Ο ιερός ναός του Τζεφ Κουνς στην Ύδρα

Ο διάσημος Αμερικανός καλλιτέχνης παίζει μεταφυσικά με τον χρόνο και μετατρέπει τα Σφαγεία της Ύδρας σε ναό αφιερωμένο στον Απόλλωνα.

Μέχρι την ημέρα των εγκαινίων, ο διεθνούς φήμης εικαστικός Τζεφ Κουνς δεν είχε αποκαλύψει ούτε στον Δάκη Ιωάννου τι θα έκανε στα Σφαγεία της Ύδρας, τον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στο νησί. Ήθελε το πρότζεκτ «Apollo» να φανερωθεί στον φίλο του συλλέκτη αλλά και στο κοινό την ημέρα που θα άνοιγε η έκθεση, για να μη χαθεί το στοιχείο του μυστηρίου, της έκπληξης και της μαγείας. Το πρώτο πράγμα που μαγνητίζει το βλέμμα από μακρυά, καθώς προσεγγίζεις την Ύδρα, είναι ένας τεραστίων διαστάσεων ήλιος από μπρούντζο και χαλκό, τοποθετημένος στην κορυφή του μικρού κτηρίου των Σφαγείων. Σύμβολο του Απόλλωνα, ο ήλιος περιστρέφεται με διπλή ταυτόχρονη κίνηση γύρω από τον εαυτό του, χάρη στην πνοή του ανέμου.

Ο 67χρονος Αμερικανός καλλιτέχνης μετέτρεψε τον χώρο των Σφαγείων σε ναό προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Ένας ηθοποιός και μερικά ζωντανά ζώα βρίσκονται έξω από το κτήριο (το οποίο, όπως υποδηλώνει το όνομα, υπήρξε σφαγείο στο παρελθόν) και μερικά γλυπτά, συμπεριλαμβανομένου ενός τροχού ποδηλάτου και ενός ουρητηρίου – αναφορά στον περιβόητο ουρητήρα «Fountain» του καλλιτέχνη Marcel Duchamp.

Στο εσωτερικό δεσπόζει το τεράστιο, γυαλιστερό άγαλμα ενός νεαρού γυμνού Απόλλωνα που κρατά μια χρυσή λύρα. Γύρω από το άγαλμα είναι τυλιγμένος -και σε διαρκή ελαφρά κίνηση χάρη σε κάποιον μηχανισμό- ένας κίτρινος βόας από σιλικόνη. Το έργο είναι εμπνευσμένο από ένα γλυπτό της ελληνιστικής περιόδου, πιθανότατα το Σύμπλεγμα του Λαοκόοντα, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Βατικανού. Στην έξοδο του μικρού κτηρίου ο επισκέπτης διαβάζει την αρχαία επιγραφή «μηδέν άγαν» (τίποτα σε υπερβολή) επειδή ήταν μια επιγραφή στο ιερό του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών.

Αν και ο Απόλλωνας είχε αρκετές θεϊκές λειτουργίες, ο Κουνς φαίνεται να ξεχωρίζει περισσότερο το χάρισμα της προφητείας. «Μπορεί να είναι πολύ, πολύ ευγενικός ή μπορεί να είναι εξαιρετικά βίαιος», λέει. «Η έκθεση αφορά στο πώς ορίζει κανείς τον εαυτό του, στο τι είναι σημαντικό, αλλά και στο ίδιο το νησί της Ύδρας», σχολίασε ο καλλιτέχνης για την εγκατάστασή του την ημέρα των εγκαινίων. Σε μια άλλη δήλωσή του στη Νέα Υόρκη, πριν από τα εγκαίνια, ο καλλιτέχνης είπε ότι με το πρότζεκτ «Απόλλων» προσπαθεί να παίξει μεταφυσικά με τον χρόνο. Πρόσθεσε ότι η εγκατάσταση «γιορτάζει την ελευθερία που έχουμε στις τέχνες». Όσο για το συνεχές ενδιαφέρον του για την αρχαιότητα, σχολίασε ότι σχετίζεται με την αναζήτησή του για «συνδέσεις και αναβίωση κοινού νοήματος». Και πρόσθεσε: «Μου αρέσει να κοιτάζω αρχαία κομμάτια, γιατί πραγματικά νιώθουμε τα ίδια πράγματα [με τους αρχαίους δημιουργούς], έχουμε παρόμοιο τρόπο σκέψης».

Μια δική του ερμηνεία για το έργο του Κουνς δίνει ο καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ Γιώργος Τζιρτζιλάκης: «Πιθανώς αυτός ο “τεχνητός” Απόλλωνας με τα αρσενικά και θηλυκά στοιχεία του, ο οποίος συνδιαλέγεται με την queer κουλτούρα μέσα σε ένα περιβάλλον που μοιάζει με ρωμαϊκό ανάκτορο, να σοκάρει – ιδίως εκείνους που επιμένουν στην εξιδανίκευση της αρχαιότητας. Αν τον δούμε όμως ενταγμένο στη διεθνή δυναμική που επανεξετάζει την αρχαιότητα μέσα από πολιτισμικές προσμίξεις, προσωποποιήσεις και φαντασιώσεις, τότε μπαίνει σε διάλογο με τη σύγχρονη κουλτούρα».

Η έκθεση του Τζεφ Κουνς «Apollo» στα Σφαγεία της Ύδρας παρουσιάζεται ως την 31η Οκτωβρίου.