριέρα του: Διέψευσε με τον πιο καθοριστικό και απόλυτο τρόπο όσους θεωρούν ότι η ποιότητα και η εμπορικότητα είναι έννοιες απολύτως ασύμβατες μεταξύ τους. «Γιατί ο ίδιος ήταν προικισμένος με μοναδικά χαρίσματα, αλλά και γιατί δεν δίστασε να επενδύσει σ΄ αυτά ταυτίζοντας την δουλειά και την τέχνη με τη ζωή του. Πολίτης του κόσμου, με εξαιρετικές σπουδές, με μοναδική αφηγηματική ευκολία, αλλά και με έμφυτη την πλατωνική ικανότητα του ‘καταμαντεύεσθαι’».
Η ίδια ανέφερε ότι ο Μιχάλης Κακογιάννης ήταν αγαπημένος φίλος της. «Όλοι όσοι ο Μιχάλης τίμησε με την φιλία του γινόμαστε πλουσιότεροι κάθε φορά που μιλούσαμε μαζί του. Θυμάμαι τις μακρές συζητήσεις για τον φωτισμό των μνημείων της Αθήνας. Την αγάπη και το πάθος που αφιέρωσε στον φωτισμό του βράχου της Ακρόπολης. Την αγάπη, το πάθος, το όραμα με το οποίο έκανε πράξη την δημιουργία του Ιδρύματος, αλλά και την απελπισία, την θλίψη, την οργή για τις στείρες διοικητικές διαδικασίες. Οι παρεμβάσεις του καίριες, λιτές, κριτικές, ακριβόλογες. Δεν χαρίστηκε σε κανέναν, δεν υποχώρησε πουθενά και για τίποτε. Είμαι ευγνώμων που μου εμπιστεύθηκε τις σκέψεις του, που με έκανε κοινωνό των οραμάτων του».
Ο ίδιος ο Μιχάλης Κακογιάννης έλεγε: «Η ακατανίκητη δίψα μου να δραπετεύσω απ’ την πραγματικότητα, έβρισκε διέξοδο σε λαθραίες σκέψεις, σε μία ακόρεστη λαιμαργία για μυθιστορήματα και πάνω απ’ όλα στο να υποδύομαι τα σκαρώματα της φαντασίας μου μπροστά σε όποιον είχε τη διάθεση να τα δει…Είχα πραγματικά ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Είχα δύο υπέροχους γονείς, τρία αδέλφια που ήμασταν πολύ δεμένα. Τους καταδυνάστευα όλους από μικρός, διότι ανέβαζα έργα στην ταράτσα του σπιτιού και καλούσαμε και γειτόνους και τους ανάγκαζα να πάρουν μέρος χωρίς να έχουν καμία διάθεση σε έργα που έφτιαχνα εγώ τα θέματα. Σε Δράματα… Είναι πιο εύκολο το δράμα από την κωμωδία».
Ο Κακογιάννης ήταν δοσμένος ολοκληρωτικά στην Τέχνη. Σκηνοθετούσε, έγραφε, ζωγράφιζε. Μέσα από αυτή εκφραζόταν για κοινωνικά θέματα, για τη θέση της γυναίκας , όμως και τα πολιτικά θέματα απασχόλησαν το έργο του, έφυγε από το Εδιμβούργο όπου σκηνοθετούσε Οιδίποδα για να πάει στην πατρίδα του την Κύπρο και να γυρίσει το ντοκιμαντέρ «Αττίλας ΄74», να καταγραφεί η αλήθεια, όπως έλεγε. «Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά» προέβαλλε τους προφητικούς του φόβους για τις συνέπειες της πυρηνικής δραστηριότητας, επίφοβο εγχείρημα για τότε, ήξερε ότι θα ενοχλούσε πολλούς, κάτι που όμως δεν τον έκανε να σταματήσει.
Ένας καλλιτέχνης που μπορούσε τόσο απλά να δημιουργεί στα μεγαλύτερα θέατρα και όπερες του κόσμου, να κοιτάζει τις ταινίες του στα Όσκαρ και να ψάχνει της φτωχογειτονιές της Ελλάδας για να φιλοξενήσουν τη Στέλλα! Συνδύαζε το Ελληνικό με το Διεθνές, ακροβατώντας στις ξένες παραγωγές με αμιγώς ελληνικό τρόπο.
* Στην κεντρική φωτογραφία: Κοστούμι από τον «Βυσσινόκηπο».
